From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Ανδρέας Α΄ ο Λευκός ή Ανδρέας ο Καθολικός (Ουγγρική γλώσσα : "András/Endre Ι Fehér or Katolikus", 1010/1015 πριν τις 1060 ή 1061) από τον Οίκο των Αρπάντ ήταν βασιλιάς της Ουγγαρίας (1046 -1060). Μετά από 15 χρόνια εξορίας πραγματοποιήθηκε εξέγερση Παγανιστών εναντίον του Βενετού βασιλιά της Ουγγαρίας Πιέτρο Ορσέολο, του έδωσε την δυνατότητα να επιστρέψει και να ανέβει στον θρόνο. Ο Ανδρέας Α΄ ενίσχυσε την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στο Βασίλειο της Ουγγαρίας και υποστήριξε την ανεξαρτησία του απέναντι στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Οι προσπάθειες του να ορίσει διάδοχο τον γιο του Σολομών της Ουγγαρίας έφεραν σκληρή αντίδραση από τον αδελφό του Μπέλα Α΄ της Ουγγαρίας στον οποίο είχε υποσχεθεί τον θρόνο πριν γεννηθεί ο Σολομών. Ο Μπέλα επέστρεψε με Πολωνικές ενισχύσεις ανέτρεψε τον Ανδρέα Α΄ ο οποίος τραυματίστηκε θανάσιμα στην μάχη και πέθανε, στέφτηκε κατόπιν βασιλεύς ως Μπέλα Α΄
| Ανδρέας Α΄ της Ουγγαρίας | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1015 (περίπου)[1] |
| Θάνατος | 1060[2][3] Zirc[4] |
| Αιτία θανάτου | πτώση από άλογο |
| Τόπος ταφής | Tihany Abbey |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Θρησκεία | Χριστιανισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Μεσαιωνικά Λατινικά[5] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Αξιοσημείωτο έργο | Constitutiones ecclesiasticae[6] |
| Πολιτική τοποθέτηση | |
| Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | politician before the emergence of political parties |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Αναστασία του Κιέβου[7][8] |
| Τέκνα | Αδελαΐδα της Ουγγαρίας Σολομών της Ουγγαρίας[9] Γεώργιος, γιος του Ανδρέα Α΄ της Ουγγαρίας Δαβίδ πρίγκιπας της Ουγγαρίας |
| Γονείς | Βαζούλ και (Emöke) de Tatonyi[10] |
| Αδέλφια | Μπέλα Α΄ της Ουγγαρίας Λεβέντε |
| Οικογένεια | Οίκος των Άρπαντ |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | βασιλιάς της Ουγγαρίας (1047–1060)[2] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Οι Μεσαιωνικές πηγές αναφέρουν δύο αντιφατικές πληροφορίες σχετικά με τους γονείς του Ανδρέα Α΄ και των δύο αδελφών του Λεβέντε και Μπέλα Α΄ Το "Χρονικό του Ζάγκρεμπ" και το "Χρονικό της ζωής του Αγίου Γεράρδου" γράφουν ότι ο πατέρας τους ήταν ο Βαζούλ, εγγονός του Μεγάλου Πρίγκιπα Τάκσονυ της Ουγγαρίας.[11][12] Τα "Πεφωτισμένα Χρονικά" και άλλες Μεσαιωνικές πηγές έγραψαν για τις σχέσεις του Βαζούλ με κάποια παλλακίδα από την φυλή Τάτονι, μαζί της έκανε τους τρεις νόθους γιους.[13][14] Την ίδια εποχή κυκλοφορούσαν παράλληλες πηγές που ανέφεραν ότι τα τρία αδέλφια είχαν πατέρα τον αδελφό του Βαζούλ Λαδίσλαο τον Φαλακρό.[11] Οι σύγχρονοι ιστορικοί απορρίπτουν την τελευταία άποψη και καταλήγουν στον συμπέρασμα ότι τα τρία αδέλφια ήταν γιοι του Βαζούλ και της παλλακίδας του από την φυλή Τάτονι.[11][12][15][16] Ο ιστορικός Γκιούλα Κρίστο τον καταγράφει σαν δεύτερο γιο του Βαζούλ και γεννήθηκε γύρω στο 1015.[12]
Σύμφωνα με τα Μεσαιωνικά Χρονικά ο Βαζούλ τυφλώθηκε από τον ξάδελφο του βασιλιά Άγιο Στέφανο τον πρώτο χριστιανό μονάρχη της Ουγγαρίας (περί το 997-1038).[17] Ο γιος και διάδοχος του Άγιος Εμέρικ της Ουγγαρίας πέθανε πρόωρα σε ατύχημα χωρίς απογόνους, ο νόμιμος διάδοχος ήταν πλέον ο Βαζούλ.[17][18] Ο Άγιος Στέφανος ωστόσο που είχε κακές σχέσεις με τον Βαζούλ προτίμησε διάδοχο τον Βενετό ανεψιό του Πιέτρο Ορσέολο, τον γιο της αδελφής του Γκριμέλντας και του Δόγη της Βενετίας Οττόνε Ορσεόλο.[15][19] Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι ο Στέφανος Α΄ έδιωξε από την Ουγγαρία τους τρεις ανήλικους γιους του Βαζούλ, δραπέτευσαν στην Πολωνία.[11] Άλλες πηγές γράφουν ότι φοβόταν την ζωή των τριών ανεψιών του από τους οπαδούς του και τους συμβούλευσε στα κρυφά να φύγουν από την χώρα.[12][20] Μετά την εξορία τους ο Ανδρέας Α΄ και τα αδέλφια του έφτασαν στην αυλή του δούκα Όλντριχ της Βοημίας (1012-1033).[16] Ο βασιλιάς της Πολωνίας Μιέσκο Β΄ Λάμπερτ που είχε εκδιωχθεί από τους υπηκόους του κατέφυγε επίσης στην ίδια αυλή.[16][21] Ο Μιέσκο Α΄ ανέκτησε τον θρόνο του και επέστρεψε στην Πολωνία (1032).[22] Ο Ανδρέας, ο Μπέλα και ο Λεβέντε που η ζωή τους στην Βοημία ήταν "φτωχή και άθλια" αποφάσισαν να ακολουθήσουν τον Μιέσκο Β΄ στο βασίλειο του, τους υποδέχτηκε "με τιμή και ευγένεια".[12][16][23] Ο Μπέλα που ήταν ο μικρότερος παντρεύτηκε την κόρη του Πολωνού μονάρχη Ριτσέζα, ο Σιμόν του Γκέζα έγραψε ότι ο Ανδρέας και ο Λεβέντε ένοιωσαν υποτημιτικά και αποφάσισαν να φύγουν από την Πολωνία.[24][25] Τα "Ουγγρικά Χρονικά" περιέχουν μυθικές λεπτομέρειες στο ταξίδι της επιστροφής των δυο αδελφών.[25] Ο Ανδρέας και ο Λεβέντε συνελήφθησαν από Κουμάνους αλλά την δεκαετία του 1050 ο Λεβέντε έφτασε στην Ευρώπη.[25][26] Μετά από πολλές κακουχίες τα δύο αδέλφια έφτασαν στα τέλη της δεκαετίας του 1030 στην αυλή του Μέγα Πρίγκιπα του Κιέβου Γιαροσλάβ του Σοφού. Ο Μεγάλος Πρίγκιπας έδωσε την κόρη του Αναστασία του Κιέβου σε γάμο με τον Ανδρέα.[25] Ο Κριστό γράφει ότι ο Ανδρέας ο οποίος μέχρι τότε παρέμενε παγανιστής με την ευκαιρία του γάμου του βαπτίστηκε χριστιανός.[27]
.jpg)
Ο βασιλιάς της Ουγγαρίας Πιέτρο Ορσέολο που είχε διαδεχτεί τον θείο του Στέφανο Α΄ ήρθε σε μεγάλη σύγκρουση με τους ευγενείς λόγω της αυταρχικότητας του, έγινε ακόμα περισσότερο όταν δήλωσε υποτέλεια στον αυτοκράτορα Ερρίκο Γ΄ (1045).[15][28] Οι δυσαρεστημένοι ευγενείς βλέποντας την "άθλια κατάσταση του λαού τους" έστειλαν επιστολή στον πρίγκιπα του Κιέβου ζητώντας την επιστροφή του Ανδρέα και του Λεβέντε.[27] Τα δύο αδέλφια φοβήθηκαν μια κίνηση προδοσίας, επέστρεψαν αφού οι πράκτορες τους επιβεβαίωσαν ότι ο Ουγγρικός λαός είναι έτοιμος για επανάσταση εναντίον του Πιέτρο Ορσέολο.[29] Την περίοδο της επιστροφής τους ξέσπασε στην Ουγγαρία η μεγάλη εξέγερση.[30] Οι επαναστάτες κυρίως ειδωλολάτρες συνέλαβαν πολλούς κληρικούς και τους έσφαξαν αλύπητα.[15] Τα "Πεφωτισμένα Χρονικά" έγραψαν ότι οι ειδωλολάτρες παρότρυναν τους ευγενείς "να ζουν σύμφωνα με τα παγανιστικά έθιμα, να θανατώσουν όλους τους κληρικούς, να καταστρέψουν τις εκκλησίες και να προσκυνήσουν τα είδωλα".[27][29] Ο Ανδρέας συμφώνησε με τα αιτήματα των ειδωλολατρών αν και βαπτίστηκε στο Κίεβο χριστιανός επειδή ήταν ο μοναδικός τρόπος να ανατρέψει τον Πιέτρο Ορσέολο.[27][31] Τα Χρονικά συνεχίζουν με την φράση "ο Ανδρέας ξεκίνησε μια άγρια καταδίωξη στον εκκλησιαστικό κλήρο".[31][32] Ο επίσκοπος Γεράρδος και άλλοι τέσσερις ιεράρχες αναγνώρισαν τους στόχους του Ανδρέα και προσπάθησαν να τον προσεγγίσουν, οι ειδωλολάτρες έσφαξαν στην Βουδαπέστη τρεις από αυτούς και τον ίδιο τον Γεράρδο.[32][33] Ο βασιλιάς Πιέτρο δραπέτευσε για την Αυστρία, οι απεσταλμένοι του Ανδρέα τον ξεγέλασαν, τον πρόλαβαν πριν φτάσει στα σύνορα και τον τύφλωσαν.[34][35] Οι περισσότεροι λόρδοι και κληρικοί της Ουγγαρίας αντιτάχθηκαν στην αποκατάσταση του παγανισμού.[28][36] Οι ίδιοι προτίμησαν να στέψουν νέο βασιλιά τον Ανδρέα που είχε βαπτιστεί χριστιανός, ο Λεβέντε αν και ο μεγαλύτερος παρέμενε ακόμα ειδωλολάτρης.[12][37] Τα "Ουγγρικά Χρονικά" αναφέρουν ότι ο Λεβέντε ο οποίος πέθανε αμέσως μετά δεν έφερε καμιά αντίρρηση στην στέψη του αδελφού του.[37][38] Οι τρεις επίσκοποι που είχαν επιζήσει από την παγανιστική εξέγερση έστεψαν τον Ανδρέα Α΄ νέο βασιλιά της Ουγγαρίας στο Σεκεσφέχερβαρ (1046-1047).[34][38] Ο ιστορικός Φέρεντς Μακκ σημειώνει ότι η στέψη του έγινε με ένα χρυσό στέμμα το οποίο του έστειλε ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ´ ο Μονομάχος.[38]
Ο σύγχρονος ιστορικός Χέρμαν αναφέρει ότι ο Ανδρέας Α΄ έστειλε με "ταπεινές εκκλήσεις" αντιπροσώπους στον αυτοκράτορα Ερρίκο Γ΄, του δήλωσε "υποταγή και φόρο υποτέλειας αν τον αναγνώριζε ως βασιλιά".[39][40] Ο Ανδρέας Α΄ που δεν είχε αποκτήσει ακόμα γιο έστειλε απεσταλμένους στην Πολωνία, ζήτησε την επιστροφή του Μπέλα και του υποσχέθηκε να τον ορίσει διάδοχο (1048).[41] Παραχώρησε επίσης στον Μπέλα τον τίτλο του δούκα και του έκανε δώρο "το ένα τρίτο του βασιλείου", οι κυριότερες πόλεις του ήταν η Νίτρα στην Σλοβακία και το Μπιχάρ στην Ρωμανία.[36][41][42] Οι αψιμαχίες ανάμεσα στην Ουγγαρία και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ξεκίνησαν στην συνέχεια (1050).[43] Ο Ερρίκος Γ΄ δυσαρεστημένος από την ανατροπή του Πιέτρο εισέβαλε τον Αύγουστο του 1051 στην Ουγγαρία, ο Ανδρέας Α΄ και ο Μπέλα εφαρμόζοντας αυστηρά αμυντικές τακτικές κατόρθωσαν να τον αποκρούσουν.[36][43] Ο Ανδρέας Α΄ έστειλε πάλι απεσταλμένους στον αυτοκράτορα ζητώντας αναγνώριση και υποτέλεια, ο Ερρίκος Γ΄ ήταν ανένδοτος και αποφάσισε νέα επίθεση στην Ουγγαρία.[43] Το επόμενο καλοκαίρι τα αυτοκρατορικά πλοία επιτέθηκαν στην Μπρατισλάβα αλλά διαλύθηκαν από έναν "επιδέξιο κολυμβητή".[35][43][44] Ο Πάπας Λέων Θ΄ μεσολάβησε, έπεισε τον Ερρίκο Γ΄ να αποσύρει τα στρατεύματα του και να κλείσουν ειρήνη.[35][43] Ο Ανδρέας Α΄ ήταν ο πρώτος που αρνήθηκε να εκπληρώσει τους όρους της ειρήνης που έδωσε υπό πίεση, συμμάχησε και με τον μεγαλύτερο εχθρό του Ερρίκου Γ΄ Κορράδο Α΄ της Βαυαρίας.[43][45]
.jpg)
Η σύζυγος του Αναστασία έκανε τελικά μετά από πολλά χρόνια γάμου γιο (1053), τον μελλοντικό Σολομών.[46] Ο Ανδρέας Α΄ ήθελε να εξασφαλίσει με κάθε μέσο την διαδοχή σε αυτόν, ακόμα και απέναντι στον αδελφό του Μπέλα που τον είχε ορίσει διάδοχο και έπρεπε σύμφωνα με τους αρχαίους Ουγγρικούς νόμους να το τηρήσει.[47] Οι σχέσεις ανάμεσα στα δύο αδέλφια χειροτέρεψαν κατόπιν απότομα στην συνέχεια.[46] Ο Ανδρέας Α΄ κατόπιν υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο που τον παρέλυσε, αναγνώρισε ότι πλησιάζει ο θάνατος του και προσπάθησε εντατικότερα να εξασφαλίσει την διαδοχή στον 4χρονο Σολομών (1057).[46] Για τον στόχο αυτό τον πάντρεψε με την Ιουδήθ της Σουαβίας αδελφή του αυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ και κόρη του παλιού μεγάλου εχθρού του αυτοκράτορα Ερρίκου Γ΄.[48] Στην συνέχεια ο βασιλιάς κάλεσε τον δούκα σε μια συνάντηση, σε αυτή τον έβαλε να διαλέξει ανάμεσα σε ένα ξίφος το σύμβολο του δούκα και σε ένα στέμμα το σύμβολο του βασιλιά.[49][50] Ο Ανδρέας Α΄ έδωσε εντολή στους άνδρες του να δολοφονήσουν τον αδελφό του αν διάλεγε το στέμμα, ο Μπέλα το ενημερώθηκε και κράτησε το ξίφος.[50] Ο Μπέλα δεν είχε στόχο να εγκαταλείψει τις προσπάθειες του για να ανέβει στον θρόνο, αναζητώντας εκδίκηση κατέφυγε στον δούκα της Πολωνίας Μπολέσλαφ Β΄ για στρατιωτικές ενισχύσεις.[50][51] Ο Μπέλα επέστρεψε κατόπιν στην Ουγγαρία με σημαντικές Πολωνικές ενισχύσεις.[52] Η χήρα πεθερά του Ανδρέα Α΄ Αγνή του Πουατιέ κηδεμόνας του ανήλικου αυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ έστειλε με την σειρά της δικά της στρατεύματα για να υποστηρίξουν τον γαμπρό της.[52] Η αποφασιστική μάχη δόθηκε στις ανατολικές όχθες του ποταμού Τίσα.[46] Ο Ανδρέας Α΄ γνώρισε μεγάλη συντριβή, ο ίδιος τραυματίστηκε θανάσιμα αφού προσπαθώντας να δραπετεύσει ποδοπατήθηκε από τα άλογα και τα άρματα του εχθρού.[46][53][54] Ο Ανδρέας Α΄ πέθανε από τα τραύματα του πριν την στέψη του αδελφού του Μπέλα Α΄ (6 Δεκεμβρίου 1060).[55]
Νυμφεύτηκε π. το 1038 την Αναστασία του Κιέβου, κόρη του Γιαροσλάβ Α΄ τού Σοφού, μεγάλου πρίγκιπα τού Κιέβου και είχε τέκνα:
Από μία παλλακίδα του από την κώμη Πιλισμαρότ (ίσως Ρωσίδα, κυρία των τιμών της συζύγου του) είχε ένα φυσικό τέκνο:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
