Νέοι Επιβάτες

Οι Νέοι Επιβάτες (γνωστοί και ως Μπαξέ Τσιφλίκι ή απλά Μπαξές), είναι παραλιακή κωμόπολη του δήμου Θερμαϊκού.^[1][2]

Νέοι Επιβάτες
Νέοι Επιβάτες Νέοι Επιβάτες
Διοίκηση
Περιφέρεια	Κεντρική Μακεδονία
Περιφερειακή Ενότητα	Θεσσαλονίκης
Δήμος	Θερμαϊκού
Δημοτική Ενότητα	Θερμαϊκού
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Πληθυσμός
Μόνιμος	5.882
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	570 19
Τηλ. κωδικός	2392
δεδομένα

Ηλιοβασίλεμα

Νυχτερινή άποψη απο την παραλία των Ν. Επιβατών

Αλμυρίκια

Γλάροι στην καλοκαιρινή δύση

Γενικά στοιχεία

Οι Νέοι Επιβάτες βρίσκονται 22 χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης στα νοτιοανατολικά παράλια του Θερμαϊκού Κόλπου. Δημιουργήθηκε το 1923 από Θρακιώτες πρόσφυγες από τους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης. Πολιούχος είναι η Οσία Παρασκευή η Επιβατινή.^[3] Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός των Νέων Επιβατών ήταν 5.948 κάτοικοι.^[4]

Ιστορικά στοιχεία

Η εικόνα της Παναγίας Ηλιόκαλης που έφεραν ως κειμήλιο οι Θρακιώτες πρόσφυγες από τους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης.

Μέχρι και την Απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912 η περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα ο Δήμος Θερμαϊκού ήταν φέουδο ενός Τούρκου πασά και ονομαζόταν Μπαχτσέ Τσιφλίκ (bahçe çiflik, στα τουρκικά). Ο νέος οικισμός των Επιβατιανών προσφύγων δημιουργήθηκε στην περιοχή που βρισκόταν το θερινό σπίτι του πασά (στην ίδια τοποθεσία είναι κτισμένος σήμερα ο ναός της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής). Σ' εκείνη την τοποθεσία εγκαταστάθηκαν το 1923, μετά τη Ανταλλαγή πληθυσμών, 159 προσφυγικές οικογένειες (631 άτομα), όλες προερχόμενες από τους από την κωμόπολη Επιβάτες, προαστίου της Κωνσταντινούπολης, (η περιοχή ονομάζεται Selimpasa και βρίσκεται κοντά στην Πόλη της Σηλυβρίας) και έδωσαν και το όνομα Νέοι Επιβάτες, αν και δεν έπαψε ποτέ να είναι σε χρήση και η δεύτερη ονομασία Μπαξέ Τσιφλίκι, τόσο από τους Επιβατιανούς όσο και από τους παλιούς Θεσσαλονικείς. Οι Νέοι Επιβάτες ήδη από το 1928 αποτελούσαν πόλο έλξης παραθέρισης των Θεσσαλονικέων. Σ' αυτό βοηθούσε πάρα πολύ το ότι οι πρόσφυγες φρόντισαν να κάνουν αμέσως μετά την εγκατάστασή τους, έναν ξύλινο λιμένα, και η τακτική συγκοινωνία με καραβάκια (Από τους Ν. Επιβάτες κατά τον μεσοπόλεμο ξεκινούσαν καθημερινά 5 καράβια).

Στον Ναό της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας Ηλιόκαλης που έφεραν ως κειμήλιο οι Θρακιώτες πρόσφυγες από τους Επιβάτες της Ανατολικής Θράκης. Υπάρχουν δύο ενορίες: της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής (Άνω Επιβάτες) και του Αγ.Στεφάνου-Αγ.Αναργύρων (Κάτω Επιβάτες).

Απογραφές πληθυσμού

Η πορεία του πληθυσμού, σύμφωνα με τις απογραφές είναι:

Απογραφή	Πληθυσμός
1928	567
1940	1.182*
1951	819[5]
1961	923[6]
1971	909[7]
1981	1.101[8]
1991	1.568[9]
2001	4.070[10]
2011	5.984
2021	5.882

*Στην απογραφή του 1940 συμπεριλαμβάνεται και ο πληθυσμός του οικισμού της Αγίας Τριάδας καθώς από το 1928 έως και το 1948 εντάχθηκε στην κοινότητα των Νέων επιβατών.^[11]

Το Μπαξέ Τσιφλίκι του Βασίλη Τσιτσάνη

Θεσσαλονίκη 1909 - οδός Εξοχών. Η πορεία της οδού ταυτίζεται σε γενικές γραμμές με την πορεία της σημερινής Λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας. Οδηγούσε στην Καλαμαριά και από εκεί στα νοτιοανατολικά προάστια της πόλης, μεταξύ των οποίων και το Μπαξέ Τσιφλίκ.

Το 1941 ο Βασίλης Τσιτσάνης έγραψε για την περιοχή το χασαποσέρβικο Μπαξέ Τσιφλίκι, τραγούδι που φωνογραφήθηκε το 1946 και στο οποίο τραγουδούν ο Στράτος Παγιουμτζής μαζί με τον Τσιτσάνη.^[12] Το τραγούδι αναφέρει στο σύνολό του επτά περιοχές της Θεσσαλονίκης (μέσα σε 12 στίχους), τις πιο διάσημες και πολυσύχναστες, από τους κοσμοπολίτες της εποχής. Η διαδρομή που ακολουθεί ο αφηγητής είναι η εξής: ξεκινώντας από το Μπαξέ Τσιφλίκι περνά από το Καραμπουρνάκι , το Μπεχτσινάρι, τη Βάρνα, την Ακρόπολη και τελικά καταλήγει στα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα που ήταν η ταβέρνα που έπαιζε και τραγουδούσε ο Τσιτσάνης όταν έγραψε το τραγούδι.

Για το Μπαξέ Τσιφλίκι, συγκεκριμένα, γράφτηκαν και αλλά πολλά ρεμπέτικα λόγω των καλών αναμνήσεων που πρόσφερε στους Θεσσαλονικείς. Βασικά ήταν τόπος παραθέρισης για τα καλοκαίρια. Κάθε χρόνο ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της Θεσσαλονίκης πήγαινε εκεί και νοίκιαζε διαμερίσματα. Τα πρωινά τους τα περνούσαν στη θάλασσα και τα βράδια διασκέδαζαν στις παραθαλάσσιες ταβέρνες. Αυτές ήταν στην άκρη της αμμουδιάς και είχαν προεκτάσεις που συνέχιζαν μέσα στη θάλασσα στηριγμένες σε πασσάλους.

Προσωπικότητες

• Σαράντης Αρχιγένης
• Αγγελής Βαλλής Καμινάρης
• Βλάσης Γαβριηλίδης
• Κατίνα Βεΐκου - Σεραμέτη
• Κώστας Βουτσάς
• Άγγελος Αναστασιάδης
• Νίκος Παπάζογλου

Αθλητισμός

Στους Νέους Επιβάτες έχει έδρα και η ιστορική ποδοσφαιρική ομάδα ΠΑΟΝΕ (έτος ίδρυσης 1928).

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 23. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 362.
2. «Δημοτικές Κοινότητες | Δήμος Θερμαϊκού». Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2023.
3. «Οι Ναοί Μας». Ιερά Μητρόπολη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2023.
4. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10504 (σελ. 30 του pdf)
5. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Μαρτίου 1951, σελ. 82 του pdf. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-05-14. https://web.archive.org/web/20130514080510/http://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1951_1.pdf.
6. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961, σελ. 84 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1961_1.pdf.
7. Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971, σελ. 83 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1971_1.pdf.
8. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 5 Απριλίου 1981, σελ. 94 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1981_1.pdf.
9. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφή της 17 Μαρτίου 1991, σελ. 107 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_1.pdf.
10. Πραγματικός πληθυσμός της Ελλάδος - Απογραφή 2001, σελ. 109 του pdf. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_1.pdf.
11. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». web.archive.org. 15 Δεκεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2024.
12. Κώστας Χατζηδουλής, Βασίλης Τσιτσάνης Η ζωή μου, το έργο μου, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1979, σελ. 132

Πηγές

1. Μαριάνθη Φ. Παλάζη. Ένα Όνομα, Δύο Τόποι: Επιβάτες Ανατολικής Θράκης, Νέοι Επιβάτες Θεσσαλονίκης. Αθήνα: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, 2009: https://web.archive.org/web/20101124083825/http://fhw.gr/publications/index.php?view=prod&lang=1&ekd_id=47

Marianthi F. Palazi. A Name, Two Places: Epivates of Eastern Thrace, Neoi Epivates in Thessaloniki [In Greek]. Athens: Foundation of the Hellenic World, 2009: https://web.archive.org/web/20101217185132/http://fhw.gr/publications/index.php?lang=2&view=prod&ekd_id=47

2. Μαριάνθη Φ. Παλάζη. Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια και γυναικεία διδασκαλική κινητικότητα και κοινωνικότητα: συμβολή στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και εθνικής συγκρότησης στο οθωμανικό και ελληνικό πολιτικό πλαίσιο (1857-1922). Πανεπιστήμιο Κρήτης: Διδακτορική διατριβή. Ρέθυμνο, 2018. / Marianthi F. Palazi. Archigeneion Institute and women teacher mobility and sociability: contribution to the modernization and nation-building process under Ottoman and Greek rule (1857-1922) [In Greek]: https://web.archive.org/web/20190830062555/https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/45493

3. Μαριάνθη Φ. Παλάζη, Serbay Koçoglu, Κατερίνα Δαλακούρα. Ψηφιακή αναστήλωση-αναπαράσταση των Αρχιγενείων Εκπαιδευτηρίων Επιβατών [Σελίμπασα] Θράκης (1857-1922) [στην ελληνική, τουρκική και αγγλική] / Marianthi F. Palazi, Serbay Kocoglu, Katerina Dalakoura. Digital reconstruction-representation of the Archigeneion Institute in Epivates [Selimpasa], Thrace (1857-1922) [in Greek, Turkish, English]: https://web.archive.org/web/20190830062028/http://www.fks.uoc.gr/_/pw/research/palazi_kocoglu_dalakoura/

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ΙΜΕ - «Πολιτιστική και γενεαλογική ψηφιακή συλλογή της Κεντρικής Μακεδονίας»: Σύντομη ιστορία των Νέων Επιβατών
• ΙΜΕ - «Πολιτιστική και γενεαλογική ψηφιακή συλλογή της Κεντρικής Μακεδονίας»: Μαρτυρίες/Τεκμήρια