Ήλιος του μεσονυχτίου

Ο Ήλιος του Μεσονυχτίου είναι φυσικό φαινόμενο, το οποίο είναι ορατό στις περιοχές που βρίσκονται μέσα στο Βόρειο και στο Νότιο Αρκτικό Κύκλο. Οι «Λευκές Νύχτες» οφείλονται στο ίδιο φαινόμενο, αλλά είναι ορατές στις περιοχές που βρίσκονται για λίγο εκτός των ορίων των αρκτικών κύκλων. Και οι δύο παραπάνω περιπτώσεις αποτελούν ακραίες καταστάσεις του φαινομένου του ημερονυκτίου και συγκαταλέγονται στα ουράνια φαινόμενα. Ιδιαίτερα οι Λευκές Νύχτες επειδή οφείλονται και στην ύπαρξη της ατμόσφαιρας θεωρούνται και ατμοσφαιρικό φαινόμενο.

Ήλιος του Μεσονυχτίου

Ο Ήλιος του Μεσονυχτίου στο Νόρντκαπ της Νορβηγίας

Ο Ήλιος του Μεσονυχτίου εμφανίζεται στα γεωγραφικά πλάτη εντός των δύο αρκτικών κύκλων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Σε αυτά τα μέρη, ο ήλιος είναι ορατός επί 24 συνεχόμενες ώρες, τουλάχιστον μία ημέρα. Δεδομένου ότι στο Νότιο Αρκτικό Κύκλο (Ανταρκτική) δεν υπάρχουν μόνιμοι οικισμοί ή τουριστικά καταλύματα, οι άνθρωποι που βιώνουν αυτό το φαινόμενο περιορίζονται στο βορρά — πιο συγκεκριμένα, στους κατοίκους της Αλάσκας, του Βορείου Καναδά, της Γροινλανδίας, της Ισλανδίας και των βορείων επαρχιών της Ρωσίας, της Φινλανδίας, της Σουηδίας και της Νορβηγίας.

Το φαινόμενο οφείλεται στην κλίση του κάθετου άξονα της Γης κατά 23°26΄ σε σχέση με το επίπεδο περιστροφής της γύρω από τον Ήλιο. Η διάρκειά του εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος, από το οποίο το παρατηρούμε. Όσο πιο κοντά είναι ο παρατηρητής στο βόρειο ή το νότιο πόλο, τόσο περισσότερο διαρκεί. Για παράδειγμα, ο ήλιος φωτίζει διαρκώς επί 6 μήνες στους πόλους, ενώ στο βόρειο άκρο της Φινλανδίας περιορίζεται σε 73 ημέρες.

Το αντίθετο φαινόμενο ονομάζεται Πολική Νύχτα και παρατηρείται στις ίδιες περιοχές το χειμώνα. Η διάρκειά του είναι η ίδια με τον Ήλιο του Μεσονυχτίου - π.χ. εάν σε ένα μέρος η έχουμε Ήλιο επί 40 ημέρες το καλοκαίρι, θα έχουμε και Νύχτα επί 40 ημέρες το χειμώνα. Κατά τη διάρκειά της, ο ήλιος βρίσκεται κάτω από τον ορίζοντα και το φως είναι ελαφρύ ή ανύπαρκτο.

«Λευκές νύχτες»

Τα Χειμερινά Ανάκτορα της Αγ. Πετρούπολης, κατά τις Λευκές Νύχτες του 2003

Οι «λευκές νύχτες» είναι ορατές σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 60° και 66°, δηλαδή στα εξωτερικά όρια των αρκτικών κύκλων, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ο ήλιος δύει μεν, αλλά βρίσκεται ελάχιστα κάτω από τον ορίζοντα - αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη φωτός στον ουρανό, ώστε δραστηριότητες σαν το διάβασμα να είναι εφικτές χωρίς επιπλέον φωτισμό.

Οι γνωστότερες λευκές νύχτες είναι αυτές της Αγίας Πετρούπολης, όπου είναι ορατές για έναν ολόκληρο μήνα, από τις 11 Ιουνίου έως τις 11 Ιουλίου. Κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουνίου στην πόλη λαμβάνουν χώρα πληθώρα βραδινών πολιτιστικών εκδηλώσεων.