Διαστημικό Λεωφορείο Κολούμπια

Το Διαστημικό Λεωφορείο Κολούμπια (Space Shuttle Columbia (Orbiter Vehicle Designation: OV-102) ήταν το πρώτο σκάφος στον στόλο των διαστημικών λεωφορείων της NASA που πέταξε στο διάστημα και που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη. Εκτοξεύθηκε για πρώτη φορά για την αποστολή STS-1, στις 12 Απριλίου 1981, Σε 22 έτη υπηρεσίας ολοκλήρωσε 27 αποστολές προτού διαλυθεί κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα κατά την τελική φάση της 28ης αποστολής του (STS-107) την 1η Φεβρουαρίου 2003, σκοτώνοντας και τους 7 επιβαίνοντες.

Διαστημικό Λεωφορείο Κολούμπια
Κωδικός Τροχιακού οχήματος	OV-102
Χώρα	ΗΠΑ
Ημερομηνία Συμβολαίου	26 Ιουλίου 1976
Προέλευση ονόματος	Columbia Rediviva του Robert Gray[1]
Κατάσταση	Διαλύθηκε κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα
Πρώτη πτήση	STS-1: 12 Απριλίου1981
Αριθμός Αποστολών	28
Πληρώματα	199
Χρόνος παραμονής στο διάστημα	300.74 μέρες[2]
Περιστροφές γύρω από τη Γη	4.808
Απόσταση που διανύθηκε	201.497.772 χλμ

Το Κολούμπια εκτοξεύεται για την πρώτη του αποστολή STS-1. Υπήρξε το μοναδικό διαστημικό λεωφορείο που εκτοξεύθηκε με την εξωτερική δεξαμενή του βαμμένη άσπρη, κάτι που διακόπηκε αργότερα για την εξοικονόμηση βάρους.

Ιστορία

Η κατασκευή του «Κολούμπια» άρχισε το 1975 στις εγκαταστάσεις της Rockwell International, στο Πάλμντεϊλ της Καλιφόρνια (προάστιο του Λος Άντζελες), μετά από συμβόλαιο που υπογράφηκε στις 26 Ιουλίου 1972. Το σκάφος πήρε το όνομά του από το ιστορικό και ποιητικό όνομα των ΗΠΑ, όπως και η τροχιακή άκατος της αποστολής Απόλλων 11, της πρώτης διαστημικής αποστολής που προσεδάφισε ανθρώπους στη Σελήνη. Μετά την κατασκευή, το σκάφος έφθασε στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ την 25η Μαρτίου 1979, για να ετοιμαστεί για την πρώτη του εκτόξευση. Το «Κολούμπια» ήταν προγραμματισμένο αρχικώς να εκτοξευθεί στα τέλη του 1979, αλλά η εκτόξευση καθυστέρησε εξαιτίας προβλημάτων με το σύστημα θερμικής προστασίας και τα SSME.^[3] Στις 19 Μαρτίου 1981, κατά τη διάρκεια προετοιμασιών για μία δοκιμή εδάφους, τρεις εργάτες υπέστησαν ασφυξία ενώ εργάζονταν στο διαμέρισμα των πίσω κινητήρων του σκάφους.^[4][5]

Το «Κολούμπια» στην εγκατάσταση προετοιμασίας μετά την παράδοσή του στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ το 1979.

Ο αρχηγός της πρώτης διαστημικής αποστολής του «Κολούμπια» (STS-1) ήταν ο Τζων Γιάνγκ, ένας βετεράνος των προγραμμάτων «Gemini» και «Απόλλων», ο ένατος άνθρωπος στην ιστορία που περπάτησε στη Σελήνη, το 1972. Κυβερνήτης ήταν ο Ρόμπερτ Κρίπεν, ένας πολύ νεότερος αστροναύτης.

Το «Κολούμπια» παρέμεινε 105 ημέρες πάνω στην Εξέδρα Εκτοξεύσεως (Pad) 39A μέχρι να εκτοξευθεί^[3] στις 12 Απριλίου 1981, ανήμερα την 20ή επέτειο της πρώτης πτήσεως ανθρώπου στο διάστημα (του Γκαγκάριν με το σκάφος «Βοστόκ 1»). Επέστρεψε στη Γη μόλις δύο ημέρες αργότερα, έχοντας εκτελέσει 36 περιφορές γύρω από τον πλανήτη μας. Προσγειώθηκε σαν αεροπλάνο στην Αεροπορική Βάση Έντουαρντς της Καλιφόρνια. Στη συνέχεια εκτέλεσε τρεις ακόμα δοκιμαστικές αποστολές για τον έλεγχο των τεχνικών του χαρακτηριστικών και των αποδόσεων των χιλιάδων εξαρτημάτων του. Η πρώτη «κανονική» («λειτουργική») του αποστολή, με τετραμελές πλήρωμα, ήταν η STS-5, που εκτοξεύθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1982. Τότε στο πρόγραμμα διαστημικών λεωφορείων είχε ήδη προστεθεί το «Τσάλεντζερ», το οποίο εκτέλεσε τις τρεις επόμενες αποστολές του προγράμματος, ενώ στο «Κολούμπια» έγιναν αρκετές τροποποιήσεις για την πρώτη αποστολή του Spacelab.

Οι αστροναύτες του «Κολούμπια» Κεν Μάτινγκλυ και Χένρυ Χάρτσφηλντ χαιρετούν τον Πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν και τη σύζυγό του Νάνσυ μετά την προσγείωσή τους το 1982.

Το 1983 το «Κολούμπια», και πάλι με αρχηγό αποστολής τον Τζων Γιάνγκ, εκτοξεύθηκε για τη δεύτερη λειτουργική αποστολή του (STS-9), η οποία μετέφερε το επιστημονικό εργαστήριο Spacelab και εξαμελές πλήρωμα. Στους αστροναύτες συγκαταλεγόταν και ο πρώτος μη Αμερικανός πολίτης σε πτήση διαστημικού λεωφορείου, ο Γερμανός Ουλφ Μέρμπολντ. Μετά την πτήση αυτή, το σκάφος πέρασε 18 μήνες στις εγκαταστάσεις του Πάλμντεϊλ, τροποποιούμενο έτσι ώστε να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τα άλλα διαστημικά λεωφορεία. Επέστρεψε στο διάστημα στις 12 Ιανουαρίου 1986, με την αποστολή STS-61-C, στο πλήρωμα της οποίας βρισκόταν ο πρώτος εν ενεργεία βουλευτής που επισκέφθηκε ποτέ το διάστημα, ο Μπιλ Νέλσον.

Δέκα μόλις ημέρες μετά την επιστροφή του «Κολούμπια» από αυτή την αποστολή ακολούθησε η τραγωδία του Τσάλεντζερ. Ως αποτέλεσμα, το πρόγραμμα του διαστημικού λεωφορείου διακόπηκε και το «Κολούμπια» δεν ξαναπέταξε μέχρι το 1989, οπότε και επανήλθε στην κανονική υπηρεσία ως μέλος του στόλου των διαστημικών λεωφορείων.

Η πτήση του STS-93, που εκτοξεύθηκε στις 23 Ιουλίου 1999, ήταν η πρώτη διαστημική αποστολή των ΗΠΑ με γυναίκα αρχηγό, την Αϊλήν Κόλινς. Αυτή η αποστολή έθεσε σε τροχιά το Διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ «Τσάντρα».

Η τελευταία επιτυχής αποστολή του «Κολούμπια» ήταν η STS-109, η 4η αποστολή φροντίδας του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ. Η επόμενη αποστολή του «Κολούμπια», η STS-107, τελείωσε με την καταστροφή του κατά την επανείσοδό του στην κατώτερη ατμόσφαιρα και τον θάνατο του επταμελούς του πληρώματος.

Ως συνέπεια της καταστροφής αυτής, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζωρτζ Μπους απoφάσισε την απόσυρση του στόλου των διαστημικών λεωφορείων μέχρι το 2010 και την ανάπτυξη αντί για αυτά του νέου διαστημικού επανδρωμένου σκάφους «Ωρίων» (το οποίο καταργήθηκε με τη σειρά του το 2010 από τον Πρόεδρο Ομπάμα).

Στατιστικά

Συνολικά κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του το Διαστημικό Λεωφορείο «Κολούμπια» μετέφερε στο διάστημα 160 ανθρώπους. Στις 28 αποστολές του παρέμεινε συνολικά στο διάστημα επί 300 ημέρες, 17 ώρες, 40 λεπτά και 22 δευτερόλεπτα^[6], ολοκληρώνοντας 4808 περιφορές γύρω από τη Γη και καλύπτοντας απόσταση ως προς το έδαφος ίση με 201.497.772 χιλιόμετρα, ενώ έθεσε σε τροχιά 8 τεχνητούς δορυφόρους.

Αρχικά χαρακτηριστικά

Βάρος

Ως το δεύτερο διαστημικό λεωφορείο που κατασκευάσθηκε ποτέ και το πρώτο που ήταν ικανό να πετάξει στο διάστημα, το «Κολούμπια» ήταν περίπου 3600 κιλά βαρύτερο κατά την εκτόξευση από μετέπειτα διαστημικά λεωφορεία, τα οποία είχαν ελαφρώς τροποποιημένο σχεδιασμό και είχαν επωφεληθεί από τις προόδους που είχαν σημειωθεί στο μεταξύ στην τεχνολογία των υλικών.^[7] Η πρόσθετη μάζα εντοπιζόταν κυρίως στις πτέρυγες και τα ακροφύσια, αλλά και στην προσθήκη οργάνων για δοκιμές της αποδόσεως, εξοπλισμός που παρέμεινε προσαρμοσμένος στο σκάφος στις πρώτες αποστολές του. Εξαιτίας του πρόσθετου βάρους, το σκάφος ήταν λιγότερο επιθυμητό για χρήση σε αποστολές προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, παρά το ότι έγιναν τροποποιήσεις κατά την τελευταία ανακαίνισή του προς τον σκοπό αυτό.

Το σύστημα θερμικής προστασίας

Το «Κολούμπια» ήταν το πρώτο διαστημικό όχημα στην ιστορία του οποίου η εξωτερική επιφάνεια καλυπτόταν κατά το μεγαλύτερο μέρος της με πλακίδια «Επαναχρησιμοποιήσιμης Επιφανειακής Μονώσεως Υψηλών/Χαμηλών Θερμοκρασιών» (High & Low Temperature Reusable Surface Insulation, HRSI/LRSI). Τα πλακίδια αυτά αποτελούσαν το κύριο σύστημα θερμικής προστασίας (TPS) των διαστημικών λεωφορείων. Τα λευκά πλακίδια αποτελούνταν από Nomex με χρωστική επένδυση ελαστικής χρωστικής και κάλυπταν στις πρώτες πτήσεις σχεδόν το 25% της επιφάνειας του σκάφους, ενώ στην πρώτη αναβάθμιση αφαιρέθηκαν από αρκετά σημεία και στις ύστερες πτήσεις κάλυπταν μόνο το άνω τμήμα των θυρών της κοιλότητας φορτίου (payload bay) και τις εσωτερικές περιοχές της άνω επιφάνειας των πτερύγων.^[8] Η αναβάθμιση περιελάμβανε και την αντικατάσταση πολλών λευκών πλακιδίων LRSI των άνω επιφανειών με καλύμματα Προηγμένης Ελαστικής Επαναχρησιμοποιήσιμης Επιφανειακής Μονώσεως (AFRSI), γνωστά και ως Καλύμματα Ινώδους Μονώσεως (Fibrous Insulation Blankets, FIBs), που πρωτοχρησιμοποιήθηκαν στα λεωφορεία Ντισκάβερυ και Ατλάντις. Αρχικώς το «Κολούμπια» έφερε 32 χιλιάδες πλακίδια, ενώ η αναβάθμιση μείωσε τον αριθμό αυτό σε 24.300. Το κάθε κάλυμμα AFRSI, με στρώσεις διαφορετικών μορφών πυριτίου είχε επιφάνεια μέχρι 30 επί 30 ίντσες και αντικαθιστούσε μέχρι 25 πλακίδια.^[8] Επειδή τα καλύμματα εφάρμοζαν απευθείας στο σώμα του σκάφους, υπήρχε μείωση του βάρους, βελτιωμένη ανθεκτικότητα, μειωμένο κόστος κατασκευής και εφαρμογής, όπως και μειωμένος χρόνος για την εφαρμογή τους.^[9]

Το «Κολούμπια» προσγειώνεται στην Αεροπορική Βάση Έντουαρντς] το 1989, στο τέλος της αποστολής STS-28.

Παρά τις βελτιώσεις στο σύστημα θερμικής προστασίας και άλλες τροποποιήσεις, το «Κολούμπια» δεν θα ζύγιζε ποτέ χωρίς φορτίο τόσο λίγο όσο τα άλλα διαστημικά λεωφορεία. Το δεύτερο λεωφορείο που κατασκευάσθηκε, το «Τσάλεντζερ» ήταν επίσης σχετικώς βαρύ, αλλά κατά 998 κιλά ελαφρότερο από το «Κολούμπια».

Διακριτικά

Μέχρι την τελευταία τροποποίησή του, το «Κολούμπια» ήταν το μοναδικό λειτουργικό διαστημικό λεωφορείο με διακριτικά πτερύγων την αμερικανική σημαία στην αριστερή πτέρυγα και τα αρχικά «USA» στη δεξιά. Τα υπόλοιπα μέχρι το 1998 έφεραν τη σημαία και τα αρχικά «USA» από κάτω της στην αριστερή πτέρυγα, ενώ στη δεξιά έφεραν το παλαιό (ως το 1998) λογότυπο της NASA πάνω από το όνομα του αντίστοιχου σκάφους. Το όνομα «Columbia» ήταν αρχικώς γραμμένο στις θύρες της κοιλότητας φορτίου, αλλά γράφτηκε στο τοίχωμα της καμπίνας πληρώματος μετά το 1986 ώστε να μπορεί να ταυτοποιείται εύκολα όταν βρίσκεται σε τροχιά. Από την τελευταία αναβάθμισή του μέχρι την καταστροφή του, το «Κολούμπια» έφερε διακριτικά πανομοιότυπα με αυτά των άλλων διαστημικών λεωφορείων: το νέο λογότυπο της NASA στην αριστερή πτέρυγα και την αμερικανική σημαία πάνω από το όνομα του σκάφους στη δεξιά. Μόνο τα χαρακτηριστικά άκρα στις πτέρυγες του «Κολούμπια» παρέμειναν, οι μαύρες περιοχές στις άνω εμπρόσθιες επιφάνειες των πτερύγων του, που προστέθηκαν επειδή αρχικώς οι σχεδιαστές του πρώτου λεωφορείου δεν γνώριζαν πώς η θέρμανση κατά την επιστροφή θα επηρέαζε τις άνω επιφάνειες των πτερύγων. Αυτά επέτρεπαν την εύκολη αναγνώριση του «Κολούμπια» από μακριά, κάτι που δεν συνέβαινε με όλα τα άλλα διαστημικά λεωφορεία.

Ποδίσκος SILTS

Το «Κολούμπια» είχε ένα ακόμα μοναδικό εξωτερικό χαρακτηριστικό, τον «ποδίσκο SILTS» ("SILTS" pod)^[10], που βρισκόταν στην κορυφή του κάθετου σταθεροποιητικού πτερυγίου του και προστέθηκε μετά την αποστολή STS-9 για τη συλλογή θερμικών δεδομένων. Αν και ο εξοπλισμός του αφαιρέθηκε μετά από τις αρχικές δοκιμές, η NASA απoφάσισε να αφήσει τον ποδίσκο στη θέση του, καθώς σχεδιαζόταν η χρήση του σε άλλα, μελλοντικά πειράματα. Το κάθετο πτερύγιο τροποποιήθηκε αργότερα για να ενσωματώσει το αλεξίπτωτο οριζόντιας επιβραδύνσεως, όπως έγινε πρώτα στο «Eντέβορ» το 1992.

Άλλες αναβαθμίσεις

Το «Κολούμπια» προσγειώνεται στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ στις 18 Μαρτίου 1994, στο τέλος της αποστολής STS-62.

Το «Κολούμπια» είχε αρχικώς εκτινασσόμενα καθίσματα της Lockheed, ίδια με αυτά του αεροσκάφους SR-71 Blackbird, που παρέμειναν ενεργά για τις πρώτες 4 τροχιακές πτήσεις (τις «δοκιμαστικές»), αλλά απενεργοποιήθηκαν μετά την αποστολή STS-4 και αφαιρέθηκαν μετά την STS-9. Το «Κολούμπια» ήταν επίσης το μόνο προοριζόμενο για το διάστημα λεωφορείο που δεν παραδόθηκε από την κατασκευάστρια εταιρεία με ενδείξεις στο εμπρόσθιο παράθυρο για τον αρχηγό της αποστολής και τον κυβερνήτη. Αυτές προστέθηκαν μετά την STS-9.

Διαστημικές πτήσεις (αποστολές)

Το «Κολούμπια» πέταξε σε 28 διαστημικές αποστολές, παραμένοντας συνολικά στο διάστημα επί 300,74 ημέρες.

Παρά το ότι ήταν σε υπηρεσία κατά τη διάρκεια αμφότερων των προγραμμάτων «Λεωφορείο στον Μιρ» και του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, το «Κολούμπια» δεν επισκέφθηκε ποτέ κάποιον διαστημικό σταθμό. Τα άλλα τρία ενεργά διαστημικά λεωφορεία εκείνη την εποχή είχαν επισκεφθεί τόσο τον Μιρ όσο και τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το «Κολούμπια» δεν ήταν κατάλληλο για αποστολές σε τροχιές μεγάλων κλίσεων.

#	Ημερομηνία	Διακριτικά	Εξέδρα εκτοξ.	Προσγείωση σε:	Σημειώσεις
1	1981, Απριλίου 12	STS-1	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Πρώτη αποστολή διαστημικού λεωφορείου
2	1981, Νοεμβρίου 12	STS-2	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Πρώτη επαναχρησιμοποίηση επανδρωμένου διαστημικού σκάφους
3	1982, Μαρτίου 22	STS-3	39-A	Διαστημοδρόμιο Χουάιτ Σαντς	Η μοναδική φορά που διαστημ. λεωφορείο προσγειώθηκε στο Χουάιτ Σαντς.
4	1982, Ιουνίου 27	STS-4	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Τελευταία δοκιμαστική πτήση διαστημ. λεωφορείου
5	1982, Νοεμβρίου 11	STS-5	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Πρώτο τετραμελές πλήρωμα. Τέθηκε σε τροχιά για πρώτη φορά εμπορικός δορυφόρος από διαστημ. λεωφορείο.
6	1983 Νοεμβρίου 28	STS-9	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Πρώτο εξαμελές πλήρωμα, πρώτο Spacelab
7	1986, Ιανουαρίου 12	STS-61-C	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Για πρώτη φορά εν ενεργεία βουλευτής στο διάστημα (ο Μπιλ Νέλσον της Φλόριντα). Τελευταία πτήση διαστημικού λεωφορείου πριν από την τραγωδία του Τσάλεντζερ
8	1989, Αυγούστου 8	STS-28	39-B	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Θέση σε τροχιά κατασκοπευτικού δορυφόρου (KH-11 KENNAN)
9	1990, Ιανουαρίου 9	STS-32	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς
10	1990, Δεκεμβρίου 2	STS-35	39-B	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Μετέφερε αρκετά τηλεσκόπια ακτίνων X και υπεριώδους.
11	1991, Ιουνίου 5	STS-40	39-B	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	5ο Spacelab (1ο βιολογικών επιστημών)
12	1992, Ιουνίου 25	STS-50	39-A	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ (εξαιτίας του τυφώνα Ντάρμπυ)	Αμερικανικό Εργαστήριο Μικροβαρύτητας (USML-1)
13	1992, Οκτωβρίου 22	STS-52	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Θέση σε τροχιά του Γεωδυναμικού Δορυφόρου Λέιζερ II
14	1993, Απριλίου 26	STS-55	39-A	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Γερμανικό Spacelab (D-2), έρευνες μικροβαρύτητας
15	1993, Οκτωβρίου 18	STS-58	39-B	Αεροπορική Βάση Έντουαρντς	Spacelab βιολογικών επιστημών
16	1994, Μαρτίου 4	STS-62	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	United States Microgravity Payload-2 (USMP-2)
17	1994, July 8	STS-65	39-A	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Διεθνές Εργαστήριο Μικροβαρύτητας (IML-2)
18	1995, Οκτωβρίου 20	STS-73	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Αμερικανικό Εργαστήριο Μικροβαρύτητας (USML-2)
19	1996, Φεβρουαρίου 22	STS-75	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Σύστημα Προσδεδεμένου Δορυφόρου (TSS-1R)
20	1996, Ιουνίου 20	STS-78	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Spacelab Βιολογίας και Μικροβαρύτητας (LMS)
21	1996, Νοεμβρίου 19	STS-80	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	3η πτήση της Wake Shield Facility (WSF) / μεγαλύτερη σε διάρκεια πτήση διαστημ. λεωφορείου
22	1997, Απριλίου 4	STS-83	39-A	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Επιστημονικό Εργαστήριο Μικροβαρύτητας (MSL) - διακόπηκε
23	1997, Ιουλίου 1	STS-94	39-A	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Επιστημονικό Εργαστήριο Μικροβαρύτητας (MSL)
24	1997, Νοεμβρίου 19	STS-87	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	United States Microgravity Payload (USMP-4)
25	1998, Απριλίου 13	STS-90	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Neurolab – Spacelab
26	1999, Ιουλίου 23	STS-93	39-B	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Θέση σε τροχιά του Τηλεσκοπίου Ακτίνων Χ Τσάντρα
27	2002, Μαρτίου 1	STS-109	39-A	Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ	Αποστολή φροντίδας του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ (HSM-3B)
28	2003, Ιανουαρίου 16	STS-107	39-A	(Σχεδιαζόταν να προσγειωθεί στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντυ)	Αποστολή ερευνών μικροβαρύτητας και γεωεπιστημών. Το λεωφορείο καταστράφηκε κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα την 1η Φεβρουαρίου 2003 με αποτέλεσμα τον θάνατο και των 7 αστροναυτών.

Τελευταία αποστολή και καταστροφή

Κύριο λήμμα: Τραγωδία του Κολούμπια

Το μνημείο του «Κολούμπια» στο Εθνικό Κοιμητήριο του Άρλινγκτον

Το διαστημικό λεωφορείο «Κολούμπια» καταστράφηκε στις 16:00 περίπου ώρα Ελλάδας της 1ης Φεβρουαρίου 2003, κατά τη διάρκεια της επανεισόδου του στην κατώτερη ατμόσφαιρα μετά από μία επιστημονική αποστολή 16 ημερών. Η επιτροπή διερευνήσεως του δυστυχήματος συμπέρανε ότι μία διάρρηξη είχε σημειωθεί στο εμπρόσθιο άκρο μιας από τις πτέρυγες του σκάφους, που αποτελείται από ενισχυμένες ίνες άνθρακα. Το άνοιγμα είχε σχηματισθεί όταν ένα τεμάχιο μονωτικού αφρού από την εξωτερική δεξαμενή καυσίμων αποσπάσθηκε κατά την εκτόξευση, 16 ημέρες νωρίτερα, και χτύπησε την αριστερή πτέρυγα. Κατά τη θέρμανση της επανεισόδου, τα θερμά αέρια που διείσδυσαν στο εσωτερικό της πτέρυγας, επηρεάζοντας το υδραυλικό σύστημα και οδηγώντας σε απώλεια ελέγχου των μεταβλητών επιφανειών της πτέρυγας. Η απώλεια ελέγχου μετέβαλε τον προσανατολισμό του διαστημικού λεωφορείου, εκθέτοντας περιοχές της επιφάνειάς του χωρίς θερμική προστασία σε υψηλές θερμοκρασίες και δυναμικές πιέσεις που τελικώς προκάλεσαν τη διάσπαση του σκάφους.^[11] Περισυλλέχθηκαν περίπου 84 χιλιάδες τεμάχια συντριμμάτων του σκάφους από το έδαφος, σε μία περιοχή εκατοντάδων χιλιομέτρων κατά μήκος του βορειοανατολικού Τέξας και της Λουιζιάνα, τα οποία φυλάσσονται στον 16ο όροφο του Κτιρίου Συναρμολογήσεως Σκαφών (Vehicle Assembly Building) του Διαστημικού Κέντρου Κένεντυ. Η συλλογή αυτή ανοίχθηκε στα ΜΜΕ μία φορά και από τότε είναι προσβάσιμη μόνο σε ερευνητές.^[12][13] Αντίθετα με το «Τσάλεντζερ», μετά την καταστροφή του «Κολούμπια» δεν κατασκευάσθηκε κάποιο άλλο διαστημικό λεωφορείο με σκοπό την αναπλήρωση της απώλειάς του.

Οι επτά αστροναύτες που σκοτώθηκαν στο δυστύχημα ήταν οι εξής:

• Ρικ Χάσμπαντ, αρχηγός της αποστολής
• Γουίλιαμ Μακκούλ, κυβερνήτης
• Μάικλ Π. Άντερσον, υπεύθυνος φορτίου και ειδικός της αποστολής
• Ντέιβιντ Μ. Μπράουν, ειδικός της αποστολής
• Καλπάνα Τσάουλα, ειδικός της αποστολής
• Λώρελ Κλαρκ, ειδικός της αποστολής
• Ίλαν Ραμόν, ειδικός του φορτίου.^[14]

Χώροι και τόποι στη μνήμη της καταστροφής

Μουσείο Πατρίτσια Χάφμαν Σμιθ (Patricia Huffman Smith Museum)

Το εμπρόσθιο τμήμα του «Κολούμπια» και υπολείμματα και των επτά θυμάτων της καταστροφής βρέθηκαν στην Κομητεία Σαμπίν του ανατολικού Τέξας. Προς τιμή τους άνοιξε το μουσείο «Πατρίτσια Χάφμαν Σμιθ» της NASA στο Χέμπχιλ της κομητείας αυτής. Το μουσείο αφηγείται την ιστορία όλων των αποστολών του Διαστημικού Λεωφορείου «Κολούμπια», και όχι μόνο της τελευταίας. Τα εκθέματά του δείχνουν επίσης τις προσπάθειες των κατοίκων της περιοχής τον καιρό της περισυλλογής των συντριμμάτων του σκάφους. Για κάθε μέλος του πληρώματος της μοιραίας αποστολής STS-107 υπάρχει ένας ιδιαίτερος χώρος στο μουσείο, αλλά και για τον κυβερνήτη του ελικοπτέρου της Δασικής Υπηρεσίας του Τέξας που σκοτώθηκε κατά την αναζήτηση των συντριμμάτων. Το μουσείο φιλοξενεί πολλά αντικείμενα από τη NASA και τις κατασκευάστριες εταιρείες, τις οικογένειες των μελών του πληρώματος και άλλα άτομα. Οι οικογένειες των νεκρών συνεισέφεραν προσωπικά αντικείμενά τους για μόνιμη έκθεση. Υπάρχουν επίσης δύο διαδραστικές προσομοιώσεις των κινήσεων και των δραστηριοτήτων του «Κολούμπια». Το ψηφιακό μαθησιακό κέντρο και η αίθουσα διδασκαλίας του μουσείου παρέχουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες για όλες τις ηλικίες.^[15]

Διαστημικό Κέντρο στη μνήμη του «Κολούμπια»

Το Columbia Memorial Space Center είναι το εθνικό μνημείο των ΗΠΑ για τους επτά αστροναύτες του «Κολούμπια». Βρίσκεται στο Ντάουνι, εκεί όπου ναυπηγήθηκε το διαστημικό λεωφορείο, το πρώην εργοστάσιο της North American Aviation στην Κομητεία του Λος Άντζελες. Το κέντρο είναι επίσης ένας τόπος μαθήσεως, με διαδραστικά εκθέματα, εργαστήρια και παραδόσεις μαθημάτων για τη διαστημική επιστήμη, την αστροναυτική και την κληρονομιά του προγράμματος των διαστημικών λεωφορείων — επίσης για όλες τις ηλικίες.^[16]

Ονοματοδοσίες

Το τελευταίο πλήρωμα του «Κολούμπια» τιμήθηκε ήδη από το 2003 με την έγκριση από το Συμβούλιο Γεωγραφικών Ονομάτων των ΗΠΑ (United States Board on Geographic Names) του ονόματος «Κορυφή Κολούμπια» (Columbia Point) για μία κορυφή ύψους 4261 μέτρων στα όρη Σάνγκρε ντε Κρίστο του Κολοράντο, που απέχει λιγότερο από 800 μέτρα από την Κορυφή Τσάλεντζερ, η οποία πήρε το όνομά της από το άλλο χαμένο διαστημικό λεωφορείο. Επίσης, οι Λόφοι Κολούμπια στον πλανήτη Άρη ονομάσθηκαν έτσι προς τιμή του τελευταίου πληρώματος του σκάφους.

Ο υπερυπολογιστής «Κολούμπια» στο Τμήμα Προηγμένων Υπερυπολογισμών (Advanced Supercomputing Division) της NASA στο Ερευνητικό Κέντρο Έιμς (Καλιφόρνια) ονομάσθηκε προς τιμή των ανθρώπων που χάθηκαν στην καταστροφή του 2003. Κατασκευασμένος από τη NASA, την Silicon Graphics (SGI) και την Intel το 2004, ο υπολογιστής αυτός χρησιμοποιήθηκε στην επιστημονική έρευνα του διαστήματος και του κλίματος της Γης, καθώς και στον αεροδυναμικό σχεδιασμό διαστημικών φορέων εκτοξεύσεως και αεροσκαφών.^[17] Το πρώτο μέρος του ήταν αφιερωμένο στην αστροναύτισσα της μοιραίας πτήσεως και μηχανικό Kalpana Chawla, η οποία προηγουμένως εργαζόταν στο Έιμς.^[18]

Στη λαϊκή τέχνη

• Ο κιθαρίστας Στηβ Μορς του ροκ συγκροτήματος Deep Purple έγραψε το ορχηστρικό κόμματι "Contact Lost" όταν έμαθε τα νέα της τραγωδίας του «Κολούμπια». Είναι το τελευταίο κομμάτι του άλμπουμ Bananas του συγκροτήματος (2003). Ο Μορς δώρισε τα δικαιώματα στις οικογένειες των χαμένων αστροναυτών.^[19] Η αστροναύτισσα της αποστολής Kalpana Chawla ήταν οπαδός των Deep Purple και είχε ανταλλάξει ηλεκτρονικά μηνύματα με το συγκρότημα κατά τη διάρκεια της πτήσεως.^[20] Είχε πάρει δύο CD τους μαζί της στο διάστημα, που επεβίωσαν του δυστυχήματος.^[21]
• Το μουσικό γκρουπ «Echo's Children» είχαν ένα κομμάτι του τραγουδιστή και στιχουργού τους Cat Faber με τίτλο «Columbia» στο τελευταίο τους άλμπουμ, το From the Hazel Tree.^[22]
• Το άλμπουμ Ultimatum (2005) του συγκροτήματος The Long Winters περιέχει το τραγούδι "The Commander Thinks Aloud" (= «Ο αρχηγός της αποστολής σκέφτεται μεγαλόφωνα»), ένα φόρο τιμής προς το τελευταίο πλήρωμα του «Κολούμπια».^[23]
• Το ορχηστρικό κόμματι του Έρικ Τζόνσον «Columbia» από το άλμπουμ του τού 2005 Bloom γράφτηκε ως ανάμνηση και φόρος τιμής στις ζωές που χάθηκαν. Ο Τζόνσον είχε πει: «Θέλησα να το καταστήσω ένα θετικό μήνυμα, έναν χαιρετισμό, μια γιορτή. Αντί να επικεντρωθώ απλώς σε λίγες τραγικές στιγμές, έδωσα τη μεγαλύτερη εικόνα των ζωών αυτών των γενναίων ανθρώπων.»^[24]
• Το graphic novel Orbiter των Γουώρεν Έλις και Κολήν Ντόραν ήταν αφιερωμένο στις «ζωές, τις μνήμες και την κληρονομιά των εφτά αστροναυτών που χάθηκαν με το διαστημικό λεωφορείο Columbia κατά την αποστολή STS-107.»
• Στα βιντεοπαιχνίδια Pokémon Red, Pokémon Blue και Pokémon Yellow ένα μοντέλο του διαστημικού λεωφορείου διακρίνεται στον β΄ όροφο του Μουσείου της Pewter City.
• Η αρχή του τραγουδιού της Κέιτ Μπους Hello Earth, από το άλμπουμ Hounds of Love, περιλαμβάνει σήματα προς και από το «Κολούμπια» κατά τη διάρκεια μιας επιστροφής του στη Γη στη δεκαετία του 1980.
• Το μυθιστόρημα Back to the Moon του Χόμερ Χίκαμ διαδραματίζεται στο μεγαλύτερο μέρος του επί του «Κολούμπια». Οι δομικές διαφορές μεταξύ του «Κολούμπια» και των άλλων διαστημικών λεωφορείων είναι σημαντικές για την υπόθεση του έργου.
• Στο τελευταίο επεισόδιο της πρώτης περιόδου της τηλεοπτικής σειράς Η Δυτική Πτέρυγα το «Κολούμπια» δεν προσγειώνεται σύμφωνα με το πρόγραμμα εξαιτίας τεχνικών προβλημάτων με τον μηχανισμό μιας θύρας. Ο αδελφός του Τόμπυ Ζήγκλερ επιβαίνει στο σκάφος, το οποίο προσγειώνεται επιτυχώς στο τέλος του επεισοδίου.
• Το ροκ συγκρότημα Rush έγραψε και ηχογράφησε το τραγούδι «Countdown» με θέμα την εκτόξευση της πρώτης αποστολής, της STS-1. Και τα τρία μέλη του συγκροτήματος ήταν παρόντα στην εκτόξευση, και όπως αναγράφεται στο άλμπουμ Signals, το τραγούδι αφιερώνεται «στους αστροναύτες Γιανγκ και Κρίπεν, και σε όλους τους ανθρώπους της NASA για την έμπνευση και τη συνεργασία τους».
• Το «Κολούμπια» αναφέρεται στα πρώτα κεφάλαια του μυθιστορήματος Titan (1997) του Στήβεν Μπάξτερ, όπου εκτελεί την αποστολή STS-143.
• Το ψευδώνυμο των δυτικογερμανικής προέλευσης συρμών του Ηλεκτρικού είναι Κολούμπια.^[25]

Παραπομπές

1. «NASA - Space Shuttle Overview: Columbia (OV-102)». www.nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 2023.
2. Harwood, William (October 12, 2009). «STS-129/ISS-ULF3 Quick-Look Data». CBS News. http://www.cbsnews.com/network/news/space/129/129quicklook2.pdf. Ανακτήθηκε στις November 30, 2009.
3. Slovinac, Patricia· Deming, Joan. «Avionics Systems Laboratory/Building 16. Historical Documentation». NASA Technical Reports Server. NASA. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2011.
4. «March 19, 1981: Shuttle Columbia's First Fatalities». Wired News. 19 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουλίου 2009.
5. «Space shuttle worker dies in fall at launch pad». MSNBC. 14 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2011.
6. Harwood, William (12 Οκτωβρίου 2009). «STS-129/ISS-ULF3 Quick-Look Data». CBS News. http://www.cbsnews.com/network/news/space/129/129quicklook2.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2009.
7. «Orbiter Overhaul: The Columbia weight loss plan». Spaceflight Now. 14 Απριλίου 2000. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2009.
8. «Orbiter Thermal Protection System (PDF)» (PDF). NASA's Kennedy Space Center Public Affairs Office. 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 10 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2011.
9. «Advanced Flexible Reusable Surface Insulation Blankets». NASA. 7 Απριλίου 2002. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2011.
10. Kim Dismukes (27 Οκτωβρίου 2000). «Shuttle Infrared Leeside Temperature Sensing». Shuttle Reference Manual. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2001. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2023.
11. «Columbia Crew Survival Investigation Report» (PDF). nasa.gov. National Aeronautics and Space Administration. 30 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2016.
12. «Shuttle Columbia's wreckage finds final resting place». The New York Times. 8 Φεβρουαρίου 2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2010-11-13. https://web.archive.org/web/20101113144628/http://www.redorbit.com/news/space/46632/shuttle_columbias_wreckage_finds_final_resting_place/index.html. Ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2010.
13. «Columbia's Arlington». Collect Space. 1 Φεβρουαρίου 2004. http://www.collectspace.com/news/news-020104a.html.
14. Nasa.gov: Columbia Crew Profiles website Αρχειοθετήθηκε 2016-10-26 στο Wayback Machine. . Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2012.
15. «Ιστοτόπος του Patricia Huffman Smith Museum». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2019.
16. Ιστοτόπος του Columbia Memorial Space Center. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2014.
17. «NASA - NASA Unveils Its Newest, Most Powerful Supercomputer». nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Νοεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2016.
18. John Hardman. «NASA to Name Supercomputer After Columbia Astronaut». nasa.gov. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2013. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2016.
19. «Deep Purple's Shuttle Connection». guitarsite.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2007.
20. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2007.
21. Tom Johnson. «Down To Earth – Deep Purple CDs survived Columbia tragedy». Blogcritics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2016.
22. «Columbia». echoschildren.org.
23. Dan Benjamin and 5by5 Productions, LLC. «5by5 - Back to Work #31: You Can Polish AC/DC All Day Long». 5by5.tv.
24. «Eric Johnson's NASA Tone». premierguitar.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2016.
25. «κολούμπια - SLANG.gr». www.slang.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Διαστημικό Λεωφορείο Κολούμπια

• Η παρθενική εκτόξευση του «Κολούμπια» (ταινιάκι της Google)
• Η ιστοσελίδα της Διερευνητικής Επιτροπής του δυστυχήματος του «Columbia»
• Space.com Συχνές ερωτήσεις για το «Κολούμπια».
• Το Διαστημικό Λεωφορείο «Κολούμπια» (OV-102) Αρχειοθετήθηκε 2019-06-06 στο Wayback Machine.
• Κάλυψη του λεωφορείου και της καταστροφής του από τους New York Times