Κομήτης Ικέγια-Σέκι

Ο Κομήτης Ικέγια-Σέκι (Ikeya–Seki), με τα επίσημα διακριτικά C/1965 S1, 1965 VIII και 1965f, είναι μακράς περιόδου κομήτης, ο οποίος ανακαλύφθηκε ανεξάρτητα από τους Ιάπωνες αστρονόμους Καόρου Ικέγια και Τσουτόμου Σέκι. Ο κομήτης είναι γνωστός ως ο πιο λαμπρός του 20ού αιώνα, καθώς όταν έφτασε στο περιήλιό του, στις 21 Οκτωβρίου 1965, είχε φαινόμενο μέγεθος περίπου −10 και ήταν εύκολα ορατός κατά τη διάρκεια της ημέρας κοντά στον Ήλιο. Η απόσταση του κομήτη από την επιφάνεια του Ήλιου στο περιήλιό του ήταν μόλις 450.000 χιλιόμετρα. Ο κομήτης παρατηρήθηκε να διασπάται σε δύο, τρία ή και περισσότερα κομμάτια.

Φωτογραφία του κομήτη

Ο κομήτης εννέα ημέρες μετά το περιήλιο

• Να μη συγχέεται με τον C/1967 Y1, ο οποίος ονομάζεται επίσης κομήτης Ικέγια-Σέκι

Ιστορία

Ο κομήτης ανακαλύφθηκε ανεξάρτητα από τους Καόρου Ικέγια και Τσουτόμου Σέκι τις 18 Σεπτεμβρίου 1965 (ξημερώματα τις 19 Σεπτεμβρίου στην ώρα Ιαπωνίας), με διαφορά περίπου 15 λεπτών ο ένας από τον άλλο. Ο κομήτης τότε βρισκόταν τότε κοντά στον Αλφάρντ, το λαμπρότερο αστέρι στην Ύδρα, και είχε φαινόμενο μέγεθος περίπου +8. Η ύπαρξη του κομήτη επιβεβαιώθηκε την επόμενη ημέρα από το Αστροφυσικό Αστεροσκοπείο Σμιθσόνιαν στην Αυστραλία.^[1] Ο κομήτης απείχε τότε από τον Ήλιο περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα (δηλαδή μία Αστρονομική Μονάδα)^[2].

Ύστερα από κάποιες μετέπειτα παρατηρήσεις, την 1η Οκτωβρίου 1965 ανακοινώθηκε ότι ο κομήτης θα περάσει πολύ κοντά από την επιφάνεια του Ήλιου. Τότε ο κομήτης είχε μέγεθος +5,5. Τις 15 Οκτωβρίου, ο κομήτης είχε φαινόμενο μέγεθος +2, ενώ η ουρά του είχε μήκος περίπου 5 μοίρες.^[1] Επειδή και άλλοι κομήτες με παρόμοιες τροχιές είχαν γίνει πολύ λαμπροί, ορατοί ακόμη και στο φως της ημέρας, ο κομήτης σύντομα έγινε είδηση.^[2]

Όταν έφτασε στο περιήλιό του, τις 21 Οκτωβρίου 1965, το φαινόμενο μέγεθος του κομήτη ήταν περίπου −10 με −11, και ήταν εύκολα ορατός να κάποιος μπλόκαρε το φως του Ήλιου με το χέρι του. Οι Ιάπωνες αστρονόμοι ανακοίνωσαν ότι ο κομήτης απείχε από τον Ήλιο μόλις μισή μοίρα και ήταν μέχρι 10 φορές λαμπρότερος από την πανσέληνο. Παρατήρησαν επίσης με ένα στεμματογράφο ότι ο κομήτης διασπάστηκε σε τρία μέρη μόλις 30 λεπτά πριν το περιήλιο.^[1] Η ταχύτητα του κομήτη κοντά στο περιήλιο ξεπέρασε το 1,5 εκατομμύριο χιλιόμετρα την ώρα.^[2]

Αν και μετά το περιήλιο το ενδιαφέρον για τον κομήτη μειώθηκε, ο κομήτης ανέπτυξε μια μακριά και λεπτή ουρά που κάλυπτε στον ουρανό μέχρι και 20 με 25 μοίρες, η οποία ήταν ορατή μία με δύο ώρες πριν την ανατολή του Ηλίου. Υπολογίζεται ότι το μήκος ήταν περίπου 110 εκατομμύρια χιλιόμετρα, μια από τις μακρύτερες γνωστές ουρές κομήτων. Η ουρά συνέχισε να είναι ορατή τον Νοέμβριο, ακόμη και όταν ο πυρήνας του κομήτη είχε γίνει πολύ αχνός.^[2] Σε μια φωτογραφία τις 4 Νοεμβρίου 1965, ο πυρήνας του κομήτη φαίνεται να έχει διασπαστεί σίγουρα σε δύο και μπορεί και τρία κομμάτια. Η τελευταία επιβεβαιωμένη φωτογραφία του κομήτη ήταν τις 14 Ιανουαρίου 1966.^[1]

Τροχιά

Ο Ικέγια-Σέκι ανήκει στην οικογένεια κομητών Κρόιτζ, η οποία περιλαμβάνει επίσης τους μεγάλους κομήτες του 1843 και του 1882 και τον κομήτη C/2011 W3^[3]. Οι κομήτες αυτοί έχουν περιήλιο πολύ κοντά στον Ήλιο - το περιήλιο του Ικέγια-Σέκι ήταν 450.000 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνεια του Ήλιου - και περισσότεροι εξάχνουνται. Παρόλα αυτά, αν ο κομήτης είναι μεγάλος, τότε μπορεί να επιζήσει και τελικά να γίνει εντυπωσιακός. Ο Ικέγια-Σέκι, με διάμετρο πυρήνα περίπου 5 χιλιόμετρα, ήταν αρκετά μεγάλος, αλλά οι περισσότεροι κομήτες της οικογένειας έχουν διάμετρο της τάξεως των λίγων μέτρων.^[4]

Η οικογένεια κομητών Κρόιτζ πήρε το όνομά της από τον Χάιντριχτ Κρόιτζ, ο οποίος μελέτησε με κάποια λεπτομέρεια της τροχιές των κομητών C/1843 D1 (Μέγας Κομήτης του 1843), C/1880 C1 και C/1882 R1 (Μέγας Κομήτης του 1882), οι οποίοι όλοι είχαν περιήλιο πολύ κοντά στον Ήλιο. Όλοι αυτοί οι κομήτες, παρατήρησε ο Κρόιτζ, ότι είχαν την ίδια τροχιά, με τροχιακές περιόδους μεταξύ 600 και 800 ετών. Ο Μπράιαν Μάρσντεν πρότεινε ότι όλοι αυτοί οι κομήτες προέρχονται από ένα κοινό προγονικό κομήτη, ο οποίος διασπάστηκε κατά το πέρασμά του κοντά από τον Ήλιο.^[5] Το γεγονός ότι τόσο ο C/1882 R1 όσο και ο Ικέγια-Σέκι διασπάστηκαν δείχνει ότι αυτό είναι πιθανόν.

Η περίοδος περιφοράς του Ικέγια-Σέκι υπολογίστηκε σε περίπου 880 χρόνια, οπότε είναι πιθανό να είναι ένα από τα θραύσματα του μεγάλου κομήτη του 1106, όπως και ο C/1882 R1.^[6] Συχνά θεωρείται ότι ο κομήτης του 1106 ήταν αυτός με τη σειρά του ένα από τα θραύσματα του κομήτη που παρατήρησε ο Έφορος το 372 π.Χ., ο οποίος παρατήρησε ένα κομήτη ο οποίος διασπάστηκε σε δύο κομμάτια.^[4] Παρόλα αυτά, δεν αναφέρεται κάποιος κομήτης στα αρχεία της Κίνας εκείνη τη περίοδο. Άλλοι κομήτες που πιθανόν είναι οι πρόγονοι των κομητών της οικογένειας Κρόιτζ είναι ο κομήτης του Φεβρουαρίου του 423 ή του Φεβρουαρίου του 467, με περίοδο περίπου 700 χρόνια.^[6]

Παραπομπές

1. Kronk, Gary. «C/1965 S1 (Ikeya-Seki)». Cometography.com. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2013.
2. Rao, Joe (21 Οκτωβρίου 2005). «40 Years Ago: A Great Comet». Skywatching Columnist. SPAACE.com. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2013.
3. Phillips, Tony (12 Ιανουαρίου 2012). «Some comets like it hot». Science News. NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2013.
4. «Some comets like it hot». Science news. NASA. 7 Ιουλίου 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2013.
5. Phillips, Tony (12 Ιανουαρίου 2011). «Sundiving Comet Storm». Science News. NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2013.
6. Sekanina, Zdeněk; Chodas, Paul W. (Ιούλιος 2007). «Fragmentation Hierarchy of Bright Sungrazing Comets and the Birth and Orbital Evolution of the Kreutz System. II. The Case for Cascading Fragmentation». The Astrophysical Journal 663 (1): 657–676. doi:10.1086/517490. Bibcode: 2007ApJ...663..657S.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Έγχρωμη φωτογραφία του κομήτη από τον Ρόγκερ Λυνς, NOAO/AURA/NSF Αρχειοθετήθηκε 2013-02-10 στο Wayback Machine.