Κνωσός

Το μινωικό ανάκτορο είναι ο κύριος επισκέψιμος χώρος της Κνωσού (ή Κνωσσού), σημαντικής πόλης κατά την αρχαιότητα, με συνεχή ζωή από τα νεολιθικά χρόνια έως τον 5ο αι. Είναι χτισμένο στον λόφο της Κεφάλας, με εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα αλλά και στο εσωτερικό της Κρήτης. Κατά την παράδοση, υπήρξε η έδρα του σοφού βασιλιά Μίνωα. Συναρπαστικοί μύθοι, του Λαβύρινθου με τον Μινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο, συνδέονται με το ανάκτορο της Κνωσσού.

Κνωσός
Κνωσός
Είδος	οργανομένος αρχαιολογικός χώρος, αξιοθέατο και πόλις[1]
Γεωγραφικές συντεταγμένες
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Ηρακλείου
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	7000 π.Χ.
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία του ανακτόρου

Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1878 από τον Ηρακλειώτη Μίνωα Καλοκαιρινό. Ακολούθησαν οι ανασκαφές που διεξήγαγε ο Άγγλος Sir Άρθουρ Έβανς (1900-1913 και 1922-1930) και που αποκάλυψαν ολόκληρο το ανάκτορο.

Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης στον χώρο του ανακτόρου ανάγονται στη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.). Η κατοίκηση συνεχίζεται στην προανακτορική περίοδο (3000-1900 π.Χ.), στο τέλος της οποίας ο χώρος ισοπεδώνεται για την ανέγερση ενός μεγάλου ανακτόρου. Το πρώτο αυτό ανάκτορο καταστρέφεται, πιθανότατα από σεισμό, το 1700 π.Χ. περίπου. Δεύτερο, μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο ανεγείρεται πάνω στα ερείπια του παλαιού. Μετά από μερική καταστροφή γύρω στο 1450 π.Χ.,οι Μυκηναίοι εγκαθίστανται στην Κνωσό. Το ανάκτορο καταστρέφεται οριστικά περί το 1355 π.Χ. από μεγάλη πυρκαγιά. Ο χώρος που καλύπτει κατοικείται ξανά από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.

Στο ανάκτορο της Κνωσού έχουν γίνει ευρείας έκτασης αναστηλώσεις από τον αρχαιολόγο Sir Arthur Evans. Ήταν πολυόροφο και κάλυπτε έκταση 20.000 τ.μ. Εντύπωση προκαλούν η ποικιλία των δομικών υλικών, τα χρωματιστά κονιάματα, οι ορθομαρμαρώσεις και οι τοιχογραφίες που κοσμούν δωμάτια και διαδρόμους. Τις υψηλές τεχνικές γνώσεις των Μινωιτών επιβεβαιώνουν πρωτότυπες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές επινοήσεις, όπως οι φωταγωγοί και τα πολύθυρα, η χρήση δοκαριών για ενίσχυση της τοιχοποιίας, καθώς και το σύνθετο αποχετευτικό και υδρευτικό δίκτυο.

Το ανάκτορο

Το ανάκτορο αναπτύσσεται γύρω από τη μεγάλη Κεντρική Αυλή, χώρο δημόσιων συγκεντρώσεων. Δεύτερη αυλή, η Δυτική, αποτελούσε την επίσημη πρόσβαση στο ανάκτορο αλλά και χώρο τελετών.

Στη δυτική πτέρυγα εντάσσονται οι επίσημοι χώροι διοικητικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων: το Τριμερές Ιερό, τα Ιερά Θησαυροφυλάκια και οι Υπόστυλες Κρύπτες. Ξεχωρίζει η Αίθουσα του Θρόνου, με τη δεξαμενή καθαρμών και τον αλαβάστρινο θρόνο που πλαισιώνεται από θρανία. Στη νότια πτέρυγα σημαντικότεροι χώροι είναι το Νότιο Πρόπυλο, ο Διάδρομος της Πομπής και η Νότια Είσοδος με την τοιχογραφία του πρίγκηπα με τα Κρίνα. Στην ανατολική πτέρυγα εντάσσονται χώροι κατοίκησης και μεγάλες αίθουσες υποδοχής, με κυριότερες την Αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Μέγαρο της Βασίλισσας. Σε αυτές οδηγεί το επιβλητικό μεγάλο Κλιμακοστάσιο.

Από τη Βόρεια Είσοδο^[2] γινόταν η επικοινωνία με το λιμάνι της Κνωσού. Η Βόρεια Είσοδος πλαισιώνεται από υπερυψωμένες στοές, από τις οποίες η δυτική κοσμείται με την τοιχογραφία του Κυνηγιού Ταύρου.

Μεγάλος λιθόστρωτος πομπικός δρόμος, ο Βασιλικός Δρόμος, οδηγούσε από το Μικρό Ανάκτορο και την πόλη στη βορειοδυτική γωνία του ανακτόρου, όπου διαμορφώνεται υπαίθριος θεατρικός χώρος.

Ανάκτορο Κνωσού

Ανάκτορο Κνωσού

Γύρω από το ανάκτορο εκτεινόταν ο μινωικός οικισμός και στους λόφους, τα νεκροταφεία. Σημαντικά οικοδομήματα της ίδιας περιόδου είναι: η Νότια Οικία, η Οικία του ιερού Βήματος, το Μικρό Ανάκτορο, ο Ξενώνας, η Βασιλική Έπαυλη και ο Τάφος-Ιερό. Από τη ρωμαϊκή Κνωσό σημαντικό οικοδόμημα είναι η Βίλλα του Διονύσου με ψηφιδωτά δάπεδα (2ος αι. μ.Χ.).

Το 1961 αποκαλύφθηκαν νεολιθικά οικήματα κάτω από την αυλή των ανακτόρων^[3]. Τα πολυάριθμα, εξαιρετικής τέχνης, ευρήματα από το ανάκτορο, αγγεία, σκεύη, ειδώλια, το αρχείο πινακίδων της Γραμμικής Β γραφής, καθώς και τα πρωτότυπα των τοιχογραφιών, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Πινακοθήκη

Ακρωτήρι

Κνωσός

• 
  Αρχείο:Κνωσός_0596.jpgΑνάκτορο Κνωσού
• 
  Αρχείο:Κνωσός_0552.jpgΑνάκτορο Κνωσού
• 
  Αρχείο:Κλίμακα_Κνωσού.jpgΚλίμακα Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(19).jpgΔιάδρομος στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(13).jpgΑνάκτορο Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(7).jpgΑίθουσα στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(17).jpgΤοιχογραφία με δελφίνια στα βασιλικά διαμερίσματα στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Γρύπας,_Ανάκτορο_Κνωσού.jpgΓρύπας από το ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(5).jpgΤοιχογραφία με γυναίκες στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(4).jpgΤοιχογραφία που απεικονίζει ταυροκαθάψια στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(10).jpgΤοιχογραφία στο Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(11).jpgΤοιχογραφία από το Ανάκτορο της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ταύρος_Κνωσού.jpgΟ ταύρος της Κνωσού
• 
  Αρχείο:Throne_of_Minos_at_Knossos_Palace.jpgΑίθουσα του θρόνου
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(16).jpgΘρόνος στο Ανάκτορο Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(14).jpgΠίθος που βρέθηκε στην Κνωσό
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(15).jpgΠίθοι που βρέθηκαν στην Κνωσό
• 
  Αρχείο:Ανάκτορο_Kνωσού_Κρήτη_(photosiotas)_(8).jpgΠίθοι από το Ανάκτορο Κνωσού
• 
  Αρχείο:Ο_θρόνος.jpg

Παραπομπές

1. «An Inventory of Archaic and Classical Poleis». (Αγγλικά) Inventory of Archaic and Classical Poleis. 2004.
2. Χρηστάκης, Κ. (Αύγουστος 2022). «Κνωσός, η πόλη και το μινωικό ανάκτορο.». Αρχαιολογία και Τέχνες 139. https://www.archaiologia.gr/blog/archaeological_site/%CE%BA%CE%BD%CF%89%CF%83%CF%8C%CF%82-%CE%B7-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%BF/. Ανακτήθηκε στις 23/01/2024.
3. Η χρονιά των ανασκαφών, Ιστορικό Λεύκωμα 1961, σελ. 139, Καθημερινή (1997)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Κνωσός

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Κνωσός

• Σχετική σελίδα από το Πανεπιστήμιο Κρήτης
• Χρηστάκης, Κ. 2022, Κνωσός, η πόλη και το μινωικό ανάκτορο (αρχαιολογικός οδηγός), Αρχαιολογία και Τέχνες τ. 139

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Ελλάδος περιήγησις..., Το ανάκτορο της Κνωσού (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Η δε πόλις ελάλησεν, Ηράκλειον - Κνωσός - Νίκος Καζατζάκης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Παρασκήνιο, Κνωσός ο λαβύρινθος των μύθων (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)