Ακτινολογία

Ακτινολογία ονομάζεται η ειδικότητα της Ιατρικής που χρησιμοποιεί τεχνολογίες απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων ή άλλων μερών του σώματος, με σκοπό τη διάγνωση και πολλές φορές τη θεραπεία ασθενειών.

Η πρώτη ακτινογραφία που λήφθηκε από τον Βίλχελμ Ρέντγκεν. Φαίνεται το χέρι του Alfred von Kolliker

Dr. Macintyre's X-Ray Film (1896)

Η απεικόνιση επιτεύχθηκε πρώτα με ακτίνες Χ (ιοντίζουσα ακτινοβολία) που ανακαλύφθηκαν από τον Βίλχελμ Ρέντγκεν (Wilhelm Röntgen) το 1895, γι' αυτό η εφαρμογή τους στην ιατρική ονομάστηκε "Ακτινολογία".

Με την πρόοδο όμως της Ιατρικής και της Φυσικής, κυρίως τα τελευταία 30 χρόνια, ανακαλύφθηκαν και άλλες μέθοδοι απεικόνισης του σώματος όπως η υπερηχοτομογραφία και ο μαγνητικός συντονισμός οι οποίες, παρ' όλο το ότι δεν χρησιμοποιούν ακτίνες Χ, συμπεριλαμβάνονται στην Ακτινολογία, η οποία πρέπει να ονομάζεται πλέον "Ιατρική Απεικόνιση" (Medical Imaging).

Η ιατρική ειδικότητα της Ακτινολογίας μέχρι το 1979 ασχολείτο με την Ακτινοδιαγνωστική, με την Ακτινοθεραπεία και με τη Ραδιολογία (με χρήση ραδιοϊσοτόπων). Η εκπαίδευση σ' αυτήν διαρκούσε τρία χρόνια. Τότε χωρίστηκε σε τρεις ιατρικές ειδικότητες με τα προαναφερθέντα αντικείμενα που σήμερα λέγονται Ακτινοδιαγνωστική, Ακτινοθεραπευτική και Πυρηνική Ιατρική αντιστοίχως και πενταετή διάρκεια εκπαίδευσης για την πρώτη και τετραετή για τις άλλες δύο.

Σήμερα "Ακτινολόγους" συνηθίζεται να αποκαλούμε τους ακτινοδιαγνώστες ενώ τα παλαιότερα "ακτινολογικά" τμήματα ή εργαστήρια τα ονομάζουμε πλέον τμήματα "Ιατρικών Απεικονίσεων" για τους λόγους που προαναφέρονται. Οι διαγνωστικές εικόνες που παράγονται και αξιοποιούνται σ' αυτά τα εργαστήρια προέρχονται από απλές και ειδικές ακτινολογικές εξετάσεις (συμβατικές), από αξονικές τομογραφίες, από υπερηχοτομογραφίες και από μαγνητικές τομογραφίες.

Ένας τομέας της ακτινοδιαγνωστικής που έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες δεκαετίες είναι η "Επεμβατική και Θεραπευτική Ακτινολογία" η οποία χρησιμοποιεί μεθόδους "αιματηρές" (επεμβαίνουμε στο ανθρώπινο σώμα τρυπώντας το δέρμα, τα αγγεία ή άλλους ιστούς) και μ' αυτές παράγει εξειδικευμένες εικόνες που βοηθούν στη διάγνωση, ενώ κατά τη διάρκειά τους μπορεί ο γιατρός να προβεί σε θεραπευτικές επεμβάσεις χωρίς να γίνει κλασική εγχείρηση. Τέτοιες εξετάσεις είναι οι αγγειογραφίες (αναλογικές και ψηφιακές) αρτηριών και φλεβών, και οι διαδερματικές παρακεντήσεις οργάνων για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς.

Οι συμβατικές και οι επεμβατικές ακτινολογικές εξετάσεις και οι αξονικές τομογραφίες χρησιμοποιούν ως μέσο την ακτινοβολία Χ η οποία έχει σημαντικές βιολογικές επιπτώσεις στον οργανισμό και κατά συνέπεια βιολογικό κόστος. Παρόλο το ότι η τεχνολογία μας έχει εφοδιάσει με σύγχρονα μηχανήματα που ελαχιστοποιούν τις χορηγούμενες στον εξεταζόμενο δόσεις ακτινοβολίας, πάντα υπάρχει ένα αθροιστικό βιολογικό κόστος και αυτό είναι το σημαντικότερο μειονέκτημα των διαγνωστικών αυτών μεθόδων. Πρέπει εν τούτοις να τονιστεί ότι το ισοζύγιο όφελος/κόστος κλίνει σαφώς υπέρ του οφέλους, μια και έχει επανειλημμένως διαπιστωθεί ότι η αποφυγή ακτινολογικών εξετάσεων (που έχουν βεβαίως επιστημονικά τεκμηριωμένη ένδειξη), λόγω φόβου για την ακτινοβολία, μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες στην έγκαιρη διαπίστωση και επομένως στην αποτελεσματική θεραπεία διαφόρων νόσων (ιδιαίτερα του καρκίνου).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του ακτινολογία στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Radiology στο Wikimedia Commons
• Τεχνολογίες Απεικόνισης