Τζιν Γουάιλντερ

Ο Ζερόμ Ζίλμπερμαν (Jerome Silberman, πιο γνωστός με το καλλιτεχνικό του όνομα Τζιν Γουάιλντερ, αγγλικά: Gene Wilder, 11 Ιουνίου 1933 - 29 Αυγούστου 2016) ήταν Αμερικανός ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, κωμικός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και συγγραφέας.^[8][9][10]

Τζιν Γουάιλντερ
Γέννηση	11  Ιουνίου 1933[1][2][3] Μιλγουόκι[4][1]
Θάνατος	29  Αυγούστου 2016[5][3][6] Στάμφορντ[1]
Αιτία θανάτου	νόσος Αλτσχάιμερ[1]
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησης	Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Άιοβα, Bristol Old Vic Theatre School, Washington High School, HB Studio και Black-Foxe Military Institute
Ιδιότητα	ηθοποιός, σκηνοθέτης κινηματογράφου, κωμικός, ηθοποιός τηλεόρασης, παραγωγός ταινιών, ηθοποιός θεάτρου, δημιουργός γραπτών έργων, σεναριογράφος, συγγραφέας, σκηνοθέτης, τραγουδιστής, ηθοποιός ταινιών και παραγωγός
Σύζυγος	Γκίλντα Ράντνερ (1984–1989)[7]
Βραβεύσεις	Βραβείο Έμμυ Ζώνης Υψηλής Τηλεθέασης Καλύτερης έκτακτης ανδρικής συμμετοχής σε κωμική σειρά (2003), Βραβείο Χιούγκο Καλύτερης δραματικής παρουσίασης (1975) και Clarence Derwent Awards
Ιστοσελίδα	Επίσημος ιστότοπος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Με την Κάρολ Κέιν στο Ο πιο μεγάλος εραστής του κόσμου (1977)

Με την Γκίλντα Ράντνερ στην ταινία Στοιχειωμένος μήνας του μέλιτος (1986)

Σπουδές

Γεννήθηκε στις 11 Ιουνίου 1933 στο Μιλγουόκι του Ουισκόνσιν στις ΗΠΑ. Ο πατέρας του ήταν ρωσοεβραίος μετανάστης που εμπορευόταν αλκοόλ ενώ η μητέρα του, επίσης ρωσικής καταγωγής, έπασχε από ρευματικό πυρετό απ' όταν ο Γουάιλντερ ήταν έξι ετών. Ένας γιατρός του είχε πει ότι θα ήταν καλό να την κάνει «να γελάει». Η μητέρα του πέθανε 17 χρόνια αργότερα.

Φοίτησε στο Washington High School στο Μιλγουόκι, όπου λάτρεψε το θέατρο όταν πήρε μέρος σε μια παράσταση βασισμένη στο έργο Ο Θάνατος του Εμποράκου του Άρθουρ Μίλερ. Σπούδασε στο τμήμα Επικοινωνίας και Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα και κατόπιν έγινε δεκτός στη σχολή υποκριτικής στο Bristol Old Vic Theatre School στο Μπρίστολ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το 1958 πήρε πλήρη υποτροφία σπουδών από το HB Studio.

Τηλεόραση-Κινηματογράφος-Θέατρο

Ο Wilder ξεκίνησε την καριέρα του στο θέατρο του Μπρόντγουεϊ ενώ η πρώτη του εμφάνιση στον κινηματογράφο έγινε στην θρυλική ταινία Μπόνι και Κλάιντ του Άρθουρ Πεν όπου ενσάρκωσε τον τρομοκρατημένο νεκροθάφτη που απαγάγει το ζευγάρι του τίτλου. Ο πρώτος σημαντικός ρόλος του ήταν ως Leopold Bloom στην ταινία Αυτοί οι τρελοί τρελοί παραγωγοί που κέρδισε το Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου. Αυτή ήταν η πρώτη από μια σειρά σημαντικών συνεργασιών με τον συγγραφέα και σκηνοθέτη Μελ Μπρουκς, ο οποίος συνεργάστηκε μαζί του τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και ο οποίος τον προτιμούσε ως πρωταγωνιστή χάρη στην υστερία και την τρέλα που μετά βίας συγκρατούσε ο Ουάιλντερ. Οι ρόλοι που ερμήνευσε σε διάφορες κωμωδίες του Μπρουκς θεωρούνται κλασικοί όπως κλασική θεωρείται και η ταινία Ο Γουίλι Γουόνκα και το Εργαστάσιο Σοκολάτας.

Το 1972 συνεργάστηκε με τον Γούντι Άλεν, ο οποίος θα του εξασφαλίσει ρόλο στο αλησμόνητο Τα πάντα γύρω από το σεξ ενώ το 1974 θα κερδίσει έναν ρόλο την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή στην ταινία του Μελ Μπρουκς Μπότες, Σπιρούνια και Καυτές Σέλες.

Κολοσσιαία στιγμή στην καριέρα του ο Φρανκενστάιν Τζούνιορ, ταινία που γράφει ο ίδιος ο Τζιν Γουάιλντερ μαζί με τον φίλο του Μελ Μπρουκς, ενώ κράτησε τόσο τον πρωταγωνιστικό ρόλο όσο και τον σκηνοθετικό, κάτι που τον εκτόξευσε στην παγκόσμια κωμική δόξα.

Ο Τζιν Γουάιλντερ κατόπιν έγραψε, σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε σε δύο ταινίες, το The Adventure of Sherlock Holmes' Smarter Brother και το The World's Greatest Lover, πριν πρωταγωνιστήσει στο πλευρό του Ρίτσαρντ Πράιορ στο Silver Streak, μια μνημειώδη συνεργασία που έφερε το νέο κωμικό δίδυμο σε άλλες τέσσερις ταινίες.

Τεράστια επιτυχία γνώρισε και η ταινία που έγραψε και σκηνοθέτησε ο ίδιος ο Γουάιλντερ, The Woman in Red. Τη δεκαετία του ’90, έπειτα από μια σειρά από ταινίες που πάτωσαν εισπρακτικά και τα προβλήματα υγείας που άρχισαν να εμφανίζονται σταδιακά, ο Τζιν Γουάιλντερ αποφάσισε να αποσυρθεί από την ενεργό υποκριτική δράση.

Κέρδισε ένα Βραβεία Έμμυ το 2003 για τη συμμετοχή του ως γκεστ σταρ στην τηλεοπτική σειρά Will and Grace. Ήταν δύο φορές υποψήφιος για Βραβείο Όσκαρ, για τον ρόλο του στους Παραγωγούς αλλά και για το σενάριο της παρωδίας Φρανκενστάιν Τζούνιορ, το οποίο είχε συνυπογράψει με τον Μπρουκς.

Προσωπική ζωή

Ήταν παντρεμένος τέσσερις φορές. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Μαίρη Μέρσιερ και ο γάμος τους διήρκεσε περίπου πέντε χρόνια, η δεύτερη σύντροφός του ήταν η Μαίρη Τζόαν Σουτζ η οποία είχε ένα παιδί που ο ηθοποιός υιοθέτησε. Η τρίτη σύζυγός του ήταν η ηθοποιός Γκίλντα Ράντνερ (παντρεύτηκαν το 1984), η οποία όμως πέθανε από καρκίνο των ωοθηκών το 1989.^[11] Το 1991 παντρεύτηκε για τέταρτη και τελευταία φορά, με την Κάρεν Γουέμπ.^[12]

Ο Ουάιλντερ συμμετείχε πολύ ενεργά σε εκστρατείες ενημέρωσης για τον καρκίνο των ωοθηκών αφότου η τρίτη σύζυγός του πέθανε από την ασθένεια το 1989. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Ουάιλντερ οδηγήθηκε στη δημιουργία του ιδρύματος Gilda Radner Ovarian Cancer Detection Center στο Λος Άντζελες.

Πέθανε στις 28 Αυγούστου 2016 στο Στάμφορντ του Κονέκτικατ μετά από επιπλοκές της νόσου Αλτσχάιμερ που αντιμετώπιζε. Είχε επίσης διαγνωστεί με το λέμφωμα non-Hodgkin το 1989.

Πολιτική

Το 2007 ο Τζιν Γουάιλντερ δήλωσε: "Δεν είμαι ανοιχτά πολιτικός άνθρωπος. Δεν μ' αρέσει να διαφημίζω. Δίνω λεφτά σε κάποιον που στηρίζω, αλλά δεν μπαίνω και σε εξέδρα. Δε θέλω να πάω για πρόεδρος το 2008. Θα γράψω άλλο ένα βιβλίο, αντιθέτως".^[13] Στις αμερικανικές εκλογές του 2008, δώρισε 2.300 δολάρια για να στηρίξει την υποψηφιότητα του Μπαράκ Ομπάμα.^[14]

Φιλμογραφία

Έτος	Τίτλος		Ρόλος
	Πρωτότυπος	Ελληνικά
1966	Death of a Salesman	Ο θάνατος του εμποράκου	Μπέρναρντ
1967	Bonnie & Clyde	Μπόνι και Κλάιντ	Γιουτζίν Γκρίζαρντ
1968	The Producers	Αυτοί οι τρελοί τρελοί παραγωγοί	Λίο Μπλουμ
1970	Start the revolution without me	Αρχίστε την επανάσταση χωρίς εμένα	Κλοντ / Φιλίπ
1971	Willie Wonka and the Chocolate Factory	Ο Γουίλι Γουόνκα και το εργοστάσιο σοκολάτας	Γουίλι Γουόνκα
1972	Everything you always wanted to know about sex but were afraid to ask	Τα πάντα γύρω από το σεξ	δρ Ρος
1974	Young Frankenstein	Φρανκενστάιν Τζούνιορ	δρ Φρέντερικ Φρανκενστάιν
	Thursday's game	Το παιχνίδι της Πέμπτης	Χάρι Έβερς
	Rhinoceros	Ρινόκερος	Στάνλεϊ
	The Little Prince	Ο μικρός πρίγκιπας	αλεπού
	Blazing Saddles	Μπότες, σπιρούνια και καυτές σέλες	Τζιμ
1975	The adventure of Sherlock Holmes' smarter brother	Ο πιο πονηρός αδερφός του Σέρλοκ Χολμς	Σίγκερσον Χολμς
1976	Silver Streak	Το ασημένιο τρένο	Τζορτζ Κάλντγουελ
1977	The world's greater lover	Ο μεγαλύτερος εραστής του κόσμου	Ρούντι Χίκμαν
1980	Les séducteurs	Αποπλάνηση... τώρα!	Σκίπι
1980	Stir crazy	Τώρα ... δεν μας σταματάει τίποτα	Σκιπ Ντόναχιου
1982	Hanky Panky	Στη φωλιά ... της τρέλας	Μάικλ Τζόρντον
1984	The woman in red	Η γυναικάρα με τα κόκκινα	Θίοντορ Πιρς
1986	Haunted honeymoon	Στοιχειωμένος μήνας του μέλιτος	Λάρι Άμποτ
1989	See no evil, hear no evil	Δεν βλέπω τίποτα, δεν ακούω τίποτα	Ντέιβ
1990	Funny about love	Το κωμικό χάδι του έρωτα	Ντάφι Μπέργκμαν
1991	Another you	Ένας άλλος σαν και εσένα	Τζορτζ / Έιμπ Φίλντινγκ
1999	The lady in question	Η υπό ερώτηση κυρία	Λάρι Κάρτερ (Κας)
	Murder in a small town	Φόνος στη μικρή πόλη
	Alice in Wonderland	Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων	xελώνα

Παραπομπές

1. «The New York Times». (Αγγλικά) The New York Times. The New York Times Company, A. G. Sulzberger. Μανχάταν. 29  Αυγούστου 2016.
2. (Αγγλικά) SNAC. w67379cb. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 64930. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. www.jsonline.com/multimedia/photos/movie-stars-you-might-have-forgotten-or-never-knew-were-born-in-wisconsin-b99443978z1-291732601.html.
5. «The New York Times». (Αγγλικά) The New York Times. The New York Times Company, A. G. Sulzberger. Μανχάταν. 29  Αυγούστου 2016.
6. (Αγγλικά) Find A Grave. 169071766. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
7. www.nytimes.com/2016/08/30/movies/gene-wilder-dead.html?_r=1.
8. «Πέθανε ο σπουδαίος Gene Wilder». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.
9. «Πέθανε σε ηλικία 83 ετών ο Αμερικανός ηθοποιός, Gene Wilder». HuffPost Greece. 29 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.
10. Φιλόδημος. «Πέθανε ο μεγάλος κωμικός Τζιν Γουάιλντερ - Filodimos.gr». www.filodimos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 30 Αυγούστου 2016.
11. Zakarin, Jordan. «Gilda Radner and Gene Wilder's Enduring — and Heartbreaking — Love Story». Biography (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.
12. «Gene Wilder: How He Found Love Again After Gilda Radner with Wife Karen». Peoplemag (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.
13. «Gene Wilder Is Rooting For The Democrats - Starpulse.com». web.archive.org. 3 Μαρτίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.
14. «Celebrities ante up for Democratic campaigns - CNN.com». edition.cnn.com. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2023.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Gene Wilder στην IMDb
• Τζιν Γουάιλντερ στο Internet Broadway Database (Αγγλικά)
• Gene Wilder στο AllMovie
• The Gene Wilder Papers at the University of Iowa
• Φιλμογραφία στο AllMovie (Αγγλικά)