Σάντα Πουντεντσιάνα

Η βασιλική της Σάντα Πουντεντσιάνα (ιταλικά: basilica di Santa Puntenziana‎‎, εξελληνισμένα: Βασιλική της Αγίας Πουδεντιανής) είναι μία εκκλησία του 4ου αι. στη Ρώμη, κοντά (βορειοδυτικά) στη Σάντα Μαρία Ματζόρε. Νότια της τελευταίας βρίσκεται η βασιλική της Σάντα Πρασέντα (γνωστή στην Ορθόδοξη Εκκλησία ως Αγία Πραξίδη), αδελφής της Αγίας Πουντεντιάνα· οι δύο τους ήταν κόρες του Αγ. Πούντενς (εξελληνισμένα: Άγιος Πούδης).^[3] Είναι ο ναός των Φιλιππινέζων, έτσι είναι μία από τις εθνικές εκκλησίες της Ρώμης.

Σάντα Πουντεντσιάνα
Είδος	καρδιναλικός τίτλος και ελάσσονα βασιλική[1]
Αρχιτεκτονική	παλαιοχριστιανική αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	via Urbana, 160 - Roma[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Θρήσκευμα	Καθολικισμός[2]
Θρησκευτική υπαγωγή	Επισκοπή της Ρώμης
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη[1]
Τοποθεσία	Μόντι
Χώρα	Ιταλία[1]
Προστασία	ιταλικό πολιτισμικό αγαθό[1]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Έχει προταθεί ότι δεν υπήρξε πρόσωπο με το όνομα Πουντεντιάνα, αλλά ότι το όνομα είναι επίθετο, που περιγράφει την οικία του Πούντενς, domus Pudentiana. Ενώ υπάρχουν αποδείξεις για τη ζωή του Πούδη (π.χ. ο απόστολος Παύλος αναφέρεται στον Πούδη στην Β΄ επιστολή του προς Τιμόθεο, 4:21)^[4] δεν υπάρχουν άμεσες ενδείξεις ούτε για την Πουντεντιάνα ούτε για την Πραξίδη και έτσι η Καθολική Εκκλησία αφαίρεσαι την Αγία Πουντεντιάνα από τον κανόνα της με την Αναθεώρηση του 1969.^[5]

Η Σάντα Πουντεντσιάνα στα βορειο-ανατολικά της Ρώμης.

Ιστορία

Η εκκλησία θεωρείται ο αρχαιότερος τόπος Χριστιανικής λατρείας της Ρώμης. Κτίστηκε επάνω από μία οικία του 2ου αι., μάλλον όταν ήταν επίσκοπος ο Πίος Α΄ το 140-155 και επαναχρησιμοποίησε μέρος Θερμών, που ακόμη διακρίνεται στην κατασκευή του ημιθολίου του ιερού. Ο ναός ήταν η κατοικία του πάπα, ώσπου το 313 ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α΄ πρόσφερε το Παλάτι του Λατερανού αντί για τον ναό. Τον 4ο αι., κατά την αρχιερατεία του πάπα Σιρίκιου το κτήριο μετατράπηκε σε μία τρίκλιτη βασιλική. Στις πράξεις της Συνόδου του 499 ο ναός φέρει τον τίτλο του επίτιμου (titulus) Pudentis, που δείχνει ότι η διοίκηση των ιερών είχε επιτραπεί σε καρδιναλίους.^[6][7]

Η εκκλησία βρίσκεται σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό του γύρω της εδάφους. Όταν κάποιος περάσει το σιδερένιο κιγκλίδωμα, υπάρχουν δύο σκάλες (του 19ου αι.) εκατέρωθεν για να κατεβεί στην αυλή. H πρόσοψη του 1870 έχει μία είσοδο, της οποίας το υπέρθυρο είναι ανάγλυφο από πύλη του 11ου αι. Αυτό είναι αξιοσημείωτης τέχνης του Μεσαίωνα στην Ιταλία και παριστά μέσα σε μετάλλια τον Πάστορα (πρώτο ιδιοκτήτη του ναού), την Πουντεντσιάνα, την Πρασέντε και τον πατέρα τους Πούντενς. Οι δυο κίονες που υποβαστάζουν το υπέρθυρο είναι από την παλαιά βασιλική.^[8]

Το ρωμανικό κωδωνοστάσιο προστέθηκε τον 13ο αι. Η ανακαίνιση του 1388 από τον Φραντσέσκο ντα Βολτέρα έγινε με εντολή του καρδιναλίου Ενρίκο Καετάνι, θαλαμπόλου (camerlengo) της Αγίας Ρωμαϊκής Εκκλησίας και μετέτρεψε τα τρία κλίτη σε ένα μεγάλο. Προστέθηκε τρούλος σχεδιασμένος από τον Βολτέρα με νωπογραφία του Πομαράντσιο, που δείχνει Αγγέλους και Αγίους εμπρός από τον Σωτήρα. Κατά την ανακαίνιση, βρέθηκαν εδώ μερικά τμήματα ενός γλυπτικού συμπλέγματος του τύπου του Λαοκόοντα, μεγαλύτερα σε μέγεθος από το σύμπλεγμα του Βατικανού. Καθώς κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να πληρώσει την περαιτέρω ανασκαφή για να το βρουν, γέμισαν το άνοιγμα του δαπέδου. Αυτά τα τμήματα δεν βρέθηκαν ποτέ. Η πρόσοψη ανανεώθηκε το 1870 και προστέθηκαν νωπογραφίες του Πιέτρο Γκαλιάρντι.^[9][10]

H δεξιά πλευρά της τωρινής βασιλικής ήταν μέρος Ρωμαϊκών Θερμών της εποχής του Αδριανού.^[11]

Βιβλιογραφία

• Fredric W. Schlatter, The Text in the Mosaic of Santa Pudenziana, Vigiliae Christianae, Vol. 43, No. 2 (Jun., 1989), σελίδες 155–165
• Review by W. Eugene Kleinbauer of The Clash of Gods: A Reinterpretation of Early Christian Art, by Thomas F. Mathews, Speculum, Vol. 70, No. 4 (Oct., 1995), Medieval Academy of America, JSTOR
• Matilda Webb, The churches and catacombs of early Christian Rome: a comprehensive guide, Sussex Academic Press (February 2002), ISBN 1-902210-58-1

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εκκλησιών στη Ρώμη

Παραπομπές

1. catalogo.beniculturali.it.
2. Ανακτήθηκε στις 6  Ιανουαρίου 2021.
3. «Ἡ Ἁγία Πουδενδιάνα ἡ Μάρτυς». www.synaxarion.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2021.
4. Προς Τιμόθεο Β´. ...σπούδασον πρὸ χειμῶνος ἐλθεῖν. ᾿Ασπάζεταί σε Εὔβουλος καὶ Πούδης καὶ Λίνος καὶ Κλαυδία καὶ οἱ ἀδελφοὶ πάντες.
5. «The Catholic Advocate 22 May 1969 — Catholic Research Resources Alliance». thecatholicnewsarchive.org. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2021.
6. Franzella, Rebecca. «Seeing the divine: the origin, iconography, and content of Santa Pudenziana's apse mosaic». LSU Digital Commons. Louisiana State University.
7. Lisa (1 Μαρτίου 2007). «Art History Presentation Archive: Early Christian Art and Architecture». Art History Presentation Archive. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2021.
8. Review by W. Eugene Kleinbauer of The Clash of Gods: A Reinterpretation of Early Christian Art, by Thomas F. Mathews, Speculum, Vol. 70, No. 4 (Oct., 1995), sel. 937–941, Medieval Academy of America
9. Messalla (2 Ιανουαρίου 2016). «Rome: Santa Pudenziana». - Corvinus - (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2021.
10. «Santa Pudenziana». Churches of Rome (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2021.
11. Maréchal, Sadi (2015). «Lauacrum: just another word for baths? How the terminology of baths may have reflected changes in bathing habits». Revue belge de Philologie et d'Histoire 93 (1): 139–177. doi:10.3406/rbph.2015.8651. https://www.persee.fr/doc/rbph_0035-0818_2015_num_93_1_8651.