Άνω Βυρώνεια Σερρών
οικισμός της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Άνω Βυρώνεια, έως το 1924 γνωστή ως Χατζή-Μπεϊλίκ, είναι ακατοίκητος οικισμός που βρίσκεται στον σημερινό Δήμο Σιντικής της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για τον αρχικό οικισμό του σημερινού κατοικημένου χωριού Βυρώνεια Σερρών και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων βορειοδυτικά αυτού, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της οροσειράς Μπέλλες.[1] Ο οικισμός εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου και αναγνωρίστηκε ξανά το 1961 ως Άνω Βυρώνεια.[2] Στη θέση του οικισμού λειτούργησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 το στρατόπεδο «Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη».
Δείτε επίσης: Βυρώνεια Σερρών
| Άνω Βυρώνεια | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Κεντρικής Μακεδονίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Σερρών |
| Δήμος | Σιντικής |
| Δημοτική Ενότητα | Πετριτσίου |
| Δημοτική Κοινότητα | Βυρωνείας |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Μακεδονίας |
| Νομός | Σερρών |
| Υψόμετρο | 160 μ. |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 0 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Χατζή-Μπεϊλίκ Χατζημπεϊλίκ Χατζημπεηλίκ Βυρώνεια |
Οθωμανική περίοδος
Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκε διοικητικά στον Καζά του Ντεμίρ Ισάρ του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης.
Στη δημογραφική μελέτη «Εθνογραφία των Βιλαετίων Αδριανούπολης, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης» που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι το 1873 ο οικισμός αποτελούνταν από 80 σπίτια και 270 κατοίκους,[3] ενώ στη μελέτη «Οι Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στατιστική και Εθνογραφική Μελέτη» του Αλεξάντρ Συνβέ που εκδόθηκε το 1878 στην Κωνσταντινούπολη, εκτιμάται ότι αποτελούνταν από 150 κατοίκους.[4] Η στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμά ότι το 1900 το Χατζή-Μπεϊλίκ είχε 650 κατοίκους.[5] Σύμφωνα με την «Εθνολογική Στατιστική των Βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου» του Αθανάσιου Χαλκιόπουλου, που εκδόθηκε το 1910 στην Αθήνα, εκτιμάται ότι ο πληθυσμός του οικισμού ήταν 300 εξαρχικοί κάτοικοι.[6] Τέλος, σε υπολογισμούς που εξέδωσε, το έτος 1919, η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 500 εξαρχικοί κάτοικοι.[7]
Βαλκανικοί πόλεμοι
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου, συγκεκριμένα μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου 1913, ο σιδηροδρομικός σταθμός του Χατζή-Μπεϊλίκ αποτελούσε έδρα του στρατηγείου του Ελληνικού Στρατού. Στο χώρο του σταθμού, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄, μαζί με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, υπέγραψαν τη συνθήκη ειρήνης με την ηττημένη Βουλγαρία.
Σύγχρονη ιστορία
Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 306 κατοίκων.[8] Το 1920 προσαρτήθηκε στη νεοσυσταθείσα κοινότητα Ράμνης (Ομαλό), μαζί με τα χωριά Δερβέντι (Ακριτοχώρι), Μεσιλή (Πετρινό), Μπαχτιάρ (Δενδρόφυτο) και Τσουτσελή (Θρακικό), ενώ το 1924 μετονομάστηκε σε Βυρώνεια.[9][10][11] Σύμφωνα με στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων, στον οικισμό εγκαταστάθηκαν τη δεκαετία του 1920 τουλάχιστον 260 οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη.[12]
Τη δεκαετία του 1930, κατά την περίοδο των εγγειοβελτιωτικών έργων στην πεδιάδα των Σερρών και τη δημιουργία της τεχνίτης λίμνης Κερκίνη, παραπλεύρως του οικισμού της Άνω Βυρώνειας κατασκευάστηκε εργοταξιακός οικισμός από την εταιρεία John Monks & Sons-Ulen & Co. Πρόκειται για έναν εκ των τεσσάρων συνολικά εργοταξιακών οικισμών που είχαν κατασκευαστεί στην περιοχή των Σερρών (Βυρώνεια, Λιθότοπος, Πεθελινός, Συμβολή), στον οποίο μάλιστα είχε ανεγερθεί και νοσοκομείο προσωπικού.[13][14][15]
Κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, η τότε Βυρώνεια εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι μετεγκαταστάθηκαν σε κοντινή τοποθεσία, περίπου 2 χλμ. προς νοτιοανατολικά, δίπλα στον ήδη υπάρχον ομώνυμο Σιδηροδρομικό Σταθμό. Στη συγκεκριμένη θέση, είχε ήδη αρχίσει να αναπτύσσεται οικισμός με αρχική ονομασία Σιδηροδρομικός Σταθμός Βυρώνειας.[16] Εκεί μετεγκαταστάθηκαν την ίδια χρονική περίοδο και οι κάτοικοι του εγκαταλελειμμένου χωριού Αετοβούνι, καθώς και κάποιες οικογένειες από τη παλιό Ομαλό.[17] Ο νέος οικισμός που δημιουργήθηκε, αποτελεί έως σήμερα το χωριό Βυρώνεια Σερρών, με πληθυσμό 761 κατοίκων (2011).[18]
Ο παλιός οικισμός αναγνωρίστηκε ξανά κατά την ελληνική απογραφή του 1961 με την ονομασία Άνω Βυρώνεια,[19] προκειμένου να διακρίνεται από τον νεότερο οικισμό. Ολόκληρη, όμως, η έκταση του οικισμού άλλαξε ριζικά μορφή, καθώς στη θέση του κατασκευάστηκε και λειτούργησε έως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 το στρατόπεδο «Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη». Με τη δημιουργία του στρατοπέδου, μόνο δύο κτίρια είχαν απομείνει από τον παλιό οικισμό της Βυρώνειας, το σχολείο και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Κάτοψη του παλιού οικισμού είναι ορατή σε αεροφωτογραφίες της περιόδου 1945-1960.[20]
Την Άνοιξη του 2020, η τοποθεσία και οι εγκαταστάσεις του πρώην στρατοπέδου της Άνω Βυρώνειας, είχαν προταθεί από την ελληνική κυβέρνηση για τη δημιουργία Δομής Φιλοξενίας και Προσωρινής Υποδοχής προσφύγων και μεταναστών. Η πρόταση είχε προκαλέσει τις έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων της περιοχής και δεν υλοποιήθηκε.[21][22][23]
Σήμερα, στην τοποθεσία της Άνω Βυρώνειας υπάρχουν τα ερείπια των εγκαταστάσεων του πρώην στρατοπέδου «Καλλέργη», το κτήριο του σχολείου σε κατάσταση κατάρρευσης και οι ναοί Αγ. Αθανασίου και Αγ. Βαρβάρας σε καλή κατάσταση. Λίγα μέτρα πριν την είσοδο στις εγκαταστάσεις, βρίσκονται τα ερείπια του νοσοκομείου προσωπικού και λίγο πιο νότια, τα ερείπια του εργοταξιακού οικισμού της εταιρείας Monks-Ulen.
Στην ελληνική απογραφή του 2011 ο οικισμός της Άνω Βυρώνειας καταγράφηκε ως ακατοίκητος.[18]
| Απογραφή | Άνω Βυρώνεια (αρχικός οικισμός) | Βυρώνεια (νεότερος οικισμός) | Αναφ. | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Ονομασία | Πληθυσμός | Ονομασία | Πληθυσμός | ||
| 1913 | Χατζημπεηλίκ | 306 | - | [8] | |
| 1915 | Χατζή Μπεϊλίκ | 50 | - | [7] | |
| 1920 | Χατζημπεϊλίκ | 384 | - | [24] | |
| 1928 | Βυρώνεια (Χατζή-Μπεϊλίκ) | 311 | Σιδηροδρομικός Σταθμός Βυρώνειας | 133 | [16] |
| 1940 | Βυρώνεια | 1.227 | Σταθμός | 353 | [25] |
| 1951 | - | Βυρώνεια | 833 | [26] | |
| 1961 | Άνω Βυρώνεια | 0 | Βυρώνεια | 1.395 * | [27] |
| 1971 | Άνω Βυρώνεια | 707 | Βυρώνεια | 1.289 | [28] |
| 1981 | Άνω Βυρώνεια | 279 | Βυρώνεια | 1.081 | [29] |
| 1991 | Άνω Βυρώνεια | 65 | Βυρώνεια | 1.029 | [30] |
| 2001 | Άνω Βυρώνεια | 75 | Βυρώνεια | 905 | [31] |
| 2011 | Άνω Βυρώνεια | 0 | Βυρώνεια | 761 | [18] |
| 2021 | Άνω Βυρώνεια | 0 | Βυρώνεια | 574 | [32] |
* Κατά την απογραφή του 1961, συναπεγράφη για πρώτη φορά στη Βυρώνεια ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Αετοβούνι.
Βιβλία για τη Βυρώνεια Σερρών
«Από τον Πόντο στη Βυρώνεια», Παύλος Ν. Τσακιρίδης, Σέρρες 2020.
Η θέση του οικισμού Άνω Βυρώνεια.
- Τα ερείπια του σχολείου του οικισμού.
- Η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και το παρεκκλήσιο της Αγίας Βαρβάρας.
- Οι εγκαταστάσεις του πρώην στρατοπέδου «Καλλέργη».[33]
- Τα κατεστραμμένα μνημεία του Ιλάρχου Ιωάννη Καλλέργη και των νεκρών του 19ου Συντάγματος.
- Τα ερείπια του εργοταξιακού οικισμού και του νοσοκομείου προσωπικού της εταιρείας Monks-Ulen.
Σχολείο Άνω Βυρώνειας (εμπρός).
Σχολείο Άνω Βυρώνειας (πίσω).
Εκκλησία Αγ. Αθανασίου.
Ερείπια νοσοκομείου προσωπικού της Monks-Ulen.
Θέα προς τη λίμνη Κερκίνη.
.jpg)
.jpg)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
