Αγκύλη

Η Αγκύλη ή Αγκυλή ή Ανκυλή (αρχαία ελληνικά: Ἀγκύλη ή Ἀγκυλή ή Ἀνκυλή‎‎), (ο δήμος: Αγκύλης ή Αγκυλής ή Ανκυλής) ήταν το όνομα, αρχαίων οικισμών - πόλεων και δήμων της Αιγηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας), που ήταν διαμοιρασμένη σε δύο κυρίως οικισμούς, με δύο αντίστοιχους δήμους του άστεως, με ονομασίες αντίστοιχα, “Καθύπερθεν Αγκύλη” (Άνω Αγκύλη) και “Υπένερθεν Αγκύλη” (Κάτω Αγκύλη).

Αγκύλη

Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Ἀγκυλή ὑπένερθεν
Άλλες ονομασίες	Αγκύλη ή Ανκυλή
Κύριος οικισμός	Αγκυλή
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Υπένερθεν Αγκυλής
Ονομασία δημότη	Αγκυλεύς (υπένερθεν)
Φυλή	Αιγηίδα
Τριττύς	Άστεως
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή ϗ Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ.	1
2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ.	1
3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ.	1
4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική
Οι δήμοι της αρχαίας Αθήνας
π σ ε

Αγκύλη

Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Ἀγκυλή καθύπερθεν
Άλλες ονομασίες	Αγκύλη ή Ανκυλή
Κύριος οικισμός	Αγκυλή
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Καθύπερθεν Αγκυλής
Ονομασία δημότη	Αγκυλεύς (καθύπερθεν)
Φυλή	Ερεχθηίδα Αντιγονίδα
Τριττύς	Άστεως
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ.	1
2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ.	1
3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ.	1
4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική
π σ ε

Ονομασία

Οι δυο δήμοι, κατά μια εκδοχή πήραν το όνομά τους από το προσωνύμιο «Αγκυλεύς» του μυθικού Κρόνου ή του Προμηθέα (για το αιχμηρό χιούμορ τους), ενώ κατά μια άλλη εκδοχή, από την λέξη «αγκύλη» (αρχαία ελληνικά: ἀγκύλη‎‎), δηλαδή τον ιμάντα (λουρί) με τον οποίο έριχναν οι ακοντιστές το ακόντιο.^[1]

Τοποθεσία των αρχαίων δήμων

Οι δύο δήμοι της Αγκύλης, ήταν δήμοι του Άστεως.^[2][3] Η Αγκύλη βρισκόταν ανατολικά της αρχαίας Αθήνας και γειτνίαζε με το δήμο της Αγρυλής στα νότια.^[4] Η τοποθεσία των δήμων δεν έχει επακριβώς ταυτισθεί με κάποια σημερινή περιοχή, αλλά θεωρείται ότι βρισκόταν στους πρόποδες του Υμηττού και σύμφωνα με τον John S. Traill και οι δυο δήμοι είναι βορειοανατολικά του Αρδηττού.^[5]

Η Αγκύλη διακρινόταν σε δύο οικισμούς: την Καθύπερθεν Αγκύλη (Άνω Αγκύλη , αγγλικά: Upper Ankyle‎‎) και την Υπένερθεν Αγκύλη (Κάτω Αγκύλη αγγλικά: Lower Ankyle‎‎).

Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, πίστευε, ότι ο δήμος βρισκόταν στην περιοχή όπου ήταν ο Άστριφος.^[6]

Η συμμετοχή των δήμων στην αρχαία Βουλή

Οι δήμοι, η ύπαρξη των οποίων επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,^[7] είχαν την εξής συμμετοχή στη αρχαία Βουλή:

Ως δυο ξεχωριστοί δήμοι αρχικά της Αιγηίδας φυλής, ο δήμος “Καθύπερθεν Αγκύλης” (Άνω Αγκύλης) και ο δήμος της “Υπένερθεν Αγκύλης” (Κάτω Αγκύλης) συμμετείχαν με 1 βουλευτή αντίστοιχα ο καθένας στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.).

Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ο ένας εκ των δύο δήμων, αυτός της “Υπένερθεν Αγκύλης” (Κάτω Αγκύλης) μεταφέρθηκε στην «μακεδονική» Αντιγονίδα φυλή, αντιπροσωπευόμενος από 1 βουλευτή στη Βουλή των 600. Με 1 βουλευτή αντιπροσωπευόταν και ο δήμος “Καθύπερθεν Αγκύλης” (Άνω Αγκύλης) που παρέμεινε στην Αιγηίδα φυλή.^[8][9] Την ίδια εκπροσώπηση, με 1 βουλευτή ο καθένας, είχαν οι δύο δήμοι και κατά την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.). Μετά την κατάργηση και διάλυση των «μακεδονικών φυλών» (Αντιγονίς και Δημητριάς) ο δήμος της “Υπένερθεν Αγκύλης” (Κάτω Αγκύλης) επανήλθε στην Αιγηίδα φυλή, για την επόμενη τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127), καθώς και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων και για τους δυο δήμους.

Οι κάτοικοι της Αγκύλης

Ο δημότης της αρχαίας Αγκύλης ονομαζόταν Αγκυλεύς ή αναφερόταν με τη λέξη «Αγκυλήθεν», δηλαδή προέρχεται από την Αγκύλη.

Τον τρίτο αιώνα, κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, οι δυο δήμοι περιελάμβαναν προσοδοφόρες εκτάσεις.

Προσωπικότητες από την Αγκύλη

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο της Αγκύλης, όπως ο βουλευτής Δεινόστρατος ο Αγκυλεύς γιος του Δεινιάδου, ο βουλευτής Δίων ο Αγκυλεύς κ.α.^[10]

Δείτε επίσης

• Αρχαία Αθήνα
• Αιγηίδα φυλή
• Αντιγονίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

1. Ludwig Bachmann, "Συναγωγή λέξεων χρησίμων εκ διαφόρων σοφών τε και ρητόρων πολλών" - "Anecdota graeca^{[νεκρός σύνδεσμος]}": e Codd. Mss. Bibl. Reg. Parisin, Τόμος 1, J. C. Hinrichs, Lipsiae 1828, Αγκύλη^{[νεκρός σύνδεσμος]}, σελ. 23, στιχ. 10-25: [...] "Αγκύλη: ακόντιον, και του αγκώνος η καμπή. λέγεται δε και η δεξιά χειρ αγκύλη, όθεν και τα δόρατα αγχύλητά τε και μεσάγκυλα εκάλουν. λέγεται και αγκύλη είδος ποτηριού, ω εχρώντο προς την των κοττάβων παιδιάν. αγκύλη ούν και η δεξιά χειρ. άλλα και η προς κότταβον επιτηδεία κύλιξ, δια το απαγχυλούν την δεξιάν χείρα εν τη προέσει. ην γαρ τοις παλαιοίς πεφροντισμένον καλώς και εύσχημόνως κότταβον προΐεσθαι. ωνομάσθη ούν από τον της χειρός σχηματισμόν, ον ποιούμενοι προ9ύμως έρριπτον εις το κοττάβιον. έστι δε αγκύλη και είδος τι άμματος ως Άλεξις Αχαιΐδι• (αγκύλην της εμβάδος ου καλώς έσφιγξας .. λυθείσαν). εχρήσαντο δε και άλλοι τη λέξει". [...] "Αγκύλη και Αραφήν: δήμος Αιγηΐδος". [...]
2. [...] "Ancyle: (Ἀγκυλή; Ankylḗ). Attic asty deme (Upper and Lower A.) of the phyle Aigeis, later of Antigonis with two (1/1) bouleutai, located in the east or south-east of Athens (Alci. 3,43: ‘Proasteion’). A. bordered on Agryle either in the north [1. 170] or south (IG II2 2776 Z. 57-59 [2. 70])". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Ancyle Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
3. «Δήμος της Αιγηίδας φυλής στην αρχαία Αθήνα. Με το ίδιο όνομα υπήρχε και προάστιο της πόλης. Αγκύλη.
4. Ελληνικές επιγραφές - IG II² 2776
5. John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 127.
6. Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 135-136: [...] "Αγκύλη, ο δημότης Άγκυλεύς• εύρηται εις τινας των αρχαίων επιγραφών της συλλογής Βοικίου Αγκυλήθεν και Αγκυλέες και Αγκυδείς• τον δήμον τούτον κάνεις των δημογράφων δεν αναφέρει• είδομέν αυτόν εις τας επιγραφάς του Βοικίου και εις τινας εκ της συλλογής του Πιτάκη. Ήμην εις απορίαν περί του δήμου τούτου, έως ου εύρον εις τον Σχολιαστήν του Ησυχίου εν λέξει Αγκύλη, το αναφερόμενον τούτο εις την ανέκδοτον γραμματικήν του Αρκαδίου «Αγκύλη και Αγρύλη δήμοι Άττικης• ες ου δηλούται ότι η Αγκύλη ήτον δημος ως και η Αγρύλη• βεβαιωθείς όθεν την ύπαρξιν δήμου, έπρεπε να εύρω και τον τόπον. Και βοηθεία Στεφάνου του Ερρίκου εν λέξει Αγκύλη αναπληρούντος εκ του Βατικανικού ανεκδότου αντιγράφου το κολοβωμένως περιφερόμενον του Αρποκρατίωνος ούτω. «Τρικέφαλος• Ισαίος εν τω προς Ευκλείδην μικρόν άνω του Τρικεφάλου παρά την Εστίαν οδόν• το πλήρες εστί του Τρικεφάλου Ερμού. Τούτον δε φησί Φιλόχορος εν γ' Ευκλείδην αναθήναι Αγκύλησιν». Οι Αθηναίοι είνε γνωστόν, ότι είχον εν τω Κεραμεικώ τον Τρικέφαλον εις τριοδίαν κατά την συνήθειαν των Ελλήνων μία των τριών οδών ήτον η Εστία• εκ τούτου γίνεται δήλον, ότι οι παλαιοί Αθηναίοι είχον ονόματα εις τας οδούς εντός και εκτός της πόλεως• ο Αρποκρατίων λέγει ότι ο Ευκλείδης κατά τον Φιλόχορον ανέθηκεν εν Αγκύλη τον Τρικέφαλον Ερμήν. Τόπος άλλος παρά τον Κεραμεικόν δεν δύναται νά φέρη την Αγκύλην, ειμή ο Άστριφος. Αγκύλη και Άστριφος είνε δύο λέξεις αντιθέτου σημασίας• τούτο συνέβη και εις άλλους δήμους• οι Επιεικίδαι ωνομάσθησαν εν τη απαιδευσία Κακουργιάνοι, η Αχάρνη Μαινίδιον, ο Ευώνυμος Διόνυσος• ο νυν λεγόμενος Άστριφος είνε πλησίον του Κεραμεικού πέραν των νυν Ελαιοτριβείων, τόπος εύκαρπος• η ανακάλυψις της Αγκύλης οφείλεται εις τα μνημονευθέντα ανέκδοτα συγγράμματα, και εις την φιλολογίαν των φίλων της Ελληνικής φιλοπονίας ερευνητών". [...]
7. Αγκυλ^{[νεκρός σύνδεσμος]} και Ανκυλ^{[νεκρός σύνδεσμος]} Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
8. Ελληνικές επιγραφές - IG II² 2362^{[νεκρός σύνδεσμος]}
9. John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0, p. 126-127.
10. Δημότες της Αγκύλης Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AGKULEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

• Ελληνικές επιγραφές - IG

II² 2776, IG II² 2362^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Αγκυλ^{[νεκρός σύνδεσμος]} και Ανκυλ^{[νεκρός σύνδεσμος]} Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

• Ancyle, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
• John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. (7, 29, 39, 68, 69, 109 f. (no. 14, 15), 126 f. table 3, 11.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
• John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 127.
• Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Ankyle». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 1 Φεβρουαρίου 2014.
• Traill, J. «Places: 579869 (Ankyle Hypenerthen)». Pleiades. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2017.
• Ankyle Hypenerthen, NE Ardettos?, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
• Traill, J. «Places: 579870 (Ankyle Kathyperthen)». Pleiades. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2017.
• Ankyle Kathyperthen, NE Ardettos?, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.