Σμύριδα Νάξου
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η σμύριδα Νάξου (στην αρχαία ελληνική "σμύρις", στην τοπική διάλεκτο "σμυρίγλι" και "ασμυρίγλι"), είναι πέτρωμα που απαντάται στη νήσο Νάξο των Κυκλάδων στην περιοχή Αργοκοίλι. Η σμύριδα, γνωστή ήδη από την αρχαιότητα, είναι ένα ορυκτό που χρησιμοποιείται ως αποξεστικό και λειαντικό, για μέταλλα, γυαλί, ξύλα ή πετρώματα, αλλά και ως αντιολισθητικό σε δάπεδα και δρόμους. Η ναξιακή σμύριδα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά ορυκτά για μεγάλη περίοδο, καθώς η Νάξος αποτελεί τη μοναδική σμυριδοπαραγωγική περιοχή της Ευρώπης και μια από τις ελάχιστες της Γης. Τα σμυριδοφόρα κοιτάσματα συγκεντρώνονται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού, ανάμεσα στα χωριά Απείρανθος και Κόρωνος.
Το μοναδικό μέρος της Ελλάδας, στο οποίο απαντάται το συγκεκριμένο πέτρωμα, η σμύριδα, σε εκμεταλλεύσιμη ποσότητα, είναι το νησί της Νάξου και θεωρείται υψηλής ποιότητας[1]. Κοιτάσματα σμύριδας υπάρχουν και στην Τουρκία, με σύσταση όμως υποδεέστερη από της Νάξου.[2] Η σμύριδα Νάξου εκτοπίστηκε από τη διεθνή αγορά, κυρίως από την τεχνητή σμύριδα (ηλεκτροκορούνδιο), που παρασκευάζεται με την μέθοδο Βερνέιγ (Verneuil process).[3] Η σμύριδα της Νάξου βρίσκεται στα σπλάχνα του βουνού Αμμόμαξη που βρίσκεται στη βόρεια Νάξο και ανάμεσα στα χωριά Απείρανθος και Κόρωνος. Το σμυρίγλι εξορύσσεται ακόμα και σήμερα, χωρίς, όμως, να υπάρχει πλέον μεγάλη ζήτηση στην αγορά, καθώς έχει σχεδόν εξ ολοκλήρου αντικατασταθεί από το τεχνητό κορούνδιο. Οι εφαρμογές του συγκεκριμένου ορυκτού είναι πάρα πολλές μετά από βιομηχανική επεξεργασία. Κατασκευάζονται από αυτήν σμυριδόπανα και σμυριδοτροχοί λείανσης, ενώ υπό μορφή κόκκων χρησιμοποιείται στα αντιολισθηρά οδοστρώματα κ.λπ. Η εξόρυξη και διάθεση στο εμπόριο της σμύριδας από την εποχή της τουρκοκρατίας ήταν αποκλειστικό προνόμιο των κατοίκων έξι χωριών της ορεινής Νάξου. Το προνόμιο της εξόρυξης ισχύει και σήμερα. Οι σμυριδεργάτες παραδίδουν το σμυρίγλι που εξορύσσουν στο κράτος και εκείνο το διαθέτει στο εμπόριο. Οι σμυριδεργάτες είναι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ με βάση την ποσότητα της σμύριδας που παραδίδουν. Τα ασφάλιστρα πληρώνονται απο το κράτος. Το Ι.Κ.Α. διατηρεί ειδική κατηγορία ασφαλισμένων μέχρι και σήμερα (Σμυριδεργάτες - Σμυριδοένσημα).
Η αρχαιότερη χρήση της Ναξιακής σμύριδας έχει βρεθεί στην περιοχή της Στελίδας στη Νάξο.[4][5]