Ρύπος

Ρύπος ή ρυπαντής είναι κάθε ουσία ή ενέργεια που εισάγεται στο περιβάλλον και έχει ανεπιθύμητες επιπτώσεις ή επηρεάζει αρνητικά τη χρησιμότητα ενός πόρου. ^[1] Ένας ρύπος μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες ή βραχυπρόθεσμες ζημιές αλλάζοντας τον ρυθμό ανάπτυξης των φυτικών ή ζωικών ειδών ή παρεμβαίνοντας στις ανθρώπινες ανέσεις, την άνεση, την υγεία ή τις αξίες ιδιοκτησίας. Ορισμένοι ρύποι είναι βιοαποικοδομήσιμοι και ως εκ τούτου δεν α παραμένουν στο περιβάλλον μακροπρόθεσμα.

Επιφανειακή απορροή από ένα αγρόκτημα στην Αϊόβα των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας. Καλλιέργειες, λιπάσματα και άλλοι πιθανοί ρύποι, εισρέουν σε μη προστατευμένα χωράφια όταν σημειώνονται έντονες βροχοπτώσεις.

Διάφοροι τύποι ρύπων στη φύση

Οι ρύποι απέναντι στους οποίους το περιβάλλον έχει χαμηλή απορροφητική ικανότητα ονομάζονται σωρευόμενοι ρύποι. (π.χ. PCB, μη βιοαποικοδομήσιμα πλαστικά και βαρέα μέταλλα). Οι σωρευόμενοι ρύποι συσσωρεύονται στο περιβάλλον με την πάροδο του χρόνου. Η ζημιά που προκαλούν αυξάνεται καθώς εκπέμπονται περισσότεροι ρύποι και συνεχίζεται η συσσώρευση. Οι σωρευόμενοι ρύποι ενδέχεται να επιβαρύνουν τις μελλοντικές γενιές.^[2]

Σημαντικοί ρύποι

Οι βασικοί ρύποι περιλαμβάνουν τις ακόλουθες ομάδες:

• Υδράργυρος (Hg)
• Ανθεκτικοί οργανικοί ρύποι (POP), που είναι "οργανικές ενώσεις πολύ σταθερές, τοξικές και ιδιαίτερα επιβλαβείς για τον άνθρωπο και το περιβάλλον οι οποίες διαθέτουν την ικανότητα να βιοσυσσωρεύονται στον οργανισμό των ανθρώπων και των ζώων" ^[3]
• Όζον
• Σωματίδια (PM)
• Περιβαλλοντικοί ανθεκτικοί φαρμακευτικοί ρύποι (EPPP)
• Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs), που είναι "ουσίες που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της ατελούς καύσης οργανικών υλών" ^[4]
• Πτητικές οργανικές ενώσεις (ΠΟΕ)

Μη σωρευμένοι ρύποι

Μη σωρευμένοι ρύποι είναι εκείνοι απέναντι στους οποίους το περιβάλλον διαθέτει μέτρια απορροφητική ικανότητα. Οι μη σωρευμένοι ρύποι δεν προκαλούν ζημιά στο περιβάλλον, εκτός εάν ο ρυθμός εκπομπών τους υπερβαίνει την απορροφητική ικανότητα του περιβάλλοντος (π.χ. διοξείδιο του άνθρακα που απορροφάται από φυτά και ωκεανούς).^[2] Οι σωρευμένοι ρύποι δεν καταστρέφονται, αλλά μετατρέπονται σε λιγότερο επιβλαβείς ουσίες ή αραιώνονται / διασκορπίζονται σε μη επιβλαβείς συγκεντρώσεις.

Φωτορύπανση

Φωτορύπανση είναι η επίδραση που έχει το ανθρωπογενές φως στην ορατότητα του νυχτερινού ουρανού. Περιλαμβάνει επίσης την οικολογική φωτορύπανση που περιγράφει την επίδραση του τεχνητού φωτός σε μεμονωμένους οργανισμούς και στη δομή των οικοσυστημάτων γενικά.

Ο νυχτερινός ουρανός από το έλος Λούχασου στην Εσθονία με φωτορύπανση στο βάθος.

Ζώνες επιρροής

Οι ρύποι μπορούν επίσης να οριστούν από τις ζώνες επιρροής τους, τόσο οριζόντια όσο και κατακόρυφα.^[2]

Οριζόντια ζώνη

Η οριζόντια ζώνη αναφέρεται στην περιοχή που έχει υποστεί ζημιά από έναν ρύπο. Οι τοπικοί ρύποι προκαλούν ζημιά κοντά στην πηγή εκπομπών. Οι περιφερειακοί ρύποι προκαλούν ζημιά μακρύτερα από την πηγή εκπομπών.^[2]

Κατακόρυφη ζώνη

Η κατακόρυφη ζώνη αναφέρεται στο κατά πόσο η ζημιά είναι σε επίπεδο εδάφους ή αρμόσφαιρας. Οι επιφανειακοί ρύποι προκαλούν ζημιά συσσωρευόμενοι κοντά στη γήινη επιφάνεια. Οι παγκόσμιοι ρύποι προκαλούν ζημιές με συγκέντρωσή τους στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. ^[5]

Μέτρα

Διεθνής

Οι ρύποι μπορούν να διασχίσουν τα διεθνή σύνορα και ως εκ τούτου απαιτούνται διεθνή μέτρα για τον έλεγχό τους. Η Σύμβαση της Στοκχόλμης για τους ανθεκτικούς οργανικούς ρύπους, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 2004, είναι μια διεθνής νομικά δεσμευτική συμφωνία για τον έλεγχο των ανθεκτικών οργανικών ρύπων.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Το Ευρωπαϊκό Μητρώο Εκπομπών Ρύπων "περιέχει πληροφορίες για τις εκπομπές ρύπων στον ατμοσφαιρικό αέρα, στα ύδατα και στο έδαφος από βιομηχανικές εγκαταστάσεις ανά την Ευρώπη. Περιλαμβάνει ετήσια στοιχεία για 91 ουσίες και καλύπτει πάνω από 24.000 εγκαταστάσεις σε 65 τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Παρέχει επίσης συμπληρωματικές πληροφορίες, π.χ. για την ποσότητα και τα είδη αποβλήτων που μεταφέρονται από βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων, τόσο εντός όσο και εκτός κάθε χώρας". ^[6]

Δείτε επίσης

• Ρύπανση

Παραπομπές

1. Βουδούρης, Κώστας (2006). Θέματα υδρογεωλογίας περιβάλλοντος (PDF). Θεσσαλονίκη: ΑΠΘ, Τμήμα Γεωλογίας, Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας & Υδρογεωλογίας. σελ. 84.
2. Tietenberg T (2006). «Chapter 15: Economics of Pollution Control». Environmental and Natural Resource Economics (7th έκδοση). Boston: Pearson.
3. Κεδίκογλου, Κλεοπάτρα-Χρυσούλα (2019). Ανάπτυξη μεθόδων προσδιορισμού οργανικών ρύπων της ομάδας των διοξινών σε βιολογικά δείγματα και μελέτη της συσχέτισης της έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες με τα βιοχημικά χαρακτηριστικά (διδακτορική διατριβή). Αθήνα: ΕΚΠΑ, Σχολή Θετικών Επιστημών, Τμήμα Χημείας. Τομέας Ι. Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας.
4. «Ευρωπαϊκός κώδικας κατά του καρκίνου». IARC. 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2021.
5. Αναγνωστόπουλος, Παναγιώτης (1999). Ανάπτυξη μεθοδολογίας για την αξιολόγηση των εναλλακτικών μεθόδων διάθεσης απορριμμάτων (PDF). Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. σελ. 62.
6. «Ευρωπαϊκό μητρώο εκπομπών ρύπων». e-telescope. 13 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2021.