From Wikipedia, the free encyclopedia
ο τόνος μπαίνει στο ού, Μπούντεσλιγκα Γιαγκούλας 10:12, 30 Νοεμβρίου 2009 (UTC)
Μετά τη μεγάλη συζήτηση για τον τονισμό της Κλόντιας Σίφερ νομίζω ότι ήρθε η ώρα να επιληφθούμε της άλλης παραφωνίας, της «Μπούντεσλιγκα» (sic). Τα γράφω εδώ πριν τα αλλάξω για να μην αρχίσουμε διορθωπόλεμο.
Ξεκινάμε με το αδιαπραγμάτευτο δεδομένο ότι στα Ελληνικά σύμφωνα με τη γραμματική αλλά και την ίδια τη φύση της γλώσσας δεν νοείται τόνος σε συλλαβή πέραν της προπαραλήγουσας.
Αλλά και αντίστροφα, δεν νοείται λέξη που να μην έχει τόνο σε μια από αυτές τις τρεις συλλαβές. Έτσι όπως είναι τώρα, αν κάποιος Έλληνας που δεν έχει ακούσει τη λέξη αποπειραθεί να τονίσει την προ-προπαραλήγουσα, ασυναίσθητα θα προσπαθήσει να αναπληρώσει και τον τόνο που λείπει από τις τρεις τελευταίες συλλαβές· και κατά πάσα πιθανότητα θα τον βάλει στην τελευταία συλλαβή. Έτσι θα το διαβάσει μάλλον «Μπούντεσλιγκά». (Κάντε κι εσείς το πείραμα: Προσπαθήστε να το διαβάσετε σαν μία λέξη -μην το σπάσετε- να δείτε πώς θα ακουστεί. Κι αν σας μπερδεύει επειδή είναι γνωστή λέξη δοκιμάστε με μία άσχετη. Διαβάστε «τράλαλαλο» ή «άπαπαπα» Πού βάζετε τον άτυπο τόνο; Λέτε «άπαπάπα» ή «άπαπαπά»;)
Πώς θα μεταγράψουμε λοιπόν σωστά μια προ-προπαροξύτονη γερμανική λέξη στα Ελληνικά;
Στην πραγματικότητα, όπως θα δείξω παρακάτω, δεν είναι προ-προπαροξύτονη, ή καλύτερα, δεν είναι μία λέξη όπως την εννοούμε εμείς.
Ας δούμε αναλυτικά την προφορά της. Σύμφωνα με το αγγλικό λήμμα η προφορά είναι «ˈbʊndəsˌliːɡa» (βλ. επεξήγηση φωνητικών συμβόλων: w:Help:IPA for German). Παρατηρούμε ότι η λέξη δεν έχει έναν τόνο αλλά δύο τόνους, έναν στο «μπου» κι έναν στο «λι» (οι τόνοι στα φωνητικά σύμβολα πάνε πριν τη συλλαβή). Ο πρώτος (πάνω τόνος) είναι ο κύριος και ο δεύτερος (κάτω τόνος - μοιάζει με κόμμα αλλά είναι τόνος) είναι ο δευτερεύων. Άρα το πρώτο κρατούμενο είναι ότι η λέξη έχει δύο τόνους και όχι έναν όπως νομίζαμε. Και μάλιστα ο δεύτερος τόνος είναι στο «λι», εκεί δηλαδή που τον βάζει ήδη ο απλός κόσμος.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο για την κατανόηση του τι συμβαίνει είναι ότι τα Γερμανικά έχουν μια ισχυρή τάση να ενώνουν λέξεις. Πχ. υπάρχει η εξωφρενική λέξη «Donaudampfschiffahrtselektrizitätenhauptbetriebswerkbauunterbeamtengesellschaft» που είναι και στο βιβλίο Γκίνες. Προφανώς η έννοια «λέξη» διαφέρει από λαό σε λαό. Κάτι τέτοιο δεν το λες λέξη αλλά πρόταση. Αυτό σκιαγραφεί πολύ ξεκάθαρα τη φιλοσοφία της γερμανικής γλώσσας που παίρνει λέξεις και να τις κολλάει μεταξύ τους και να το αποκαλεί αυτό νέα λέξη. Στην πράξη όμως δεν είναι σύνθετη λέξη όπως το εννοούμε εμείς, είναι απλά κολλημένες λέξεις. Η σύνθετη λέξη προϋποθέτει τροποποίηση των λέξεων για να δέσουν μεταξύ τους. Πχ. είπα πιο πάνω το νεολογισμό «διορθωπόλεμος». Στα Ελληνικά δεν κολλάμε απλά τις λέξεις αλλά τις τροποποιούμε. Μια τροποποίηση ας πούμε είναι ότι από τη μία λέξη κρατάμε μόνο το θέμα («διορθω-»). Μια άλλη τροποποίηση είναι ότι πετάμε όλους τους τόνους και κρατάμε μόνο έναν. Στα Γερμανικά απλά κολλάνε τις λέξεις ως έχουν, συμπεριλαμβανομένων και των τόνων. Στο ακραίο παράδειγμα που έδωσα πιο πάνω η προφορά της λέξης είναι «ˌdoːnaʊˈdampfʃɪffaːʁtsˌʔelɛktʁitsiˈtɛːtn̩ˈhaʊptbəˌtriːpsvɛʁkbaʊˈʔʊntɐbəˈʔamtn̩gəˌzɛlʃaft». Μπορούμε να μετρήσουμε 9 τόνους (5 πάνω και 4 κάτω). Πώς θα μεταγράφαμε αυτήν τη λέξη στα Ελληνικά; Θα βάζαμε 9 τόνους ή θα βάζαμε έναν στην προ-προ-προ-προ-προ-προ-προ-προ-προ-προ-προπαραλήγουσα; Το πάω επίτηδες στα άκρα για να δείξω ότι η γερμανική γλώσσα είναι ριζικά διαφορετική από την ελληνική. Στα Ελληνικά ακριβώς επειδή κάτι τέτοιο δεν νοείται αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι:
Αυτό το κάνουμε ήδη με άλλες λέξεις. Λέμε για παράδειγμα:
Αυτό ακριβώς πρέπει να γίνει και στην περίπτωση της «Bundesliga»:
Κι επειδή το τελευταίο είναι και το πιο λογικό αλλά και επειδή έτσι έχει καθιερωθεί γενικά, αυτό είναι το ενδεδειγμένο για το λήμμα.
Αν δεν έχετε αντιρρήσεις λοιπόν προχωράω στην διόρθωση.
Ευχές για καλή χρονιά!
--Protnet (συζήτηση) 23:25, 28 Δεκεμβρίου 2016 (UTC)
Όσο καιρό και να αφήσω το λάθος να διαιωνίζεται και να (...κάνω πως) αδιαφορώ, η πραγματικότητα δεν αλλάζει: Υπάρχουν κανόνες στην ελληνική γλώσσα και εντός αυτού του κανονιστικού πλαισίου είναι απόλυτα και αδιαπραγμάτευτα σύννομος ο τονισμός των ξένων κύριων ονομάτων ακόμα και πέραν της προπαραλήγουσας. Αντί να αναλύω ξανά κάτι που τεκμηρίωσα ήδη από ετών επαρκέστατα, παραπέμπω στην εκεί σελίδα συζήτησης και στην ακροτελεύτια προσθήκη μου με χρονοσήμανση 05:15, 31 Δεκεμβρίου 2016. Οπότε το παρόν άρθρο απέκτησε ξανά τον ορθό του τίτλο: Μπούντεσλιγκα. --MedMan (συζήτηση) 18:25, 21 Ιουνίου 2019 (UTC)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.