Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης

Το βιλαέτι της Θεσσαλονίκης^[1] (οθωμανικά τουρκικά: ولايت سلانيك‎‎, Vilâyet-i Selânik, Βιλαγέτ-ι Σελανίκ) ήταν διοικητική ενότητα (βιλαέτι) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1867^[2] ως το 1912. Τον ύστερο 19ο αιώνα αναφερόταν ότι κάλυπτε ότι έκταση 33.500 τ.χλμ.^[3]

Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης
1864–1912
Χώρα	Οθωμανική Αυτοκρατορία
Πρωτεύουσα	Θεσσαλονίκη
Ίδρυση	1864
Διοίκηση
• Επικεφαλής	Κυβερνήτης του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης
Πληθυσμός	1.347.915 (1911)
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το βιλαέτι συνόρευε με την Ηγεμονία (αργότερα Βασίλειο) της Βουλγαρίας προς βορράν· με την Ανατολική Ρωμυλία στα νοτιοανατολικά (μετά τη Συνθήκη του Βερολίνου το 1878)· με το βιλαέτι της Αδριανούπολης στα ανατολικά· με το Αιγαίο Πέλαγος στο νότο· με το βιλαέτι του Μοναστηρίου και το ανεξάρτητο Σαντζάκι των Σερβίων στα δυτικά (μετά το 1881)· και το βιλαέτι του Κοσσυφοπεδίου στα βορειοδυτικά.

Το βιλαέτι περιλάμβανε τα εδάφη που σήμερα ανήκουν στην κεντρική και την ανατολική Μακεδονία και την επαρχία Μπλαγκόεβγκραντ στη Βουλγαρία. Το τμήμα της σημερινής επαρχίας Μπλαγκόεβγκραντ που ήταν τμήμα του βιλαετιού διαιρούνταν στους καζάδες του Τζουμαγί Μπαλά, Πετριτσίου, Νευροκοπίου, Μελενίκου, Ροπτσόζ και Ραζλίκ.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Το βιλαέτι διαλύθηκε μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και διαμοιράστηκε μεταξύ του βασιλείου της Ελλάδας, του βασιλείου της Σερβίας και του βασιλείου της Βουλγαρίας το 1913.

Διοικητικές υποδιαιρέσεις

Σύγχρονος τουρκικός χάρτης του βιλαετίου της Θεσσαλονίκης

Σαντζάκια:^[4]

• Σαντζάκι της Θεσσαλονίκης

Καζάς (Υποδιοίκηση)	Άλλες Ονομασίες από τους Έλληνες	Οθωμανική Ονομασία	Έδρα Καζά	Σημερινή Χώρα στην οποία ανήκει η περιοχή
Καζάς της Σελανίκ	Θεσσαλονίκης		Θεσσαλονίκη	Ελλάδα
Καζάς της Κασσάνδρας	Χαλκιδικής		Πολύγυρος	Ελλάδα
Καζάς της Καραφέρειας	Ρουμλούκι, Βέροιας, Ημαθίας		Βέροια	Ελλάδα
Καζάς των Βοδενών	Εδέσσης		Έδεσσα	Ελλάδα
Καζάς του Γενιτζέ Βαρντάρ	Γιαννιτσών, Πέλλης		Γιαννιτσά	Ελλάδα
Καζάς του Λαγκαδά	Μυγδονίας		Λαγκαδάς	Ελλάδα
Καζάς του Αβράτ-Χισάρ			Κιλκίς	Ελλάδα
Καζάς της Κατερίνας	Κατερίνης, Πιερίας		Κατερίνη	Ελλάδα
Καζάς του Αγίου Όρους	Περιοχής του Άθω		Καρυές	Ελλάδα
Καζάς της Δοϊράνης	Δοβήρων		Δοϊράνη	Βόρεια Μακεδονία
Καζάς της Στρούμιτσα	Στρώμνιτσας, Παιονίας		Στρώμνιτσα	Βόρεια Μακεδονία
Καζάς του Καβαντάρτσι	Τικφών, Καφανταρίου, Δευρίοπου		Καβάνταρτσι	Βόρεια Μακεδονία
Καζάς της Γκεβγκέλιγια	Γευγελής		Γευγελή	Βόρεια Μακεδονία

• Σαντζάκι των Σερρών

Καζάς (Υποδιοίκηση)	Άλλες Ονομασίες από τους Έλληνες	Οθωμανική Ονομασία	Έδρα Καζά	Σημερινή Χώρα στην οποία ανήκει η περιοχή
Καζάς των Σερρών			Σέρρες	Ελλάδα
Καζάς της Ζηλιάχοβα	Ζιχνών		Νέα Ζίχνη	Ελλάδα
Καζάς του Ντεμίρ Ισάρ	Σιντικής		Σιδηρόκαστρο	Ελλάδα
Καζάς του Ραζλίκ	Ορβήλου, Παρορβηλίας		Ράζλογκ	Βουλγαρία
Καζάς του Μπλαγκόεβγκραντ			Άνω Τζουμαγιά	Βουλγαρία
Καζάς του Μέλνικ	Μελένικου, Μενενοίκου		Μελένικο	Βουλγαρία
Καζάς του Νευροκοπίου			Άνω Νευροκόπι	Βουλγαρία

• Σαντζάκι της Δράμας

Καζάς (Υποδιοίκηση)	Άλλες Ονομασίες από τους Έλληνες	Οθωμανική Ονομασία	Έδρα Καζά	Σημερινή Χώρα στην οποία ανήκει η περιοχή
Καζάς της Δράμας			Δράμα	Ελλάδα
Καζάς της Καβάλας	Νεαπόλεως		Καβάλα	Ελλάδα
Καζάς του Σαρή Σαμπάν	Νέστου		Χρυσούπολη	Ελλάδα
Καζάς της Θάσου (αργότερα έγινε χωριστό σαντζάκι)			Θάσος	Ελλάδα
Καζάς της Ελευθερούπολης	Ελευθερουπόλεως, Πραβίου, Παγγαίου		Ελευθερούπολη	Ελλάδα
Καζάς του Ντέβλεν	Ντέβιν		Ροπτσόζ	Βουλγαρία

• Σαντζάκι της Θάσου - Αρχικά ήταν μέρος του σαντζακίου της Δράμας και το κέντρο του ήταν το Βούλγκαρο.

Δημογραφικά στοιχεία

Εθνολογικός χάρτης του βιλαετίου της Θεσσαλονίκης το 1881

Μία δημοσίευση της 21ης Δεκεμβρίου 1912 στο Βελγικό περιοδικό Ons Volk Ontwaakt (Το έθνος μας αφυπνάται) υπολόγισε ότι στο βιλαέτι κατοικούσαν 922.000 κάτοικοι:^[5]

• Τούρκοι Μουσουλμάνοι - 335,000 (στο σύνολο αυτό συμπεριλαμβάνονταν και Έλληνες μουσουλμάνοι που περιγράφονταν ως Τούρκοι)
• Βούλγαροι Μουσουλμάνοι - 99,000^[6]
• Ορθόδοξοι Αρωμάνοι - 180,000^[7]
• Ορθόδοξοι Έλληνες - 168,000^[8]
• Ορθόδοξοι Βούλγαροι - 446,050^[9]
• Εβραίοι - 55,000
• Μουσουλμάνοι Αρωμάνοι - 25,000
• Ανάμικτοι - 15,000^[10]

Σύμφωνα την 1881/82-1893 Οθωμανική απογραφή, το Βιλαέτι είχε έναν συνολικό πληθυσμό 1.009.992 ανθρώπων, που αποτελούταν από τις παρακάτω εθνότητες:

• Μουσουλμάνοι (κυρίως Σουνίτες) - 450.456
• Έλληνες (κυρίως Χριστιανοί Ορθόδοξοι) - 282.013
• Βούλγαροι (κυρίως Χριστιανοί Ορθόδοξοι) - 231.606
• Εβραίοι^[11] - 41.984
• Καθολικοί^[12] - 2.654
• Προτεστάντες^[13] - 329
• Αρμένιοι^[14] - 48
• Ξένοι πολίτες - 1.272

Σύμφωνα με την 1906/07 Οθωμανική απογραφή, το Βιλαέτι είχε έναν συνολικό πληθυσμό 921.359 ανθρώπων, που αποτελούταν από τις παρακάτω εθνότητες:

• Σουνίτες (κυρίως Μουσουλμάνοι Τούρκοι) - 419.604
• Ορθόδοξοι Έλληνες - 263.881
• Ορθόδοξοι Βούλγαροι - 155.710
• Εβραίοι - 52.395
• Βλάχοι (ή Αρωμάνοι) - 20.486
• Τσιγγάνοι (ή Αθίγγανοι ή Ρομάνι) - 4.736
• Καθολικοί Έλληνες - 2.693
• Ορθόδοξοι Αρμένιοι - 637
• Προτεστάντες - 329
• Καθολικοί Αρμένιοι - 58
• Λατίνοι - 31
• Σύριοι - 4
• Ξένοι πολίτες - 795