Θηρεσία του Λεόν (1080-1130)

Η Θηρεσία του Λεόν (πορτογαλικά: Teresa de Leao, 1080 – 11 Νοεμβρίου 1130), κόμισσα της Πορτογαλίας ήταν νόθα κόρη του Αλφόνσου ΣΤ΄ του Λεόν και της Καστίλης με την Χιμένα Μουνιόθ.^[4] Μετά τον θάνατο του συζύγου της (1112) επαναστάτησε με την ετεροθαλή αδελφή της Ουρράκα του Λεόν απέναντι στο Βασίλειο του Λεόν, ο Πάπας Πασχάλης Β΄ την αναγνώρισε σαν βασίλισσα (1116). Μετά την αιχμαλωσία της δήλωσε την υποτέλεια της στο Βασίλειο του Λεόν (1121) αλλά διατήρησε τον βασιλικό τίτλο. Οι πολιτικές και ερωτικές υποθέσεις με τον ευγενή από την Γαλικία Φερνάντο Πέρεζ ντε Τράμπα έφεραν την αντίδραση του γιου της Αλφόνσου Ενρίκες, με την βοήθεια του κλήρου και της αριστοκρατίας της Πορτογαλίας την νίκησε στην "μάχη του Σάο Μαμέντε" (1128).

Θηρεσία του Λεόν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Teresa de Leão (Πορτογαλικά), Teresa de León (Ισπανικά) και Tareixa Afónsez (Γαλικιανά)
Γέννηση	1080 (περίπου) Póvoa de Lanhoso
Θάνατος	11  Νοεμβρίου 1130 Γαλικία
Τόπος ταφής	Καθεδρικός Ναός της Μπράγκα
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Λεόν Βασίλειο της Πορτογαλίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Ερρίκος της Βουργουνδίας (από 1093)[1]
Σύντροφος	Fernando Perez de Traba
Τέκνα	Urraca Henriques, Infanta of Portugal Sancha of Portugal Θηρεσία της Βουργουνδίας[2] Αλφόνσος Α΄ της Πορτογαλίας[3] Τερέσα Φερνάνδεθ δε Τράβα
Γονείς	Αλφόνσος ΣΤ΄ του Λεόν και Καστίλης και Χιμένα Μουνιόθ
Αδέλφια	Σάντσο Αλφόνσεθ Ελβίρα της Καστίλης, κόμισσα της Τουλούζης Ελβίρα της Καστίλης (1100-1135) Ουρράκα του Λεόν
Οικογένεια	Οίκος των Χιμένεθ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Κόμης της Πορτογαλίας (1095–1128)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Σύγκρουση με την αδελφή της

Ο πατέρας της την πάντρεψε με έναν Γάλλο ευγενή τον Ερρίκο της Βουργουνδίας (1093), θεία του ήταν η Κωνσταντία της Βουργουνδίας και μεγαλύτεροι αδελφοί του οι Ούγος Α΄ της Βουργουνδίας και Εύδης Α΄ της Βουργουνδίας από την βασιλική Οικογένεια των Καπετιδών της Γαλλίας.^[5] Ο Ερρίκος είχε προσφέρει στον πεθερό του ισχυρή στρατιωτική στήριξη εναντίον των Μαυριτανών.

Τους πρώτους μήνες του 1096 ο Ερρίκος και ο ξάδελφος του Ραϋμόνδος της Βουργουνδίας σύζυγος της βασίλισσας Ουρράκας έκλεισαν μεταξύ τους συμφωνία με όρκο. Ο Ραϋμόνδος θα έδινε στον Ερρίκο το βασίλειο του Τολέδο και το ένα τρίτο του βασιλικού θησαυροφυλακίου μετά τον θάνατο του βασιλιά Αλφόνσου, αν αυτό ήταν αδύνατο να γίνει θα έπαιρνε το βασίλειο της Γαλικίας. Ο Ερρίκος με την σειρά του θα είχε υποχρέωση να υποστηρίξει τον Ραϋμόνδο στα υπόλοιπα δύο τρίτα του βασιλικού θησαυροφυλακίου. Ο Αλφόνσος ΣΤ΄ όταν άκουσε το αποτέλεσμα της συμφωνίας έδωσε στον Ερρίκο την διακυβέρνηση όλων των εδαφών ανάμεσα στον ποταμό Μίνχο και την Σανταρέμ, ο γαμπρός του Ραϋμόνδος περιορίστηκε μονάχα στην Γαλικία, η απόφαση αυτή έφερε τα δύο ξαδέλφια σε σύγκρουση. Ο Αλφόνσος ΣΤ΄ άφησε στην διαθήκη του το βασίλειο του στην κόρη του Ουρράκα (1109), η πράξη αυτή εξόργισε τον Ερρίκο και την Θηρεσία που ετοιμάστηκαν για ένοπλη σύγκρουση.^[6][7] Ο Ερρίκος επιτέθηκε στην Λεόν αλλά τραυματίστηκε στην μάχη και πέθανε (1112), η Θηρεσία παρέμεινε μοναδική κυβερνήτης για να διαχειριστεί την κατάσταση με στόχο να ανακαταλάβει τα εδάφη στον νότο από τους Μαυριτανούς.

Κόμισσα της Πορτογαλίας

Ο πάπας Πασχάλης Β΄ αναγνώρισε την νίκη της στην Κοΐμπρα και της έδωσε τον τίτλο της "βασίλισσας", τα έγγραφα την αποκαλούν από τότε "κόρη του Αλφόνσο και εκλεκτή του Θεού". Ένα έγγραφο (1117) της δίνει τον τίτλο της βασίλισσας, αυτό οδήγησε πολλούς ιστορικούς στο συμπέρασμα ότι ήταν η πρώτη μονάρχης της Πορτογαλίας.^[8] Η Θηρεσία βρέθηκε σε σύγκρουση με την ετεροθαλή αδελφή της Ουρράκα στις προσπάθειες τους να επεκτείνουν τα βασίλεια τους (1116), βρέθηκαν ξανά σε πόλεμο (1120) και προσπάθησαν να δημιουργήσουν ισχυρές συμμαχίες για να πετύχουν τους στόχους τους. Η Θηρεσία συμμάχησε με τον πιο ισχυρό κόμη εκείνη την εποχή στην Γαλικία Φερνάντο Πέρεζ κόμη της Τράμπα που έφτασε στο σημείο να χωρίσει την πρώτη σύζυγο του για να την παντρευτεί, πολιορκήθηκε και αιχμαλωτίστηκε από την Ουρράκα στην Μπράγκα (1121). Ακολούθησε ειρηνική συνθήκη με την επέμβαση των αρχιεπισκόπων της Σαντιάγο ντε Κομποστέλα και της Μπράγκα, η Θηρεσία θα παρέμενε κόμισσα της Πορτογαλίας αλλά σαν υποτελής στην αδελφή της Ουρράκα και το βασίλειο του Λεόν. Ο αρχιεπίσκοπος της Μπράγκα που ενδιαφερόταν για την Γαλικία ανησύχησε έντονα με τις διεκδικήσεις του αντιπάλου του στην Σαντιάγο ντε Κομποστέλα, ισχυρίστηκε ότι ανακάλυψε τα οστά του Αγίου Ιακώβου και απαιτούσε τον έλεγχο στους Καθεδρικούς ναούς της Ιβηρικής (1128).

Ανατροπή

Οι Πορτογάλοι ευγενείς εξεγέρθηκαν και εκθρόνισαν την Ουρράκα, την διαδέχθηκε ο γιος της Αλφόνσος Ζ΄ του Λεόν και της Καστίλης (1126) που ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον της θείας του Θηρεσίας. Ο γιος της Αλφόνσος Ενρίκες βρήκε τότε την ευκαιρία να επαναστατήσει εναντίον της μητέρας του με στόχο να αναλάβει την κομητεία (1217). Στην "μάχη του Σάο Μαμέντε" κοντά στο Γκιμαράες (1128) ο Αλφόνσος Ενρίκες και οι οπαδοί του νίκησαν τα στρατεύματα της Θηρεσίας και του ερωμένου της κόμη Φερνάντο Πέρες ντε Τράμπα της Γαλικίας. Ο Αλφόνσος έστειλε εξορία την μητέρα του στην Γαλικία και ανέλαβε την κομητεία της Πορτογαλίας, η Θηρεσία πέθανε αμέσως μετά (1130), ο γιος της Αλφόνσος Ενρίκες θα προχωρήσει στην ανεξαρτησία του βασιλείου της Πορτογαλίας και θα γίνει ο πρώτος βασιλιάς ως Αλφόνσος Α΄ της Πορτογαλίας.

Οικογένεια

Με τον σύζυγο της Ερρίκο, κόμη της Πορτογαλίας απέκτησε:

• Ουρράκα Ενρίκεθ π. 1095–μετά το 1169, παντρεύτηκε τον Μπερμούδο Πέρες ντε Τράβα.^[9][10]
• Σάντσα Ενρίκεθ π. 1097–1163, παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον ευγενή Σάντσο Νούνες.^[9] Η ηγουμένη του μοναστηριού του Σαν Σαλβαντόρ ντε Φερρείρα ντε Πάντον ζήτησε από τον Μέντο Νούνες, τον αδελφό του Σάντσο Νούνες και την σύζυγο του Σάντσα Ενρίκες την περιουσία τους στο Εστρίζ (15 Ιουλίου 1129).^[11] Μια από τις κόρες τους η Μαρία Σάντσες έγινε ηγουμένη στο μοναστήρι του Σαν Σαλβαντόρ ντε Σομπράντο ντε Τριβ, ήταν επίσης γονείς του Βελάσκο, Ζιλ, Φερνάντο και της Τερέζας Σάντσες.^[11] Όταν πέθανε ο συζυγος της παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο Φερδινάνδο Μέντες ντε Μπραγκάνσα χωρίς να αποκτήσει παιδιά.^[12]
• Τερέσα της Πορτογαλίας (γενν. περί το 1098) ^[9]
• Ερρίκος της Πορτογαλίας (1106 - 1110)
• Αλφόνσος Α΄ της Πορτογαλίας 1109–1185, πήρε το όνομα του παππού του από μητέρα. Το 1112 έγινε κόμης της Πορτογαλίας και το 1139 ο πρώτος Βασιλιάς της Πορτογαλίας.^[13][14]
• Πέτρος Ενρίκεθ, ηγούμενος στο Μοναστήρι της Αλκομπάκα.^[15]

Με τον εραστή της Φερνάντο Πέρεθ δε Τράβα απέκτησε:

• Τερέσα Φερνάνδεθ δε Τράβα (απεβ. το 1180), παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Νούνιο Πέρεθ δε Λάρα και στην συνέχεια έγινε δεύτερη σύζυγος του Φερδινάνδου Β΄ του Λεόν.^[16]
• Σάντσα Φερνάντεθ δε Τράβα (απεβ. μετά τον Μάρτιο του 1181). Παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο πριν το 1150 τον κόμη Άλβαρο Ροντρίγκες ντε Σαρρία χωρίς να αποκτήσει παιδιά. Παντρεύτηκε σε δεύτερο γάμο τον Πέντρο Αλφόνσο και σε τρίτο γάμο τον Γκονζάλο Ρουίς χωρίς να αποκτήσει κανένα παιδί.^[17]

Πρόγονοι

8. Σάντσο Γκαρθές Γ΄ της Παμπλόνα

4. Φερδινάνδος Α΄ του Λεόν

9. Μουνιαδόνα της Καστίλης

2. Αλφόνσος ΣΤ΄ του Λεόν και Καστίλης

10. Αλφόνσος Ε΄ του Λεόν

5. Σάντσα του Λεόν

11. Ελβίρα Μενένδεθ (απεβ. 1022)

1. Ελβίρα της Καστίλης

3. Χιμένα Μουνιόθ

Παραπομπές

1. p11429.htm#i114284. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
2. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
3. «Альфонсъ» (Ρωσικά)
4. Rodrigues Oliveira 2010, σ. 23
5. Spain in the Eleventh Century, Simon Barton, The New Cambridge Medieval History: Volume 4, C.1024-c.1198, Part II, ed. David Luscombe, Jonathan Riley-Smith, (Cambridge University Press, 2015), σ. 187
6. Martinez Diez 2003, σσ. 170–71 and 225–26
7. Rodrigues Oliveira 2010, σ. 32
8. Marsilio Cassotti, "D. Teresa utilizou armas de homens" - Jornal de Noticias (p.39), 13 July 2008
9. Rodrigues Oliveira 2010, σ. 28
10. Lopez Sangil 2002, σ. 89
11. Lopez Moran 2005, σ. 89
12. Sotto Mayor Pizarro 2007, σσ. 855 and 857-858
13. Rodrigues Oliveira 2010, σ. 31
14. Rodrigues Oliveira 2010, σ. 33
15. Manrique 1649, σ. 413
16. Torres Sevilla-Quinones de Leon 1999, σ. 230
17. Torres Sevilla-Quinones de Leon 1999, σ. 183

Πηγές

• López Morán, Enriqueta (2005). "El monacato femenino gallego en la Alta Edad Media (Lugo y Orense) (Siglos XIII al XV)" (PDF). Nalgures (II). A Coruña: Asociación Cultura de Estudios Históricos de Galicia.
• López-Sangil, José Luis (2002). La nobleza altomedieval gallega, la familia Froílaz-Traba. La Coruña: Toxosoutos, S.L.
• Manrique, Ángel (1649). Anales cistercienses. II.
• Martínez Díez, Gonzalo (2003). Alfonso VI: Señor del Cid, conquistador de Toledo. Madrid: Temas de Hoy, S.A.
• Mattoso, José (2014). D. Afonso Henriques (in Portuguese) (2nd ed.). Lisbon: Temas e Debates.
• Rodrigues Oliveira, Ana (2010). Rainhas medievais de Portugal. Dezassete mulheres, duas dinastias, quatro séculos de História (in Portuguese). Lisbon: A esfera dos livros.
• Sotto Mayor Pizarro, José Augusto (2007). "Ο regime senhorial na frontera do nordeste português. Alto Douro e Riba Côa (Séculos XI-XIII)". Hispania. Revista Española de Historia. LXVII (227). Madrid: Instituto de Historia "Jerónimo Zurita"; Centro de Estudios Históricos.
• Torres Sevilla-Quiñones de León, Margarita Cecilia (1999). Linajes nobiliarios de León y Castilla: Siglos IX-XIII. Salamanca: Junta de Castilla y León, Consejería de educación y cultura.