Λαβίνια Φοντάνα

Η Λαβίνια Φοντάνα (Lavinia Fontana) (1552 - 11 Αυγούστου 1614) ήταν Ιταλίδα ζωγράφος του ύστερου Μανιερισμού, γνωστή για τις προσωπογραφίες της. Θεωρείται η πρώτη επαγγελματίας καλλιτέχνιδα στη Δυτική Ευρώπη, η οποία εργάστηκε στην ίδια σφαίρα με τους άνδρες ομολόγους της, έξω από την αυλή ή το μοναστήρι.^[16]

Λαβίνια Φοντάνα
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Lavinia Fontane (Ιταλικά)
Ψευδώνυμο	Zappi, Lavinia[1]
Γέννηση	24  Αυγούστου 1553 (περίπου)[2][3][4] Μπολόνια[5][6][4]
Θάνατος	11  Αυγούστου 1614[7][8][9] Ρώμη[10][5][6]
Ιδιότητα	ζωγράφος[6][11][12], σχεδιαστής[12] και καλλιτέχνης[13]
Σύζυγος	Gian Paolo Zappi (από 1577)[14]
Γονείς	Πρόσπερο Φοντάνα[15]
Κίνημα	Μανιερισμός[6]
Είδος τέχνης	πορτραίτο, θρησκευτική τέχνη[6] και προσωπογραφία[6]
Καλλιτεχνικά ρεύματα	Μανιερισμός[6]
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Λαβίνια Φοντάνα, Αυτοπροσωπογραφία με σπινέτο, 1577, λάδι σε καμβά, 27 x 24 εκ., Ρώμη, Accademia di San Luca.

Βιογραφία

Η Lavinia Fontana γεννήθηκε στη Μπολόνια το 1552 από τον Πρόσπερο Φοντάνα και την Αντονία ντε Μπανάρντις. Βαφτίστηκε στις 24 Αυγούστου 1552 στον καθεδρικό ναό του San Pietro ^[17]. Η μεγαλύτερη αδερφή της Εμίλια πέθανε το 1568 όταν η αυτή ήταν δεκαέξι ετών. Ο Πρόσπερο υπήρξε εξέχων ζωγράφος της λεγόμενης Σχολής της Μπολόνια και δάσκαλος της. Η Caroline P. Murphy υποστηρίζει ότι τα οικονομικά ζητήματα της οικογένειας μπορεί να ώθησαν τον Πρόσπερο να εκπαιδεύσει την κόρη του ως ζωγράφο.^[18]

Ήδη από νωρίς, ήταν αρκετά διάσημη στην προσωπογραφία και τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα των ευγενών της Μπολόνια επιζητούσαν ένα πορτρέτο από αυτή. Ακόμη αν και λόγω του φύλο της μπορεί να συνάντησε σημαντικά εμπόδια στην ασχολία της -σε μια κοινωνία λιγότερο εξοικειωμένη με γυναίκες καλλιτέχνιδες-, πέτυχε πολυάριθμες παραγγελίες πορτρέτων, ιδίως από τις ίδιες τις γυναίκες. Οι σχέσεις της με τις πελάτισσες της ήταν ασυνήθιστα ζεστές· πολλές από αυτές που προσωπογραφήθηκαν από την καλλιτέχνιδα, όπως η Δούκισσα της Σόρα Κωστάντζα Σφόρτσα, υπήρξαν αργότερα νονές των παιδιών της. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε την εμπορική της πρακτική ζωγραφίζοντας μικρούς λατρευτικούς πίνακες πάνω στον χαλκό, οι οποίοι ήταν δημοφιλείς ως παπικά και διπλωματικά δώρα, δεδομένης της αξίας και της λάμψης του μετάλλου.^[16] Εκτός από πορτραίτα, αργότερα δημιούργησε πίνακες μεγάλης κλίμακας με θρησκευτικά και μυθολογικά θέματα που μερικές φορές περιείχαν γυναικεία γυμνά.

Η Φοντάνα παντρεύτηκε τον Τζαν Πάολο Τσάππι το 1577. Έγινε μητέρα έντεκα παιδιών, αν και μόνο τρία επιβίωσαν μέχρι την ενηλικίωση. Μετά τον γάμο, συνέχισε να ζωγραφίζει για να συντηρήσει την οικογένειά της. Ο Τσάππι φρόντιζε για το νοικοκυριό και υπηρέτησε ως βοηθός ζωγράφος τη σύζυγό του, συνεισφέροντας στη ζωγραφική μικρών στοιχείων όπως υφάσματα κλπ.

Η Φοντάνα φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και το 1580 ήταν μία από τις «Donne addtrinatte» (γυναίκες με διδακτορικά) της πόλης.^[19]

Η περίοδος της Ρώμης (1603-1614)

Φελίτσε Αντόνιο Καζόνι, Μετάλλιο με την Λαβίνια Φοντάνα.

Η ζωγράφος και η οικογένειά της μετακόμισαν στη Ρώμη το 1603 κατόπιν πρόσκλησης του Πάπα Κλήμη Η΄, μιας και ο οίκος των Buoncompagni, του οποίου ήταν μέλος ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄, ήταν καλοί της πάτρωνες. Η Λαβίνια ευημέρησε στη Ρώμη, όπως είχε κάνει στην Μπολόνια, και ο ίδιος ο Πάπας Παύλος Ε΄ ήταν μεταξύ των παραγγελιοδοτών της. Ήταν αποδέκτρια πολυάριθμων διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένου ενός χάλκινου μεταλλίου με το πορτρέτο της που φιλοτεχνήθηκε το 1611 από τον γλύπτη και τον αρχιτέκτονα Φελίτσε Αντόνιο Καζόνι (Felice Antonio Casoni).^[20] Σύμφωνα με την Jean Owens Schaefer, στην πίσω πλευρά του μεταλλίου απεικονίζεται η Pittura, μια αλληγορική εικόνα που αντιπροσωπεύει τη ζωγραφική. Θεωρεί επίσης ότι αυτή είναι η πρώτη οπτική απόδοση της περιγραφής της Pittura από τον Τσεζάρε Ρίπα το 1603.^[21]

Εκλέχτηκε μέλος της Accademia di San Luca της Ρώμης. Πέθανε στην πόλη στις 11 Αυγούστου 1614 και στη συνέχεια τάφηκε στη Santa Maria sopra Minerva.

Το γυμνό

Λαβίνια Φοντάνα, Μινέρβα, 1613, Λάδι σε καμβά, Galleria Borghese, Ρώμη.

Η Λαβίνια Φοντάνα ήταν ίσως η πρώτη καλλιτέχνιδα που ζωγράφισε γυναικεία γυμνά.^[22] Μεταξύ των ιστορικών τέχνης, υπάρχει μια διαμάχη για την απεικόνιση της γυναικείας μορφής στους πίνακές της. Η Liana De Girolami Cheney υποστηρίζει ότι ο φυσιοκρατισμός των φιγούρων μπορεί να υποδεικνύει ότι η Lavinia χρησιμοποίησε πράγματι γυμνά μοντέλα.^[23] Η Caroline P. Murphy, από την άλλη, υποστηρίζει ότι ενώ τμήματα του σώματος είναι καλώς αποδιδόμενα, οι φιγούρες ως σύνολο είναι δυσανάλογες, παρόμοιες με την απόδοση της ανθρώπινης ανατομίας από τον ζωγράφο πατέρα της. Επιπλέον, η Murphy επισημαίνει ότι κατά την εποχή της καλλιτέχνιδας, ήταν κοινωνικά απαράδεκτο οι γυναίκες να εκτίθενται σε γυμνό· εάν είχε ανακαλυφθεί ότι χρησιμοποίησε ζωντανά γυμνά μοντέλα, η φήμη της θα αμαυρωνόταν. Υποστηρίζει επίσης ότι, όπως η Σοφονίσμπα Ανγκουισόλα, έτσι και η Λαβίνια χρησιμοποιούσε ως μοντέλα τα μέλη της οικογένειάς της.^[24]

Βιβλιογραφία

• Chadwick, Whitney (1990). Women, Art, and Society. London: Thames and Hudson.
• Cheney, Liana De Girolami; Faxon, Alicia Craig; Russo, Kathleen Lucey (2000). Self-Portraits by Women Painters. Singapore: Ashgate. ISBN 1-85928-424-8.
• Findlen, Paula (2002-11-08). The Italian Renaissance. ISBN 978-0-631-22283-5.
• Gaze, Delia. Concise Dictionary of Women Artists.
• Hansen, Morten Steen; Spicer, Joaneath, eds. (2005). Masterpieces of Italian Painting, The Walters Art Museum. Baltimore and London. ISBN 978-1904832140.
• Harris, Anne Sutherland; Nochlin, Linda (1976). Women Artists: 1550-1950. New York: Los Angeles County Museum of Art.
• Murphy, Caroline P. (1997). "Lavinia Fontana". Dictionary of Women Artists. Vol 1. Delia Gaze, ed. Chicago: Fitzroy Dearborn. σσ. 534-7. ISBN 1-884964-21-4.
• Murphy, Caroline P. (2003). Lavinia Fontana: A Painter and Her Patrons in Sixteenth-century Bologna. Yale University Press. ISBN 978-0-300-09913-3.
• Smyth, Francis P.; O'Neill, John P. (1986). The Age of Correggio and the Carracci: Emilian Painting of the 16th and 17th Centuries. Washington DC: National Gallery of Art. σσ. 132–136.

Παραπομπές

1. mix-n-match.toolforge.org#/entry/115941085.
2. «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. lavinia-fontana. Ανακτήθηκε στις 24  Σεπτεμβρίου 2021.
3. (Αγγλικά) CLARA. 2641. Ανακτήθηκε στις 24  Σεπτεμβρίου 2021.
4. The Fine Art Archive. 117773.
5. «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. lavinia-fontana. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2020.
6. «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Lavinia-Fontana.
7. (Ολλανδικά) RKDartists. 28535. Ανακτήθηκε στις 23  Αυγούστου 2017.
8. «Lavinia Fontana». (Αγγλικά) CLARA. 2641.
9. (Αγγλικά) SNAC. w6fv1xp0. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
10. (Αγγλικά) Caravaggio's Rome 1600-1630 (English edition). Μιλάνο. 2012. σελ. 264. ISBN-13 978-88-572-1387-3.
11. The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/117773. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
12. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 500012612.
13. «Concise Dictionary of Women Artists» (Αγγλικά) Fitzroy Dearborn Publishers. 2001.
14. «By her hand» (Αγγλικά) Detroit Institute of Arts. Ντιτρόιτ. 2021. Ανακτήθηκε στις 20  Ιανουαρίου 2024. σελ. 76. ISBN-13 978-0-300-25696-9.
15. Ανακτήθηκε στις 2  Δεκεμβρίου 2022.
16. "Artist Profile: Lavinia Fontana" Αρχειοθετήθηκε 2019-03-06 στο Wayback Machine.. National Museum of Women in the Arts. Retrieved 29 March 2013.
17. Murphy, Caroline P. (2003). Lavinia Fontana: A Painter and Her Patrons in Sixteenth-Century Bologna. Singapore: Yale University Press. σ. 18. ISBN 0-300-09913-4.
18. Murphy, Caroline P. (2003). Lavinia Fontana: A Painter and Her Patrons in Sixteenth-Century Bologna. Singapore: Yale University Press. σσ. 20–1. ISBN 0-300-09913-4.
19. "Brooklyn Museum: Lavinia Fontana" Αρχειοθετήθηκε 2019-02-11 στο Wayback Machine.. www.brooklynmuseum.org
20. "Lavinia Fontana, 1552-1614, Bolognese Painter by Felice Antonio Casone"^{[νεκρός σύνδεσμος]}. National Gallery of Art. Retrieved 29 March 2013.
21. Schaefer, Jean Owens (1984). "A Note on the Iconography of a Medal of Lavinia Fontana". Journal of the Warburg and Courtauld Institutes. 47: 233 – μέσω JSTOR.
22. De Girolami Cheney, Liana (2015). "Lavinia Fontana's nude Minervas". Woman's Art Journal: 32. ISSN 0270-7993.
23. Cheney, Liana De Girolami (Winter 2015). "Lavinia Fontana's Nude Minervas". Woman's Art Journal. 36 (2): 32.
24. Murphy, Caroline P. (2003). Lavinia Fontana: A Painter and Her Patrons in Sixteenth-Century Bologna. Singapore: Yale University Press. pp. 21–2. ISBN 0-300-09913-4.