Άγρα

Αγρυλή ή Αγροιλή ή Αγροίλη ή Αγραυλή ή Αγρύλη (αρχαία ελληνικά: Ἀγρυλή ή Ἀγροιλή‎‎), αναφερόμενη επίσης και ως: Άγρα ή Αγραία ή οι Άγρες (αρχαία ελληνικά: Ἄγρα, Ἀγραία ή Ἄγραι‎‎), (ο δήμος: Αγρυλής, Άγρας) ήταν το όνομα, αρχαίων οικισμών - πόλεων και δήμων της Ερεχθηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας), που ήταν διαμοιρασμένοι σε δύο κυρίως οικισμούς, με δύο αντίστοιχους δήμους του άστεως, με ονομασίες αντίστοιχα, “Καθύπερθεν Αγρυλή” (Άνω Αγρυλή) και “Υπένερθεν Αγρυλή” (Κάτω Αγρυλή).^[1]

Άγρα

Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Ἀγρυλὴ ὑπένερθεν
Άλλες ονομασίες	Ἀγροιλή ή Ἀγροίλη ή Ἀγραυλή ή Ἀγρύλη ή Ἄγρα, Ἀγραία ή οι Ἄγραι
Κύριος οικισμός	Αγρυλή
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Υπένερθεν Αγρυλής
Ονομασία δημότη	Αγρυλεύς (υπένερθεν)
Φυλή	Ερεχθηίδα Αντιγονίδα Ατταλίδα
Τριττύς	Άστεως
Έδρα τριττύος	Ευώνυμον
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ.	2
2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ.	3–5
3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ.	3–5
4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε από	Δήμος Αθηναίων
Λατρευτικές παραδόσεις
Ιερά	Ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδας
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική Σήμερα: Παγκράτι Αττικής
Οι δήμοι της αρχαίας Αθήνας
π σ ε

Άγρα

Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Ἀγρυλὴ καθύπερθεν
Άλλες ονομασίες	Ἀγροιλή ή Ἀγροίλη ή Ἀγραυλή ή Ἀγρύλη ή Ἄγρα, Ἀγραία ή οι Ἄγραι
Κύριος οικισμός	Αγρυλή
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Καθύπερθεν Αγρυλής
Ονομασία δημότη	Αγρυλεύς (καθύπερθεν)
Φυλή	Ερεχθηίδα
Τριττύς	Άστεως
Έδρα τριττύος	Ευώνυμον
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ.	2
2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ.	3–5
3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ.	3–5
4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε από	Δήμος Αθηναίων
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική Σήμερα: Παγκράτι Αττικής
π σ ε

Ονομασία

Ο δήμος, πήρε το όνομά του από την μυθική επώνυμη ηρωίδα Άγραυλο τη νεότερη, κόρη του βασιλιά της Αθήνας Κέκροπα και της Αγραύλου της πρεσβύτερης (ή Αγλαύρου).

Η ονομασία του δήμου, ως δήμος Άγρας, προέρχεται κυρίως από το γεγονός ότι στο δήμο ανήκε και η περιοχή η οποία είναι γνωστή με το όνομα «Άγρα», (αρχαία ελληνικά: Ἄγρα, Ἀγραία ή Ἄγραι‎‎), στην οποία βρισκόταν ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδας. Η ονομασία αυτή φαίνεται να επικράτησε κατά καιρούς και ως κύριο όνομα αναφοράς του δήμου. Πιστεύεται επίσης, ότι αν και ο κύριος οικισμός ήταν ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης της αρχαίας Αθήνας, υπήρχε ένα αγροτικό τμήμα, πιθανώς και με πλούσια βλάστηση, που δείχνει μια σαφή αναφορά στη λέξη «αγρός» (αρχαία ελληνικά: ἀγρός‎‎).

Τοποθεσία των αρχαίων δήμων

Οι δύο δήμοι της Αγρυλής, ήταν δήμοι του Άστεως και ανήκαν στην τριττύα των Ευωνυμείων.^[2] Οι 2 (δύο) αρχικά δήμοι και στη συνέχεια ο ενιαίος δήμος της Αγρυλής, με βάση τις εκτιμήσεις των περισσοτέρων ερευνητών,^[3] εκτιμάται ότι βρισκόταν στις δυτικούς πρόποδες του Υμηττού, ακριβώς νότια του Παναθηναϊκού Σταδίου και σύμφωνα με τον John S. Traill και οι δυο δήμοι βρίσκονταν νοτιοδυτικά του λόφου του Αρδηττού^[4] προς την Αθήνα, κοντά στο σύγχρονο κέντρο του Παγκρατίου:

• Η μεν Υπένερθεν Αγρυλή (Κάτω Αγρυλή, αγγλικά: Lower Agryle‎‎) βρισκόταν πιο κοντά στον Υμηττό.

• Η δε Καθύπερθεν Αγρυλή (Άνω Αγρυλή, αγγλικά: Upper Agryle‎‎) βρισκόταν προς την αριστερή όχθη του ποταμού Ιλισού.

Γενικά η τοποθέτηση των δήμων κρίνεται από τους σύγχρονους ερευνητές, ότι είναι αρκετά ασφαλής, χάρη σε πολλές φιλολογικές πηγές και επιγραφές. Ο δήμος συνόρευε στο δυτικό τμήμα της πλαγιάς του Υμηττού με το δήμο της Αγκύλης και βρίσκονταν στην αριστερή όχθη του ποταμού Ιλισού,^[5] στα νοτιοδυτικά του λόφου του Αρδηττού.^[6]

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,^[7] είχε την εξής συμμετοχή στη αρχαία Βουλή: Ως δυο ξεχωριστοί δήμοι αρχικά της Ερεχθηίδας φυλής, ο δήμος “Καθύπερθεν Αγρυλής” (Κάτω Αγρυλής) και ο δήμος της “Υπένερθεν Αγρυλής” (Άνω Αγρυλής) συμμετείχαν με 2 βουλευτές αντίστοιχα ο καθένας στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.). οι δύο προηγούμενοι δήμοι συνενώθηκαν σε έναν και ο νέος δήμος της ενιαίας πλέον Αγρυλής μεταφέρθηκε στην «μακεδονική» Αντιγονίδα φυλή, αντιπροσωπευόμενος από 3 ως 5 βουλευτές στη Βουλή των 600. Την ίδια εκπροσώπηση, με 3 ως 5 βουλευτές, είχε και κατά την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.). Μετά την κατάργηση και διάλυση των «μακεδονικών φυλών» (Αντιγονίς και Δημητριάς) ο δήμος της Αγρυλής πιθανώς διαιρέθηκε εκ νέου και ο μεν ένας δήμος, αυτός της “Υπένερθεν Αγρυλής” επανήλθε στην Ερεχθηίδα φυλή, ενώ ο δεύτερος δήμος, αυτός της “Καθύπερθεν Αγρυλής” μεταφέρθηκε στην Ατταλίδα φυλή για την επόμενη τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127), καθώς και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων και για τους δυο δήμους.

Οι κάτοικοι της Αγρυλής

Ο δημότης της αρχαίας Αγρυλής ονομαζόταν Αγρυλεύς.^[8][9]

Υπήρχε μια έκτακτη συμμετοχή από τους κατοίκους αυτών των δήμων για την ολοκλήρωση των εργασιών κατά την κατασκευή του Ερεχθείου.

Ο δήμος περιλάμβανε τον λόφο του Αρδηττού, εκεί όπου έδιναν κάθε χρονιά τον όρκο τους οι δικαστές της Ηλιαίας.

Προσωπικότητες από την Αγρυλή

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο της Αγρυλής, όπως ο βουλευτής Βουλόστρατος ο Αγρυλεύς, ο βουλευτής Δημοκράτης ο Αγρυλεύς κ.α.^[10] Από τους πλέον γνωστούς ήταν οι:

• Αρχιπτόλεμος ο Αγρυλεύς, γεννήθηκε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., (πιθανόν είχε πολιτογραφηθεί)

Δείτε επίσης

• Αρχαία Αθήνα
• Ερεχθηίδα φυλή
• Αντιγονίδα φυλή
• Ατταλίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

1. Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, "Αρχαιολογία. Ιστορία της αρχαίας καλλιτεχνίας", υπό Α. Ρ. Ραγκαβή, τόμοι 1-2, Τύποις Διονυσίου Κορομηλά, Εν Αθήναις 1865 -1866, τόμος 1ος, σελ. 206: [...] "Αγρυλή, δήμος παρά την πόλιν των Αθηνών, υπεράνω του Παναθηναϊκού οταδίου, μεταξύ αυτού και του Υμηττού παρά τον δήμον τούτον ήν ο τόπος ο καλούμενος Αρδηττός, ως μαρτυρεί ο Αρποκρατίων. «Αρδηττός, τόπος Αθήνησιν υπέρ το στάδιον το Πανάθηναϊκόν, προς τω δήμω τω υπένερθεν Αγρυλέων» (3 = Αποκρατί εις Αρδηκτός)' ο δήμος ούτος ην φυλής Ερεχθηίδος (4 = Στεφ. Αρποκρατ. Ζωναρ. Σουΐδ. Βοοικ. Ανεκδ. 1. 332.) ή Ατταλίδος κατά μόνον τον Ησύχιον παρ' ώ ευρίσκονται τρία διάφορα ονόματα = Αγριαυλή και Αγρυλής και Αργιλία, παρά δε τω Σουΐδα Αγροιλή, αλλά κατά τον Στέφανον Αγριαυλή και Αγρυλή ην ο αυτός δήμος, ως και ο αυτός βεβαίως ην και η Αγροιλή του Σουΐδα' ην δε διηρημένος ο δήμος ούτος εις δύο = εις καθύπερθεν Αγρυλήν και υπένερθεν Αγρυλην (5 = Ιδ. Ληκ. Δημ. Σημ.). Οι δημόται Αγρυλείς. [*] Κατά την υπεράνω του Παναθηναϊκού σταδίου διεύθυνσιν επί λόφων κειμένων παρά τους πρόποδας του Υμηττού και υψουμένων κατά την άριστεράν όχθην του Ιλισσού, κάτωθεν της μονής της Καισαριανής σώζονται ίχνη τείχους αρχαιοτάτου, έχοντος περίμετρον 40 λεπτών ως έγγιστα· ταυτα εισί πιθανώς τα λείψανα της καθύπερθεν Αγρυλής, η δε υπένερθεν περιελάμβανέν ίσως ολόκληρόν το προάστειον Άγρας (6 = Ληκ. Δημ. )". [...]
2. [...] "Agryle: (Ἀγρυλή; Agrylḗ). Attic asty-deme (upper and lower A.) of the phyle Erechtheis (trittys Euonymeis), from 306-201 BC of the Antigonis, after 200 BC of the Attalis, with three to five bouleutai, bordering on Ancyle (IG II2 2776 l. 58-59 [2. 70]) on the western slopes of the Hymettus, above the Panathenaean stadion (Harpokr. s. v. Ἀρδηττός/Ardettos, Str. 9,1,24), near the modern Pankrati". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Agryle Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
3. [...] "Αγρύλης, δήμος: Αρχαίος δήμος της Αττικής, στα νότια της Αθήνας. Χωριζόταν, σύμφωνα με επιγραφές, στον υπένερθεν, κοντά στον Υμηττό, και στον καθύπερθεν, στην αριστερή όχθη του Ιλισού. Ο δ.Α. ανήκε στην Ερεχθηίδα φυλή. Περιλάμβανε τον Αρδηττό, το ύψωμα όπου έδιναν τον όρκο τους κάθε χρόνο οι ηλιαστές δικαστές της Ηλιαίας. Σε αυτόν ανήκε, επίσης, και η περιοχή Άγρα, όπου υπήρχε ο ναός της Αγροτέρας Αρτέμιδας. Αγρύλης, δήμος^{[νεκρός σύνδεσμος]}
4. John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 125.
5. Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.24: [...] "ἔστι δὲ τοιοῦτος μᾶλλον ὁ Ἰλισσός, ἐκ θατέρου μέρους τοῦ ἄστεος ῥέων εἰς τὴν αὐτὴν παραλίαν ἐκ τῶν ὑπὲρ τῆς Ἄγρας καὶ τοῦ Λυκείου μερῶν καὶ τῆς πηγῆς ἣν ὕμνηκεν ἐν Φαίδρωι Πλάτων". [...]
6. John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0, p. 37.
7. Αγρα, Αγρυλ και Αγραυλ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
8. Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αγραυλή, δήμος Αθήνησι της Ερεχθηίδος φυλής. τινές δε Αγρυλή γράφουσιν άνευ του α, Αγρυλήθεν. θέλει δε το α από Αγραύλου της Κέκροπος θυγατρός. τρεις δε ήσαν από των αύξόντων τους καρπούς ονομασμέναι, Πάνδροσος, Έρση, Άγραυλος. έστι δε και πόλις Αθηναίων άποικος εν Σαρδοί, από του δήμου κληθείσα Αγρυλή. ο δημότης Αγρυλεύς, και Αγρυλήθεν εκ τόπου, εις τόπον Αγρυλήνδε. δέχεται δε δύο τύπους. και εν τόπω Αγρυλήσι". [...], σελ. 11.
9. Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αγροίλη, ή Αγραύλη, δήμος της Αττικής, εκ της Ερεχθηίδος φυλής (Κάτοικ. Αγραυλεύς, και Επιρρ. Αγραύληθεν, ή Αγροίληθεν)". [...], σελ. 6.
10. Δημότες της Αγρυλής Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): AGRULEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

• Στράβων, «Γεωγραφικά», Θ', 1.24.
• Ελληνικές επιγραφές - IG Αγρα, Αγρυλ και Αγραυλ, Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

• Agryle, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
•  Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα: 
  (Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica - 36-37 (Agryle)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica - 36-37 (Agryle)
• John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. (37, 59, 62, 67 ff., 109 no. 3, 4, 123, 125, table 1.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
• John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 125.
• Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Άγρα

• «Agryle (Upper/Lower)». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2014.
• Traill, J. «Places: 579848 (Agryle Hypenerthen)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2017.
• Agryle Hypenerthen, SW Ardettos?, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Åhlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
• Traill, J. «Places: 579849 (Agryle Kathyperthen)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2017.
• Traill, J. «Places: 579846 (Agrai)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2017.
• Agrai, SE of city on Ilissos, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Åhlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.