Σάντα Μαρία ντέλι Άντζελι ε ντεϊ Μάρτιρι

H Παναγία των Αγγέλων και των Μαρτύρων, (ιταλ. Basilica di Santa Maria degli Angeli e dei Martiri, λατιν. Beatissimae Virgini et omnium Angelorum et Martyrum - Χαριέστατη Παρθένος και Όλοι οι Άγγελοι και οι Μάρτυρες) είναι μία βασιλική στη Ρώμη. Είναι επίτιμη (titulus), δηλ. έχει καρδινάλιο-ιερέα. Έχει κτιστεί στις ερειπωμένες Θέρμες του Διοκλιτιανού, μέσα στο ψυχρό δωμάτιο (frigidarium). Βρίσκεται βορειο-ανατολικά του Καπιτωλίου, στην Πιάτσα ντελλα Ρεπούμπλικα, κοντά στην αφετηρία των τρένων.

Σάντα Μαρία ντέλι Άντζελι ε ντεϊ Μάρτιρι
Η Παναγία των Αγγέλων και των Μαρτύρων, στις Θέρμες του Διοκλητιανού.
Είδος	ενοριακή εκκλησία, καρδιναλικός τίτλος και ελάσσονα βασιλική
Αρχιτεκτονική	μπαρόκ αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	piazza della Repubblica - Roma[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Θρήσκευμα	Καθολικισμός[2]
Θρησκευτική υπαγωγή	Επισκοπή της Ρώμης
Διοικητική υπαγωγή	Ρώμη[1]
Τοποθεσία	Κάστρο Πρετόριο
Χώρα	Ιταλία[3][1]
Γενικές διαστάσεις	128 μέτρα × 105 μέτρα
Αρχιτέκτονας	Λουίτζι Βανβιτέλλι
Προστασία	ιταλικό πολιτισμικό αγαθό[1]
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Κατασκευάστηκε τον 16ο αι. ακολουθώντας ένα αρχικό σχέδιο του Μιχαήλ-Αγγέλου Μπουοναρότι. Με την πάροδο των αιώνων προστέθηκαν και άλλοι αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες. Κατά το διάστημα του βασιλείου της Ιταλίας χρησιμοποιήθηκε για τις θρησκευτικές τελετές του κράτους.

Περιγραφή

Η βασιλική είναι αφιερωμένη στους Χριστιανούς μάρτυρες, γνωστούς και αγνώστους. Το 1561 ο Πάπας Πίος Δ΄ διέταξε το κτίσιμο της εκκλησίας για να αφιερωθεί στη Χαριέστατη Παρθένο και Όλους τους Αγγέλους και τους Μάρτυρες. Η αφορμή για την αφιέρωση ήταν ένα όραμα του αρχαγγέλου Ουριήλ, που είδε στα ερείπια των Θερμών το 1541 ο Σικελός μοναχός Αντόνιο ντελ Ντούκα. Αυτός ζητούσε για δεκαετίες την παπική εξουσιοδότηση για μία πιο επίσημη αγιοποίηση των Αγγελικών Αρχών. Η ιστορία, ότι οι Μάρτυρες ήταν Χριστιανοί σκλάβοι που εργάστηκαν στην κατασκευή των λουτρών, είναι σύγχρονη. Ο ναός είναι ένα προσωπικό μνημείο του πάπα Πίου ΣΤ΄, που ο τάφος του είναι στο ιερό βήμα.

Ο Θέρμες του Διοκλητιανού δεσπόζουν στον Βιμινάλιο λόφο με το ερειπωμένο μέγεθός τους. Ο Μιχαήλ-Άγγελος εργάστηκε το διάστημα 1563-64 για να προσαρμόσει ένα σωζόμενο τμήμα των Θερμών σε μία εκκλησία. Κάποια μετέπειτα κατασκευή διηύθυνε ο Λουίτζι Βανβιτέλι το 1749.

Η γραμμή του μεσημβρινού

Στην αρχή του 18ου αι. ο Πάπας Κλήμης ΙΑ΄ ανέθεσε στον αστρονόμο, μαθηματικό, αρχαιολόγο, ιστορικό και φιλόσοφο Φραντσέσκο Μπιανκίνι να κατασκευάσει μία μεσημβρινή γραμμή, ένα είδος ηλιακού ωρολογίου, μέσα στη βασιλική. Η διάταξη ολοκληρώθηκε το 1702 και είχε τριπλό σκοπό: ο πάπας ήθελε να ελέγξει την ακρίβεια της μεταρρύθμισης του ημερολογίου από τον Γρηγόριο ΙΓ΄, να έχει έναν ακριβή τρόπο υπολογισμού του Πάσχα και να δώσει στη Ρώμη μία μεσημβρινή γραμμή, όπως είχε κάνει πρόσφατα ο Τζοβάννι Ντομένικο Κασσίνι στον καθεδρικό της Μπολόνια, τον Σαν Πετρόνιο. Ο Άλαν Κουκ παρατηρεί ότι "η διευθέτηση, η σταθερότητα και η ακρίβεια είναι πολύ καλύτερα από αυτά του διάσημου μεσημβρινού στη Μπολόνια".

Η μεσημβρινή ηλιακή γραμμή του Φραντσέσκο Μπιανκίνι.

Η εκκλησία επιλέχθηκε για διάφορους λόγους: 1. Όπως άλλες Θέρμες της Ρώμης, το κτήριο είχε από μόνο του νότιο προσανατολισμό, ώστε να είναι ανεμπόδιστα εκτεθειμένο στον ήλιο. 2. Το ύψος των τοίχων επέτρεπε μία μακριά γραμμή, που να μετρά την πορεία του ηλίου καθ' όλο το έτος με ακρίβεια. 3. Οι αρχαίοι τοίχοι είχαν εδώ και πολύ καιρό σταθεροποιηθεί στο έδαφος, πράγμα που εξασφάλιζε ότι τα όργανα, τα οποία θα τοποθετούντο στους τοίχους και θα ρυθμιζόταν, δεν θα μετακινούντο από τη θέση αυτή. 4. Συμβολικά θα σήμαινε τη νίκη του Χριστιανικού ημερολογίου επί του πρότερου παγανιστικού, που εκπροσωπούσαν οι Θέρμες του Διοκλητιανού.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος εκκλησιών στη Ρώμη

Πηγές

• Bernardi Salvetti, C. S. Maria degli Angeli alle Terme e Antonio Lo Duca (Paris: Desclée, 1965).
• Matthiae, Guglielmo, S. Maria degli Angeli (Roma: Marietti, 1965).
• Ackerman, James S., The Architecture of Michelangelo 2nd. ed. 1964:136-41.
• Blavatsky, Helena P., "Star-Angel-Worship in the Roman Catholic Church", in Lucifer magazine, July 1888 on-line text[unreliable source?]

Παραπομπές

1. catalogo.beniculturali.it.
2. Ανακτήθηκε στις 6  Ιανουαρίου 2021.
3. (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. Ανακτήθηκε στις 30  Ιουλίου 2018.