Πατριάρχης Ιωαννίκιος Γ΄

Ο Ιωαννίκιος Γ΄ (κατά κόσμον Καρατζάς) διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κατά τα έτη 1761-1763.

Πατριάρχης Ιωαννίκιος Γ΄
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1700
Θάνατος	1793 Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνού Χάλκης[1]
Θρησκεία	Ανατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ορθόδοξος ιερέας
Οικογένεια
Οικογένεια	Οικογένεια Καρατζά
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1761–1763) Πατριάρχης Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (1737–1746)
δεδομένα

Η ζωή του φαίνεται πως δεν ήταν ανεπίληπτη και υπάρχουν πολλές αναφορές γι' αυτόν^[2]. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη περί το 1700. Ήταν γόνος οικογένειας Φαναριωτών^[3] και ο πατέρας του λεγόταν Γεώργιος^[4]. Το 1727, επί Πατριάρχη Παϊσίου Β΄ έγινε Μέγας Πρωτοσύγκελλος του Πατριαρχείου και ορίστηκε προϊστάμενος του ναού του Εγρικαπίου, τον οποίο όμως βύθισε στα χρέη και γι'αυτό επαύθη από τους επιτρόπους του ναού^[5].

Τον Μάιο του 1739 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Ιπεκίου^[6]. Και εκεί όμως έκανε πολύ κακή οικονομική διαχείριση και το 1746 πώλησε την Αρχιεπισκοπή σε άλλον για να εξοφλήσει τα χρέη του^[5] και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Το 1748 τοποθετήθηκε^[7] προεδρικώς στην Μητρόπολη Χαλκηδόνος^[8] από τον Πατριάρχη Παΐσιο Β΄^[9]. Ως Μητροπολίτης Χαλκηδόνος αγόρασε τη Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνού Χάλκης και το 1758 την ανακαίνισε^[10]. Το 1750 περιόδευσε, ως έξαρχος του Πατριάρχη, στη Μολδοβλαχία, Θράκη, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κέρκυρα και Κεφαλονιά για συγκέντρωση οικονομικής βοήθειας. Αν και φαίνεται ότι συγκέντρωσε αρκετή ελεημοσύνη, όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη είχε ξοδέψει σχεδόν τα πάντα και ζήτησε και 25 πουγγιά που υποτίθεται ότι ξόδεψε στην περιοδεία του^[11].

Εξελέγη Πατριάρχης στις 26 Μαρτίου 1761^[12], μετά την καθαίρεση του προκατόχου του Σεραφείμ Β΄. Η εκλογή του ήταν αντικείμενο έντονης διαφωνίας και διχασμού των Φαναριωτών. Φαίνεται ότι δεν ήταν πρόσωπο κοινής αποδοχής λόγω διοικητικών και οικονομικών ατασθαλιών που του αποδίδονταν^[13], ενώ και η οθωμανική εξουσία τον θεωρούσε αναξιόπιστο και αφερέγγυο^[14]. Ως Πατριάρχης αντιμετώπισε με ψυχρότητα τον Ευγένιο Βούλγαρη^[15].

Η Πατριαρχία του διήρκεσε δύο χρόνια. Στις 21 Μαΐου 1763 παραιτήθηκε^[16] και εξορίστηκε στο Άγιο Όρος^[5] και μετά από ένα έτος στη Χάλκη, όπου διέμενε στη Μονή Αγίου Γεωργίου Κρημνού. Αφιέρωσε τη μονή στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, μετόχι της οποίας παραμένει μέχρι και σήμερα. Από εκεί συνέχισε να αναμειγνύεται στις υποθέσεις του Οικουμενικού Θρόνου, υποσκάπτοντας τον διάδοχό του Σαμουήλ με το να βάζει διάφορους να στέλνουν καταγγελίες εναντίον του στον Σουλτάνο Μουσταφά Γ΄^[17]. Πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 1793 σε βαθιά γεράματα και ετάφη εντός του ναού της μονής.

Παραπομπές

1. books.google.de/books?id=Qf1KC5GClJUC&pg=PA310#v=onepage&q&f=false.
2. Μπακούρος 1998, σελ. 168.
3. Πανώτης 2008, σελ. 362.
4. «Heybeliada - Aya Yorgi Manastiri (Uçurum Manastırı - Hagios Georgios tou Kremnou)». Adalar Turizm Geliştirme Merkezi. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2022.
5. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 655.
6. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 262-263. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022.
7. Μπακούρος 1998, σελ. 170.
8. tinos.biz
9. Μπακούρος 1998, σελ. 167.
10. Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού
11. Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη, Ελένη (2007). «Το φαινόμενο της ζητείας κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο». Ιόνιος Λόγος (Κέρκυρα) Α: 263. https://www.academia.edu/2762558/_%CE%A4%CE%BF_%CF%86%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%B6%CE%B7%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82_%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC_%CF%84%CE%B7_%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B2%CF%85%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%AE_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF_%CE%99%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9B%CF%8C%CE%B3%CE%BF%CF%82_%CF%84_1_2007_%CF%83_247_293. Ανακτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 2022.
12. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 654.
13. Μπακούρος 1998, σελ. 203.
14. Μπακούρος 1998, σελ. 204.
15. «Κάτοπτρον». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Απριλίου 2020.
16. «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΕ): 231. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA231#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022.
17. Μπακούρος 1998, σελ. 361.

Πηγές

• Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil.
• Δημήτρη Σοφιανού, Ιερά Μονή Κεχροβουνίου Τήνου
• Ιερά Μητρόπολις Πριγκηποννήσων
• Πανώτης, Αριστείδης (2008). Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας. A. Εκδόσεις Σταμούλη. ISBN 978-960-8116-17-7.
• Μπακούρος, Βασίλειος (1998). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Σαμουήλ Α΄ Χαντζερής ο βυζάντιος: ο βίος και το έργο του (1700-1775). Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ),Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών.

τίτλοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας
Προκάτοχος Αρσένιος Δ΄	Αρχιεπίσκοπος Πεκίου 1739-1746	Διάδοχος Αθανάσιος Β΄
Προκάτοχος Γαβριήλ Ε΄	Μητροπολίτης Χαλκηδόνος 1748-1761	Διάδοχος Ιωαννίκιος Β΄
Προκάτοχος Σεραφείμ Β΄	Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως 1761-1763	Διάδοχος Σαμουήλ