Μεγάλος Βεζίρης

Ο τίτλος του μεγάλου βεζίρη ή μεγάλου βεζύρη (οθωμανικά τουρκικά: وزیر اعظم‎, vezir-i âzam) ή σαντραζάμης (οθωμανικά τουρκικά: صدر اعظم, sadr-i âzam) ήταν ένας από τους σπουδαιότερους στη διοικητική οργάνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στην ουσία ο Μεγάλος Βεζίρης ήταν ο επικεφαλής των κρατικών υπηρεσιών, διοικητής του στρατού (εξαιρουμένων των γενιτσαρικών ταγμάτων της πρωτεύουσας), επικεφαλής του αυτοκρατορικού συμβουλίου και της δικαιοσύνης, φορέας της σουλτανικής σφραγίδας και στην ουσία ο μόνος πληρεξούσιος εκπρόσωπος του Σουλτάνου.

Κατά την περίοδο των ισχυρών Σουλτάνων (15ος-16ος αιώνας) οι Μεγάλοι Βεζίρηδες έμεναν στην σκιά των κυρίων τους ενώ αντίθετα κατά την περίοδο των ανίσχυρων Σουλτάνων (17ος-18ος αιώνας) συγκέντρωσαν μεγάλη δύναμη στα χέρια τους, σε βαθμό που το κέντρο της εξουσίας να μεταφερθεί από το αυτοκρατορικό παλάτι (Υψηλή Πύλη ή Μεγάλη Πόρτα) στο παλάτι του Μ. Βεζίρη. Ενδεικτικό της μεταφοράς αυτής είναι πως το αυτοκρατορικό συμβούλιο συνεδρίαζε την περίοδο εκείνη (17ος αιώνας) στην οικία του Μ. Βεζίρη και πως πολλοί από αυτούς απέκτησαν δικτατορικές εξουσίες, παραγκωνίζοντας τα άλλα κέντρα εξουσίας (χαρέμι, στρατός).

Βέβαια καθ’ όλη την περίοδο από την Άλωση μέχρι και τα τέλη του 18ου αιώνα υπήρχε στην κορυφή της Οθωμανικής κυβέρνησης μια αέναη σύγκρουση μεταξύ των Μ. Βεζίρηδων (του μόνου θεσμικά εκπροσώπου του Σουλτάνου), του χαρεμιού (με κυριότερο εκπρόσωπο τη Βαλιντέ Σουλτάνα) και το σώμα των γενιτσάρων. Μετά την πτώση των Κιοπρουλού, το αξίωμα του Μ. Βεζίρη χάνει το παλιό του κύρος, παραμένοντας όμως τυπικά το σημαντικότερο μετά του Σουλτάνου. Οι περισσότεροι Μ. Βεζίρηδες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, από την εποχή του Μεχμέτ Φατίχ, προέρχονταν από το Παιδομάζωμα (την τάξη των σκλάβων του Σουλτάνου).

Σημαντικότεροι από αυτούς είναι οι Μεχμέτ Πασά Σοκολλού (16ος αιώνας) και οι Βεζίρηδες της οικογένειας των Κιοπρουλού (17ος αιώνας).

Δείτε επίσης

• Κατάλογος Μεγάλων Βεζίρηδων