Τζων Μπάλλιολ

Ο Τζων Μπάλλιολ (John Balliol, 1249 - 25 Νοεμβρίου 1314) βασιλιάς της Σκωτίας (1292-1296) ήταν γιος του Ιωάννη 5ου βαρώνου του Μπάλλιολ και της Δερβοργκίλλας του Γκάλογουεϊ κόρης του λόρδου Άλαν του Γκάλογουεϊ.^[4][5] Μετά τον θάνατο της Μαργαρίτας της Νορβηγίας (1290), κόρης της πριγκίπισσας Μαργαρίτας της Σκωτίας, το στέμμα της Σκωτίας διεκδικήθηκε από πολλούς μνηστήρες. Ο Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας βρήκε τη μεγάλη ευκαιρία να χρησιμοποιήσει τη δύναμη του για να μετατρέψει τη Σκωτία σε υποτελές κράτος στον ίδιο με βασιλιά τον Τζον Μπάλλιολ. Η επέμβαση του Εδουάρδου Α΄ στις υποθέσεις της Σκωτίας έφερε αντίδραση στους ευγενείς της περιοχής που εκθρόνισαν τον Μπάλλιολ και τοποθέτησαν στη θέση του δωδεκαμελές συμβούλιο, το Συμβούλιο υπέγραψε συνθήκη με τη Γαλλία γνωστή ως "Παλαιά Συμμαχία".

Τζων Μπάλλιολ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Iain Bailiol (Σκωτικά Κελτικά) και John Balliol (Αγγλικά)
Γέννηση	1249
Θάνατος	25  Νοεμβρίου 1314 Châteaux de Hélicourt
Τόπος ταφής	Πικαρδία
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Σκωτίας
Θρησκεία	Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Σπουδές	Durham School
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Isabella de Warenne[1]
Τέκνα	Έντουαρντ Μπάλλιολ[2] Henry Balliol[2] Margaret Balliol[3]
Γονείς	Ιωάννης Α΄ Μπάλλιολ[2] και Dervorguilla of Galloway[2]
Αδέλφια	Eleanor Balliol
Οικογένεια	Οίκος του Μπάλλιολ
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Wars of Scottish Independence
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	μονάρχης της Σκωτίας (1292–1296)
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Εδουάρδος Α΄ για αντίποινα εισέβαλε στη Σκωτία ξεκινώντας τους Πολέμους της Σκωτσέζικης Ανεξαρτησίας, μετά από ήττα της Σκωτίας (1296) ο Τζον Μπάλλιολ παραιτήθηκε και αιχμαλωτίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου, ο Τζον Μπάλλιολ στη συνέχεια απεστάλη στη Γαλλία όπου έμεινε σε αφάνεια χωρίς να ασχοληθεί ξανά με την πολιτική. Ο θρόνος της Σκωτίας έμεινε κενός μέχρι την άνοδο του Ροβέρτου Μπρους (1306), μετά τον θάνατο του ο γιος του Τζον Έντουαρντ Μπάλλιολ θα διεκδικήσει τον θρόνο της Σκωτίας την περίοδο που ο γιος και διάδοχος του Μπρους Δαυίδ Β΄ της Σκωτίας ήταν ανήλικος. Ο Τζων Μπάλλιολ έμεινε γνωστός με διάφορα ονόματα, στη Νορμανδική Γαλλία ονομαζόταν Γιοχάν ντε Μπάλλιολ, στη Σκωτσέζικη Γαλατία Ιάν Μπάλλιολ, οι Σκωτσέζοι τον έλεγαν επιπλέον Τουμ Ταμπάρντ που μεταφράζεται άδειο παλτό ίσως επειδή δεν κατείχε βασιλικά σύμβολα.^[6] Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με τα νεανικά χρόνια του Τζων, γεννήθηκε τη διετία 1248 - 1250 σε άγνωστη τοποθεσία με πιο πιθανές θέσεις το Γκαλογουέι, την Πικαρδία, το κάστρο του Μπάρναρντ και την κομητεία του Ντέρχαμ.^[7] Από τη μητέρα του κληρονόμησε σημαντικά εδάφη στην Αγγλία και στη Σκωτία όπως το Χάντινγκτον, από τον πατέρα του άλλα κληρονόμησε πολλά άλλα εδάφη στην Αγγλία και τη Γαλλία όπως το Χίτσιν στο Χερτφορτσάιρ.

Βασιλιάς της Σκωτίας

Ο Μπάλλιολ παρακολούθησε τη συνεδρίαση του Κοινοβουλίου της Σκωτίας στη Σκον που όρισε τη μικρή Μαργαρίτα διάδοχο του παππού της Αλέξανδρου Γ΄ της Σκωτίας στον θρόνο.^[8] Ακολούθησαν οι θάνατοι του Αλεξάνδρου Γ΄ (1286) και της μικρής Μαργαρίτας (1290) αφήνοντας τον θρόνο της Σκωτίας κενό, οι δυο διεκδικητές του θρόνου ήταν ο ίδιος ο Τζων Μπάλλιολ και ο Ρόμπερτ ντε Μπρους, 5ος κόμης του Άναντεϊλ παππούς του μετέπειτα θρυλικού βασιλιά Ροβέρτου Μπρους. Ο Μπάλλιολ διεκδίκησε τον θρόνο ως τετρασέγγονος του Δαυίδ Α΄ της Σκωτίας με πλεονέκτημα μια γενιά από τον Ρόμπερτ ντε Μπρους αλλά δεν είχε προτεραιότητα στο βασιλικό αίμα.^[5] Οι εκλέκτορες συνεδρίασαν στις 6 Ιουνίου 1291 στο Μπέργουικ-απόν-Τουίντ υπό την προεδρία του Εδουάρδου Α΄ της Αγγλίας. Η απόφαση των εκλεκτόρων ήταν η εκλογή του Τζων Μπάλλιολ στη θέση του νέου βασιλιά, η απόφαση ανακοινώθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1292 στη μεγάλη αίθουσα του κάστρου του Μπέργουικ.^[9] Στις 30 Νοεμβρίου 1292 την ημέρα της εορτής του Αγίου Ανδρέα ο Μπάλλιολ στέφτηκε στη Σκον νέος βασιλιάς της Σκωτίας.^[5]

Ο Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας που αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την απόφαση των εκλεκτόρων υπονόμευσε στη συνέχεια σε μεγάλο βαθμό τον Τζων Μπάλλιολ. Απαιτούσε πέρα από τον όρκο υποτέλειας νομική εξουσία απέναντι στον βασιλιά της Σκωτίας, οικονομική συμβολή των Σκωτσέζων στην κάλυψη των Αγγλικών εξόδων και στρατιωτική συμμετοχή των Σκωτσέζων στους πολέμους με τη Γαλλία. Οι ασταμάτητες ταπεινώσεις εξόργισαν τους Σκωτσέζους οι οποίοι καθαίρεσαν τον βασιλιά τους και τον αντικατέστησαν με ένα 12μελές συμβούλιο τον Ιούλιο του 1295 στο Στέρλινγκ. Οι Σκωτσέζοι προχώρησαν κατόπιν σε συνθήκη αμοιβαίας υποστήριξης με τη Γαλλία γνωστή ως Παλαιά Συμμαχία.

Παραίτηση

Ο Τζων Μπάλλιολ και η σύζυγος του

Ο Εδουάρδος Α΄ απαντώντας οργάνωσε επίθεση και ξεκίνησε τους Πολέμους της Σκωτσέζικης Ανεξαρτησίας, στις 27 Απριλίου 1296 οι Άγγλοι νίκησαν τους Σκωτσέζους στο Ντάνμπαρ και κατέλαβαν το κάστρο του Ντάνμπαρ, ο Τζων παραιτήθηκε στο Μοντρος στις 10 Ιουλίου 1296.^[9] Οι Σκωτσέζικοι βραχίονες σκίστηκαν από το χιτώνιο του Τζων Μπάλλιολ, αυτό του έδωσε το προσωνύμιο Τουμ Ταμπάρντ το οποίο μεταφράζεται άδειο παλτό.^[10] Ο Τζων αιχμαλωτίστηκε στον Πύργο του Λονδίνου, τον Ιούλιο του 1299 του επέτρεψαν να πάει στη Γαλλία. Στις αποσκευές του στο Ντόβερ βρέθηκαν το χρυσό στέμμα της Σκωτίας, η σφραγίδα του βασιλείου, μεγάλες ποσότητες από χρυσά και ασημένια δοχεία και πολλά χρήματα. Ο Εδουάρδος Α΄ διέταξε να μεταφερθεί το χρυσό στέμμα στον ναό του Αγίου Θωμά του Μάρτυρα και να επιστραφούν τα χρήματα, στον ίδιο τον Τζων επέτρεψε να κρατήσει μόνο τη βασιλική σφραγίδα.^[11] Ο Τζων Μπάλλιολ μπήκε στη συνοδεία του πάπα Βονιφάτιο Η΄ υπό τον όρο να μείνει υπό περιορισμό σε παπική κατοικία, ελευθερώθηκε το καλοκαίρι του 1301 και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του στα οικογενειακά του κτήματα στη Γαλλική Πικαρδία.

Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν πολλές εξεγέρσεις εναντίον του Εδουάρδου όπως του ήρωα Γουίλιαμ Γουάλας και του Μόρεϊ. Οι εξεγέρσεις των Σκωτσέζων έγιναν στο όνομα του βασιλιά Ιωάννη με τον ισχυρισμό ότι η παραίτηση του βασιλιά έγινε υπό πίεση συνεπώς ήταν άκυρη. Διεκδίκησαν την απελευθέρωση του και την επιστροφή του στον θρόνο κάτι αδύνατο επειδή ο Τζων είχε παραιτηθεί από τα δικαιώματα του και έγινε κατάσχεση στο σπίτι του, συνεπώς οι πιέσεις που άσκησαν στο Παρίσι και τη Ρώμη παρέμειναν άκαρπες, ο θρόνος της Σκωτίας έμεινε κενός μέχρι την εμφάνιση του Ροβέρτου Μπρους (1306)

Θάνατος

Ο Τζων Μπάλλιολ πέθανε στα τέλη του 1314 στον οικογενειακό του πύργο στο Γαλλικό Έλικουρ.^[12] Στις 4 Ιανουαρίου 1315 ο Εδουάρδος Β΄ της Αγγλίας έστειλε γράμμα στον Λουδοβίκο Ι΄ της Γαλλίας στο οποίο έγραψε ότι είχε ακούσει για τον θάνατο του Σερ Τζων ντε Μπάλλιολ και ζητούσε πίστη και όρκο υποτέλειας από τον Έντουαρντ Μπάλλιολ.^[12] Ο Τζων Μπάλλιολ τάφηκε στην εκκλησία του Αγίου Βάαστ στο Μπαγιέ.^[13] Ο γιος του Έντουαρντ Μπάλλιολ έγινε αργότερα διεκδικητής του θρόνου της Σκωτίας, είχε την υποστήριξη του ισχυρότατου Εδουάρδου Γ΄ της Αγγλίας αλλά οι επιτυχίες του ήταν ελάχιστες.

Οικογένεια

Σφραγίδα του Τζων Μπάλλιολ

Ο Τζων Μπάλλιολ παντρεύτηκε γύρω στις 9 Φεβρουαρίου 1281 την Ισαβέλλα ντε Βαρέν, κόρη του Τζον ντε Βαρέν, 6ου κόμη του Σάρρεϋ.^[5] Η μητέρα της Αλίκη ντε Λουζινιάν ήταν κόρη του Ούγου Ι΄ ντε Λουζινιάν και της Ισαβέλλας του Ανγκουλέμ χήρας του Ιωάννη της Αγγλίας κάτι που έκανε την Ισαβέλλα κατά το ήμισυ ανιψιά του Ερρίκου Γ΄ της Αγγλίας. Ο Τζων ήταν επίσης γαμπρός του Τζων Κομύν ο οποίος δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο του 1306 σε μια διαμάχη με τον Ροβέρτο Μπρους στον Καθεδρικό ναό του Ντάμφρις αλλά είναι αβέβαιο ποιος ξεκίνησε τη διαμάχη και ποιος τελικά σκότωσε τον Κομύν. Το ζεύγος απέκτησε τουλάχιστον έναν γιο :

• Έντουαρντ Μπάλλιολ, διεκδικητής του θρόνου της Σκωτίας, παντρεύτηκε τη Μαργαρίτα του Τάραντα κόρη του Φίλιππου Α΄ του Τάραντα αλλά χώρισαν χωρίς να αποκτήσουν παιδιά.

Σύμφωνα με πολλούς ιστορικούς ο Τζων και η Ισαβέλλα είχαν αποκτήσει και άλλα παιδιά όπως :

• Ερρίκος Μπάλλιολ, σκοτώθηκε στη μάχη του Ανάν στις 16 Δεκεμβρίου 1332 χωρίς να αφήσει απογόνους.^[14]
• Αγνή Μπάλλιολ, παντρεύτηκε τον Μπράιαν ΦίτζΑλαν, λόρδο του ΦίτζΑλαν και φεουδαρχικό βαρόνο του Βεντάλ. Απέκτησαν την Αγνή ΦίτζΑλαν που παντρεύτηκε τον Σερ Γιλβέρτο Στάπλετον του Βεντάλ (1291 - 1324) γνωστό για τη συμμετοχή του στη δολοφονία του Πιρς Γκάβεστον, κόμη της Κορνουάλλης.
• Μάργκαρετ Μπάλλιολ, πέθανε άγαμη.

Φιλμογραφία

• Τζων Μπάλλιολ, ένα ιστορικό δράμα σε πέντε πράξεις (1825) του διάσημου ποιητή Ουίλιαμ Τέναντ (1784 - 1848)
• Ο χαρακτήρας του Μπάλλιολ εμφανίζεται στην πολυβραβευμένη ταινία Braveheart που αναφέρεται στη ζωή του Σκωτσέζου λαϊκού ήρωα Γουίλιαμ Γουάλας με πρωταγωνιστή τον Μελ Γκίμπσον (1995), στον ρόλο του Τζων Μπάλλιολ εμφανίζεται ο ηθοποιός (1930 - 2013). Ο χαρακτήρας του στο έργο παρουσιάζεται σαν διεκδικητής του θρόνου της Σκωτίας αλλά περιορισμένης μορφής, είναι προφανές ότι στην εποχή που αναφέρεται το έργο ο Τζων βρισκόταν αιχμάλωτος στη Γαλλία.

Παραπομπές

1. p10249.htm#i102488. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
2. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
3. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
4. Hary, Blind. The Actes and Deidis of the Illustre and Vallyeant Campioun Schir William Wallace.
5. Dunbar, Sir Archibald H.,Bt., Scottish Kings – A Revised Chronology of Scottish History 1005–1625, Edinburgh, 1899: p. 115
6. Stevenson, Joseph (1870). Documents illustrative of the history of Scotland, Volume 2.
7. G. P. Stell, "John [John de Balliol] (c.1248x50–1314)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004; online edn, Oct 2005
8. Foedera, p 228
9. Dunbar, Sir Archibald H.,Bt., Scottish Kings – A Revised Chronology of Scottish History 1005–1625, Edinburgh, 1899: p. 116
10. This translation is disputed.
11. Foedera, vol.1, part 2, p.909
12. G. P. Stell, "John [John de Balliol] (c.1248x50–1314)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004; online edn, Oct 2005, accessed 25 July 2007
13. Dunbar, Sir Archibald H.,Bt., Scottish Kings – A Revised Chronology of Scottish History 1005–1625, Edinburgh, 1899: p. 117
14. Dunbar, Sir Archibald H.,Bt., Scottish Kings – A Revised Chronology of Scottish History 1005–1625, Edinburgh, 1899: p. 118

Πηγές

• Bold, Valentina (2007), James Hogg: a bard of nature's making, Peter Lang.
• Rymer, Thomas,Foedera Conventiones, Literae et cuiuscunque generis Acta Publica inter Reges Angliae. London. 1745.
• Chambers, Robert & Thomson, Thomas Napier (1857). Baliol, John. A biographical dictionary of eminent Scotsmen.
• "Baliol, John de (1249-1315)". Dictionary of National Biography. London: Smith, Elder & Co. 1885–1900.
• Dunbar, Sir Archibald H.,Bt., Scottish Kings – A Revised Chronology of Scottish History 1005–1625, Edinburgh, 1899
• G. P. Stell, "John [John de Balliol] (c.1248x50–1314)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, Sept 2004
• Hary, Blind. The Actes and Deidis of the Illustre and Vallyeant Campioun Schir William Wallace.
• Stevenson, Joseph (1870). Documents illustrative of the history of Scotland, Volume 2

Τζων Μπάλλιολ Οίκος του Μπάλλιολ Γέννηση: 1249 Θάνατος: 25 Νοεμβρίου 1314
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος Μαργαρίτα της Νορβηγίας	Βασιλιάς της Σκωτίας 1292 - 1126	Διάδοχος Ροβέρτος Μπρους