Κλείσιμο της ΕΡΤ

Το κλείσιμο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας - Τηλεόρασης (ΕΡΤ) (γνωστό στην τότε αντιπολίτευση ως "μαύρο της ΕΡΤ") έλαβε χώρα στην Ελλάδα από την 11η Ιουνίου έως την 7η Νοεμβρίου 2013. Η τότε κυβέρνηση συνεργασίας ΝΔ/ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ έκλεισε τον τότε δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα ως μέρος μετάβασής του σε Νέα Ελληνική Ραδιοφωνία, Ίντερνετ και Τηλεόραση (ΝΕΡΙΤ). Η απόφαση αμφισβητήθηκε έντονα, και προκάλεσε εγχώριες και διεθνείς αντιδράσεις, και οδήγησε στην έξοδο της Δημοκρατικής Αριστεράς από την κυβέρνηση. Η πλειοψηφία των απολυμένων εργαζομένων της ΕΡΤ συνέχισε να εκπέμπει προγράμματα για πολλούς μήνες από τις εγκαταστάσεις του φορέα, ενώ μετά την έξωσή τους από το Ραδιομέγαρο, μια μειοψηφία συνέχισε τη μετάδοση προγραμμάτων μέσα από την ΕΡΤ Open ενώ άλλοι συμμετείχαν στο νέο δημόσιο φορέα που ιδρύθηκε, τη ΝΕΡΙΤ.

Κλείσιμο της ΕΡΤ

Ημερομηνία	11 Ιουνίου-7 Νοεμβρίου 2013
Τοποθεσία	Ελλάδα
Αιτίες	Απολύσεις 2.656 εργαζομένων
Μέθοδοι	Κατάληψη του Ραδιομεγάρου Διαδηλώσεις Ίδρυση της ΕΡΤ Open
Έκβαση	Εκκένωση του Ραδιομεγάρου Ίδρυση νέου φορέα

Ιστορικό κλεισίματος

Στις 11 Ιουνίου 2013, ο αρμόδιος υπουργός Τύπου και Μέσων Ενημέρωσης και κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου ανακοίνωσε πως τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας η ΕΡΤ θα έκλεινε οριστικά και οι 2.656 εργαζόμενοί της θα απολύονταν. Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ύστερα από κάποιο σύντομο αλλά αόριστο χρονικό διάστημα θα λειτουργούσε ένας νέος δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας με προσωπικό κάτω των 1.000 ατόμων.^[1]

Η ΕΡΤ διαλύθηκε με κοινή υπουργική απόφαση που εκδόθηκε βάσει του άρθρου 14B του νόμου 3429/2005 (σχετικά με τη λύση, συγχώνευση και αναδιάρθρωση των δημοσίων επιχειρήσεων) όπως τροποποιήθηκε με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 139/11.6.2013, Τεύχος A').^[2][3][4] Παρά την ύπαρξη ενός πλεονάσματος του προϋπολογισμού χάρη στο ανταποδοτικό τέλος, σε τηλεοπτική του δήλωση ο Κεδίκογλου χαρακτήρισε την ΕΡΤ ως ένα «καταφύγιο των αποβλήτων» που κόστιζε περισσότερο και είχε λιγότερους θεατές από τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης.^[5]

Λίγο πριν τα ξημερώματα της 12ης Ιουνίου διεκόπη η εκπομπή του σήματος από τις ραδιοτηλεοπτικές κεραίες σε όλη την Ελλάδα με την επέμβαση των Μονάδων Αποκατάστασης Τάξης σε κάποιους πομπούς.^[6] Το αναλογικό σήμα διεκόπη στις 22:54, το ψηφιακό στις 23:12 και το ραδιοφωνικό στις 23:22.^[7] Μαζί διεκόπη το σήμα και άλλων τηλεοπτικών καναλιών που χρησιμοποιούσαν τους ίδιους αναμεταδότες. Χρησιμοποιώντας τις δορυφορικές υπηρεσίες, κάποια γραφεία και άλλους χώρους που δεν είχαν κλείσει ακόμα, οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ συνέχισαν τις εκπομπές τους μέσω διαδικτύου.^[8]

Με τη σειρά της η πολιτεία, η οποία είχε ήδη αναλάβει τη διαχείριση της ΕΡΤ, ζήτησε την παύση αναμετάδοσης του τηλεοπτικού προγράμματος της ΕΡΤ από τους τηλεοπτικούς σταθμούς και τους παρόχους διαδικτύου λόγω του ότι αυτό δεν ήταν νόμιμο και αδειοδοτημένο.^[9]

Στις 12 Ιουνίου 2013 οι επίσημες ιστοσελίδες ert.gr, ert3.gr και voiceofgreece.gr αφαιρέθηκαν από το ελληνικό διαδικτυακό μητρώο. Άλλα περιουσιακά στοιχεία και ιστοσελίδες που κατοχυρώθηκαν από την ΕΡΤ βρίσκονταν σε κίνδυνο να κλείσουν (επειδή οι υπεύθυνοι αποφάσισαν την ακύρωση και αλλαγή της διεύθυνσης επικοινωνίας) και ιδίως οι επίσημες σελίδες στο Facebook και στο Twitter. Η ΕΡΤ LIVE άρχισε να αναμεταδίδεται από άλλους διαδικτυακούς τόπους και ιστολόγια.^[10][11][12]

Αντιδράσεις

Το κλείσιμο της ΕΡΤ πυροδότησε κύμα διαμαρτυριών και αντιδράσεων σε όλη την Ελλάδα, με πολίτες να συγκεντρώνονται έξω από το Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ σε ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης όλο το βράδυ, ενώ η ΕΣΗΕΑ, η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ κατήλθαν σε 24ωρη απεργία.^[13] Κύμα αντιδράσεων προκλήθηκε και στο εξωτερικό με την απαρχή της τηλεοπτικής κάλυψης των γεγονότων στο Ραδιομέγαρο της Μεσογείων από ξένα τηλεοπτικά δίκτυα. Η EBU έσπευσε να επικρίνει το κλείσιμο της ΕΡΤ, εκδίδοντας μια ανακοίνωση όπου εξέφραζε «βαθιά απογοήτευση εκ μέρους ολόκληρων των δημόσιων μέσων ενημέρωσης της Ευρώπης» και κάλεσε τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να ανακαλέσει την απόφαση.^[14]

Στις 12 Ιουνίου 2013 το βελγικό κανάλι Télé Bruxelles (νυν BX1) μετέδιδε το λογότυπο της ΕΡΤ και από κάτω τη λέξη "Solidarité" που σημαίνει "αλληλεγγύη". Μέσα από αυτή τη κίνηση ήθελε να εκφράσει τη διεθνή κατακραυγή.^[15]

Παρά την ανακοίνωση του κλεισίματος του φορέα, η πλειοψηφία των εργαζόμενων της ΕΡΤ παρέμειναν στους τόπους εργασίας τους. Μετά το κλείσιμο των πομπών και της ιστοσελίδας, οι μεταδόσεις των εκπομπών συνεχίστηκαν μέσω δορυφόρου με εξοπλισμό της EBU.^[16] Η EBU παραχώρησε επίσης συχνότητα για την παροχή συνεχούς ροής (live streaming) στο διαδίκτυο της εκπομπής της ΕΡΤ.^[17] Επιπλέον οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ ξανάνοιξαν τους αναλογικούς πομπούς στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδος έτσι ώστε να συνεχίζει να εκπέμπει το πρόγραμμά της.

Στις 21 Ιουνίου 2013, η Δημοκρατική Αριστερά, ο τότε τρίτος κυβερνητικός εταίρος, αποχώρησε από τη συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ επικαλούμενη ως αιτία τον τρόπο που επέλεξε η κυβέρνηση για την αναδιοργάνωση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.^[18]

Συμβούλιο της Επικρατείας και Δημόσια Τηλεόραση

Στις 12 Ιουνίου 2013, η κυβέρνηση ανακοίνωσε τον φορέα που θα αντικαθιστούσε την ΕΡΤ, τη Νέα Ελληνική Ραδιοφωνία, Ίντερνετ και Τηλεόραση (ΝΕΡΙΤ).^[19] Πέντε μέρες αργότερα, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε το κλείσιμο της ΕΡΤ νόμιμο αλλά παράλληλα απαίτησε τη διαρκή λειτουργία δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα για το χρονικό διάστημα έως και τη σύσταση και τη λειτουργία νέου φορέα.^[20] Προκειμένου να μην επαναλειτουργήσει την ΕΡΤ, η Κυβέρνηση δημιούργησε έναν προσωρινό φορέα, τη Δημόσια Τηλεόραση, ο οποίος υπαγόταν στο Υπουργείο Οικονομικών που είχε αναλάβει τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και την εκκαθάριση της ΕΡΤ. Ο φορέας αυτός ξεκίνησε την πειραματική του λειτουργία στις 10 Ιουλίου του 2013.

Προσφυγή της ΠΟΣΠΕΡΤ σε ευρωπαϊκό δικαστήριο

Τον Απρίλιο του 2018 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποδέχθηκε και εξετάζει τη προσφυγή της ΠΟΣΠΕΡΤ, που μεταξύ άλλων υποστηρίζεται πως «το ολοσχερές κλείσιμο ενός οργανισμού δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ισοδυναμεί με παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης, που προστατεύεται από το άρθρο 10 της ΕΣΔΑ».^[21]

Συνέχιση λειτουργίας προγραμμάτων και εκκένωση του Ραδιομέγαρου

Η πλειοψηφία των εργαζομένων αρνήθηκε να εγκαταλείψει το κτίριο της ΕΡΤ και συνέχισε την εκπομπή ραδιοφωνικού,^[22] τηλεοπτικού^[23] και διαδικτυακού προγράμματος. Στις 24 Οκτωβρίου 2013 η EBU σταμάτησε να αναμεταδίδει το πρόγραμμα της ΕΡΤ μέσα από τους δορυφόρους της, γεγονός που επηρέασε την επίγεια αναμετάδοση σε κάποια μέρη της Ελλάδας. Τα ξημερώματα της Πέμπτης 7 Νοεμβρίου 2013 τα ΜΑΤ και με παρουσία εισαγγελέα εισέβαλαν στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής, το εκκένωσαν και προσήγαγαν τέσσερις εργαζόμενους.^[24] Με τον τρόπο αυτό έβαλαν τέλος στην επί πέντε μήνες εκπομπή ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού προγράμματος από το Ραδιομέγαρο. Ακολούθησαν συμπλοκές και περιορισμένη χρήση δακρυγόνων έξω από το κτήριο που βρίσκεται στην Λεωφόρο Μεσογείων όπου συγκεντρώθηκε κόσμος μετά από κάλεσμα των εργαζομένων.^[25]

Μια μειοψηφία των εργαζόμενων της ΕΡΤ συνέχισε τη μετάδοση προγραμμάτων μέσα από το εγχείρημα της ΕΡΤ Open, η οποία συνέχισε τηλεοπτικές εκπομπές από τις συχνότητες της ΕΤ3 και ραδιοφωνικές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Άλλοι εργαζόμενοι εντάχθηκαν στη ΝΕΡΙΤ.

Επαναλειτουργία της ΕΡΤ

Ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ, τα δύο κόμματα που σχημάτισαν την κυβέρνηση συνεργασίας η οποία προέκυψε από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 είχαν στο πρόγραμμά τους και την επαναλειτουργία της ΕΡΤ. Στις 28 Απριλίου του 2015, υπερψηφίστηκε κατά πλειοψηφία το σχετικό νομοσχέδιο^[26] το οποίο προέβλεπε την επαναλειτουργία όλων των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών της ΕΡΤ και του περιοδικού Ραδιοτηλεόραση, ενώ το μέγιστο προβλεπόμενο προσωπικό της ήταν 2.500 εργαζόμενοι.^[27]

Έτσι η ΕΡΤ επανήλθε μαζί με τα κανάλια: ΕΡΤ1, ΕΡΤ2 και ΕΡΤ HD και με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς: Πρώτο, Δεύτερο και Τρίτο Πρόγραμμα, Kosmos 93.6, ΕΡΑ Σπορ, η Φωνή της Ελλάδας, τον ραδιοφωνικό σταθμό Μακεδονίας της ΕΡΤ3 (102 FM, 95.8 FM) και τους 19 περιφερειακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς της στις 11 Ιουνίου 2015 με ανανεωμένο πρόγραμμα.

Το τρίτο κανάλι της ΕΡΤ, η ΕΡΤ3, η οποία δε σταμάτησε να εκπέμπει από την ημέρα του κλεισίματος του φορέα, επανήλθε στις πανελλαδικές συχνότητες της ΕΡΤ και αυτή με νέο πρόγραμμα, στις 29 Ιουνίου 2015. Στις 12 Οκτωβρίου 2017, επανακυκλοφόρησε το περιοδικό Ραδιοτηλεόραση.^[28] Τα ραδιοφωνικά προγράμματα Φιλία, Τρίτο Πρόγραμμα στα Βραχέα και τα ξενόγλωσσα προγράμματα της Φωνής της Ελλάδας δεν επαναλειτούργησαν.^[29] Στις 5 Μαρτίου 2018 επανεγκαινιάστηκε και επαναλειτούργησε, πλήρως, το κτήριο της ΕΡΤ στην γωνία των οδών Μουρούζη και Ρηγίλλης.

Παραπομπές

1. Ξαφνικό θάνατο της ΕΡΤ ανακοίνωσε η κυβέρνηση, www.in.gr, 11 Ιουνίου 2013
2. Το άρθρο 44 του Ελληνικού Συντάγματος επιτρέπει στον πρόεδρο, ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου "κάτω από έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης" για την έκδοση νομοθετικών διαταγμάτων που έχουν άμεσα αποτελέσματα, αλλά θα πρέπει να υποβληθούν στο Κοινοβούλιο εντός 40 ημερών και να επικυρωθεί εντός τριών μηνών από την υποβολή τους.
3. «Νόμος υπ' αριθ. 3429 (ΦΕΚ A 314/2005)» (PDF). Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 27 Δεκεμβρίου 2005.
4. «Τροποποίηση του νόμου υπ' αριθ. 3429 (ΦΕΚ A 139/2013)» (PDF). Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 11 Ιουνίου 2013.
5. «Greece shuts down state broadcaster in search for new savings». Λονδίνο: Guardian. 12 Ιουνίου 2013. https://www.theguardian.com/world/2013/jun/11/state-broadcaster-ert-shut-down-greece.
6. Η διακοπή του σήματος της ΕΡΤ
7. Νασόπουλος Διονύσης (12-6-2013). «Σοκ στην ΕΡΤ, σεισμός στην κυβέρνηση». Τα Νέα. https://www.tanea.gr/2013/06/12/greece/sok-stin-ert-seismos-stin-kybernisi/. Ανακτήθηκε στις 12-6-2013.
8. The shutdown of ERT - Live blog 12 June 2013
9. Στουρνάρας σε όσους αναμεταδίδουν την ΕΡΤ: Κόψτε το σήμα, είναι παράνομο, θα έχετε κυρώσεις
10. ΕΡΤ LIVE
11. «Ζωντανή αναμετάδοση του σήματος της ΕΡΤ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2014.
12. «Η μάχη της ΕΡΤ: Live Blogging». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2018.
13. «Πλήθος κόσμου διαδήλωσε για μία ακόμη ημέρα έξω από την ΕΡΤ». IN.gr. 13-6-2013. https://www.in.gr/2013/06/13/greece/plithos-kosmoy-diadilwse-gia-mia-akomi-imera-eksw-apo-tin-ert/. Ανακτήθηκε στις 14-6-2013.
14. «EBU URGES GREEK GOVERNMENT TO REVERSE DECISION ON ERT». EBU.ch. 11 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2013.
15. «ERT-Solidarite». enet.gr. 13 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2013.
16. Lisa O'Carroll (12 Ιουνίου 2013). «ERT shutdown: European Broadcasting Union sets up makeshift studio». TheGuardian.com. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2013.
17. «Στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ η EBU». voria.gr. 13 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2013.
18. «Η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ». kathimetini.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2015.
19. «Νέα Ελληνική Ραδιοφωνία, Ίντερνετ και Τηλεόραση» (PDF). www.minpress.gr. 12 Ιουνίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 19 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2013.
20. «ΣτΕ: «Ναι» στο κλείσιμο, «όχι» στο «μαύρο» στην ΕΡΤ».
21. ΜΛ (15 Μαρτίου 2018). «Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το λουκέτο στην ΕΡΤ». left.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαΐου 2018.
22. «Ακούστε ζωντανά την ΕΡΑ Αθήνας». ERTOpen.com. http://www.ertopen.com/apps/radio/?name=ERA+Athinon&type=mp3&url=radio.ertopen.com/erasport. Ανακτήθηκε στις 28-4-2014.
23. «Δείτε ζωντανά την ΝΕΤ». ERTOpen.com. http://www.ertopen.com/apps/tv/ovp.html. Ανακτήθηκε στις 28-4-2014.
24. Η επέμβαση στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ
25. «Αστυνομική επέμβαση για την εκκένωση της ΕΡΤ». news.in.gr. 7 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2013.
26. Πουλακίδας, Κώστας (1 Μαΐου 2015). «ΕΡΤ: Από την Τρίτη τα ιδιωτικά κανάλια θα έχουν ανταγωνιστή». avgi.gr. avgi.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2015.
27. «Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για την επανασύσταση της ΕΡΤ». in.gr. in.gr. 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2015.
28. «Επανακυκλοφορεί δωρεάν η ιστορική «Ραδιοτηλεόραση» (video)». aftodioikisi.gr. 12 Οκτωβρίου 2017. https://www.aftodioikisi.gr/koinonia/epanakikloforei-dorean-istoriki-radiotileorasi/. Ανακτήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 2017.
29. «Τελικά δεν επαναλειτούργησε ολόκληρη η ΕΡΤ. Ποια ραδιόφωνα δεν άνοιξαν ποτέ». radiofono.gr. radiofono.gr. 23 Ιουνίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2016.