Καροτένιο
Ο όρος χρησιμοποιείται για πολλές σχετικές ουσίες ακόρεστων υδρογονανθράκων με τύπο C40Hx, / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο όρος καροτένιο ή καροτίνη (carotene) [1][2]) χρησιμοποιείται για πολλές σχετικές ουσίες ακόρεστων υδρογονανθράκων με τύπο C40Hx, οι οποίες συντίθενται από τα φυτά, αλλά γενικά δεν μπορούν να παρασκευαστούν από ζώα (με εξαίρεση ορισμένων αφιδών και ακάρεων αράχνης που απέκτησαν τα γονίδια σύνθεσης από μύκητες).[3] Τα καροτένια είναι φωτοσυνθετικές χρωστικές (photosynthetic pigments) σημαντικές για τη φωτοσύνθεση. Τα καροτένια δεν περιέχουν άτομα οξυγόνου. Απορροφούν το υπεριώδες, το ιώδες και το γάλαζιο φως και διαχέουν πορτοκαλί ή κόκκινο φως και (σε χαμηλές συγκεντρώσεις) κίτρινο φως. Τα καροτένια είναι υπεύθυνα για το πορτοκαλί χρώμα του καρότου, από το οποίο ονομάζεται αυτή η κατηγορία χημικών ουσιών, και για τα χρώματα πολλών άλλων φρούτων, λαχανικών και μυκήτων (για παράδειγμα, γλυκοπατάτα, κανθαρέλλα (chanterelle) και πορτοκαλί πεπόνι κανταλούπε). Τα καροτένια είναι επίσης υπεύθυνα για τα πορτοκαλί (αλλά όχι όλα τα κίτρινα) χρώματα στο ξηρό φύλλωμα. Επίσης (σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις) προσδίδουν τον κίτρινο χρωματισμό στο λίπος γάλακτος και το βούτυρο. Τα παμφάγα είδη ζώων που είναι σχετικά φτωχοί μετατροπείς έγχρωμων διαιτητικών καροτενοειδών σε άχρωμα ρετινοειδή, όπως ο άνθρωπος και το κοτόπουλο, έχουν κίτρινο σωματικό λίπος, ως αποτέλεσμα της κατακράτησης καροτενοειδών από τη μερίδα λαχανικών της διατροφής τους. Τα καροτένια συμβάλλουν στη φωτοσύνθεση μεταδίδοντας τη φωτεινή ενέργεια που απορροφούν στη χλωροφύλλη. Προστατεύουν επίσης τους φυτικούς ιστούς βοηθώντας στην απορρόφηση της ενέργειας από το μονήρες οξυγόνο, μια διεγερμένη μορφή του μορίου οξυγόνου O2 που σχηματίζεται κατά τη φωτοσύνθεση. Το β-καροτένιο αποτελείται από δύο ομάδες ρετινυλίου (retinyl) και διασπάται στον βλεννογόνο του ανθρώπινου λεπτού εντέρου από β-καροτίνη 15,15'-μονοοξυγενάση προς ρετινάλη (retinal), μια μορφή βιταμίνης Α. Το β-καροτένιο μπορεί να αποθηκευτεί στο ήπαρ και στο σωματικό λίπος και να μετατραπεί σε ρετινάλη ανάλογα με τις ανάγκες, καθιστώντας το έτσι μια μορφή βιταμίνης Α για τον άνθρωπο και ορισμένα άλλα θηλαστικά. Τα α- και γ-καροτένια λόγω της μοναδικής ρετινυλικής τους ομάδας (δακτύλιος β-ιονόνης (ionone)), έχουν επίσης κάποια δράση βιταμίνης Α ( αν και λιγότερο από το β-καροτένιο), όπως και το καροτενοειδές ξανθοφύλλης β-κρυπτοξανθίνη. Όλα τα άλλα καροτενοειδή, συμπεριλαμβανομένου του λυκοπενίου, δεν έχουν βήτα δακτύλιο και επομένως δεν έχουν δράση βιταμίνης Α (αν και μπορεί να έχουν αντιοξειδωτική δράση και επομένως βιολογική δράση με άλλους τρόπους). Τα ζωικά είδη διαφέρουν πολύ ως προς την ικανότητά τους να μετατρέπουν καροτενοειδή που περιέχουν ρετινύλιο (βήτα-ιονόνη) σε ρετινάλες. Τα σαρκοφάγα γενικά είναι φτωχοί μετατροπείς διατροφικών καροτενοειδών που περιέχουν ιονόνη. Τα καθαρά σαρκοφάγα, όπως το κουνάβι στερούνται β-καροτίνης 15,15'-μονοοξυγενάσης και δεν μπορούν να μετατρέψουν καθόλου καροτενοειδή σε ρετινάλες (με αποτέλεσμα τα καροτένια να μην είναι μια μορφή βιταμίνης Α για αυτό το είδος), ενώ οι γάτες μπορούν να μετατρέψουν ίχνη β-καροτενίου σε ρετινόλη, αν και η ποσότητα είναι εντελώς ανεπαρκής για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών τους σε ρετινόλη.[4]