މެކްސިކޯ

This article is about the country in North America. For other uses, see މެކްސިކޯ (disambiguation).

ޔުނައިޓެޑް މެކްސިކަން ސްޓޭޓްސް ނުވަތަ ޢާއްމުކޮށް ކިޔާ ގޮތުން ނަމަ މެކްސިކޯއަކީ އުތުރު އެމެރިކާ ބައްރަށް ނިސްބަތްވާ ޤައުމެކެވެ.

United Mexican States Estados Unidos Mexicanos
Flag Coat of arms
ގައުމީ ސަލާމް:  އިމްނޮ ނަސިއޮނަލް މެހިކަނޯ (އިނގިރޭސިބަހުން: "Mexican National Anthem")
ވެރިރަށް	މެކްސިކޯ ސިޓި.
Largest city	މެކްސިކޯ ސިޓި
ރަސްމީ ބަސްތައް	None at federal level
އާންމު ސަރަހައްދީ ބަސްތައް	Spanish 68 native language groups.[1]
National language	މެކްސިކޯގެ އިސްޕެނިޝް[b]
ޑިމޮނިމް	Mexican
ސަރުކާރު	Federal presidential constitutional republic[2]
• President	އަންދްރޭސް މަނުއެލް ލޮޕޭޒް އޮބްރަޑޯރް (MORENA) ފައިލު:MORENA logo(Mexico).svg
• Chamber of Deputies	ޕޮރްފީރިއޯ މުޏޯޒް ލެދޯ (PRD)
ޤާނޫނު ހަދާ މަޖިލިސް	Congress
• މަތީ ގެ	Senate
• ތިރި ގެ	Chamber of Deputies
Independence  from Spain
• Declared	September 16, 1810[3]
• Consummated	September 27, 1821
• Recognized	December 28, 1836
• First constitution	October 4, 1824
• Second constitution	February 5, 1857
• Current constitution	February 5, 1917
ސަރަޙައްދު
• Total	1,972,550 km2 (761,610 sq mi) (14th)
• Water (%)	2.5
އާބާދީ
• 2015 estimate	121,736,809[4] (11th)
• Density	57/km2 (147.6/sq mi) (142nd)
ޖީޑީޕީ (ޕީޕީޕީ)	2015 estimate
• ޖުމްލަ	$2.224 trillion[5] (11th)
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ	$18,370[5] (66th)
ޖީޑީޕީ (nominal)	2015 estimate
• ޖުމްލަ	$1.232 trillion[5] (13th)
• ބޮލަކަށް ޖެހެނީ	$10,174[5] (65th)
ޖިނީ (2010)	47.2[6] high
އެޗްޑީއައި (2013)	0.756[7] high (71st)
ފައިސާ	Peso (MXN)
ޓައިމް ޒޯން	ޔޫޓީސީ−8 to −5 (See Time in Mexico)
• ސަމާ (ޑީއެސްޓީ)	ޔޫޓީސީ−7 to −5 (varies)
ޑްރައިވިންގ ސައިޑް	right
ކޯލް ކޯޑް	+52
އިންޓަރނެޓް ޓީއެލްޑީ	.mx

އަވަސް ކަޅިއަކުން ބަލައިލުމެއް

މެކްސިކޯގެ ރަސްމީ ބަހެއް ފެޑެރަލް ލެވެލްގައި ކަނޑައަޅާފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ރަސްމީ ކަންކަމުގައި ބޭނުންކޮށް އުޅޭ ބަހަކީ އިސްޕެނިޝް ބަހެވެ. ޤައުމީ ބަސްތަކުގެ ގޮތުގައި ބެލެވެނީ އިސްޕެނިޝް ބަހުގެ އިތުރުން އިންޑިޖިނަސް 62 ބަހެކެވެ. އެންމެ ބޮޑު ޝަހަރަކީ މެކްސިކޯ ސިޓީއެވެ. އަދި ވެރިކަން ކުރަނީ ވެސް މެކްސިކޯ ސިޓީގައެވެ. މެކްސިކޯއަކީ ފެޑެރަލް ޕްރެޒިޑެންޝަލް ރިޕަބްލިކެކެވެ. މެކްސިކޯގެ އާބާދީއަކީ 111 މިލިއަނެވެ. ޤައުމުގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާއަކީ 14534 ޑޮލަރެވެ. ބިމުގެ ބޮޑުމިނަކީ 1.97 މިލިއަން އަކަކިލޯމީޓަރެވެ. ދުއްވާއެއްޗެހި ދުއްވަނީ ކަނާތްފަރާތުންނެވެ. އިންޓަނެޓް ކޯޑަކީ mx. އެވެ. ކޯލިން ކޯޑަކީ +52 އެވެ. ފައިސާގެ ގޮތުން ބޭނުންކުރަނީ މެކްސިކަން ޕެސޯއެވެ.

ނަން

ނިއު ސްޕެއިނަށް ސްޕެއިނުގެ ކިބައިން މިނިވަންކަން ލިބުމުން އެ ޤައުމުގެ ނަން ނިސްބަތްކުރާނީ އެ ޤައުމުގެ ވެރިރަށް ކަމުގައިވާ މެކްސިކޯ ސިޓީއަށް ކަމުގައި ކަނޑައެޅުނެވެ. އެހެން ކަމުން މެކްސިކޯގެ ނަން ނެގިފައިވަނީ މެކްސިކޯ ސިޓީއިންނެވެ. މެކްސިކޯ ސިޓީއަށް އެ ނަން ދެވިފައިވަނީ ނަހުއަތުލް ބަހުން ކަމަށް ބެލެވިފައިވެއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް މި ބަހުގެ މާނައަކީ ކޮބައިކަމެއް ހޯދިފައެއް ނުވެއެވެ.

ޖުގުރާފީ

މެކްސިކޯގެ އުތުރުން އޮތީ ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސް އޮފް އެމެރިކާއެވެ. ދެކުނުން އޮތީ ޕެސިފިކް ކަނޑެވެ. އިރު ދެކުނުގައި ގުއެޓަމާލާ އާއި ބެލީޒް އާއި ކެރީބިއަން ކަނޑެވެ. އިރުމަތީގައި އޮތީ ޚަލީޖު މެކްސިކޯއެވެ. މެކްސިކޯއަކީ އެމެރިކާ ބައްރުގައި ފަސްވަނައަށް އޮތް އެންމެ ބޮޑު ޤައުމެވެ. މުޅި ދުނިޔެއަށް ބަލާއިރު 15 ވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ޤައުމަކީ ވެސް މެކްސިކޯއެވެ.

ތާރީޚު

މީގެ 9000 އަހަރު ކުރީއްސުރެ މެކްސިކޯގައި މީހުން ދިރިއުޅެން ފަށާފައިވާ ކަމަށް ތާރީޚީ ހޯދުންތަކުން ދައްކައެވެ. ޔޫރަޕުގެ މީހުން މެކްސިކޯއަށް އައިސްފައިވަނީ މެކްސިކޯގެ ޙަޤީޤީ ރަށްވެހީން އެތަނުގައި ދިރިއުޅެމުންދާތާ އެތައް އަހަރެއް ފަހުންނެވެ. ސެޕްޓެންބަރު 15، 1810 ގައި މެކްސިކޯއިން އެ ޤައުމުގެ މިނިވަންކަން އިޢުލާންކުރިއެވެ. މެކްސިކޯއަކީ މިނިވަން ޤައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދުނިޔޭގެ ޤައުމުތަކުން ބަލައިގެންފައިވަނީ 27 ސެޕްޓެންބަރު 1821 ގައެވެ.

ޑެމޮގްރަފިކްސް

މެކްސިކޯއަކީ އިސްޕޭނު ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ ޤައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި އޮތް އެންމެ އާބާދީ ބޮޑު ޤައުމެވެ. އާބާދީގެ ގޮތުން މުޅި ދުނިޔޭގައި 11 ވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު އާބާދީއެއް އޮތް ޤައުމަކީ ވެސް މެކްސިކޯއެވެ. މެކްސިކޯގެ އާބާދީގެ 60-80% އަކީ ޔޫރަޕުގެ މީހުންނާއި އެމެރިންޑިޔަނުންގެ މަސްހުނި ނަސްލެވެ. އެމެރިންޑިއަނުންގެ އާބާދީއަކީ 16-30% އެވެ. ދޮން މީހުންނަކީ މެކްސިކޯގެ އާބާދީގެ 9-16% އެވެ.

ސަގާފަތު

މެކްސިކޯގެ ސަގާފަތަށް ވަނީ އެ ޤައުމުގައި ކުރީން ވެރިކަންކުރި އިސްޕެއިނުގެ ސަގާފަތުގެ އަސަރު ވަރަށް ބޮޑަށް ފޯރާފައެވެ. ހަމަ އެހެންމެ އަވަށްޓެރި ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސް އޮފް އެމެރިކާގެ ސަގާފަތަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރު ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް މެކްސިކޯގެ ސަގާފަތަށް ކުރަމުންދޭމެއެވެ.

އިޤްތިޞާދު

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ބަލާއިރު މެކްސިކޯއަކީ ދުނިޔޭގައި 12 ވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު އިޤްތިޞާދެވެ. 1994 ވަނަ އަހަރު ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދަށް ކުރިމަތިވި މައްސަލަތަކަށް ފަހު މެކްސިކޯއިން ވަނީ އެމީހުންގެ އިޤްތިޞާދީ ކަންތައްތައް ހަރުދަނާކޮށްފައެވެ. މެކްސިކޯގެ ޖީ.ޑީ.ޕީ ޕަރކެޕިޓާ އަކީ 14534 ޑޮލަރެވެ. ވޯލްޑް ޓުއަރިޒަމް އޮގަނައިޒޭޝަނުން ބުނާ ގޮތުގައި މެކްސިކޯއަކީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ގޮތުން ދުނިޔޭގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަންޒިލެކެވެ. މުޅި ލެޓިން އެމެރިކާއަށް ބަލާއިރު އެންމެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކޮށް މަގު ހަދާފައިވާ ޤައުުމަކީ މެކްސިކޯއެވެ. މެކްސިކޯގެ ވަރަށް ގިނަ ޢަދަދެއްގެ މީހުންނަކީ އަވަށްޓެރި އެމެރިކާގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ މީހުންނެވެ.

1. "Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas". Inali.gob.mx. Retrieved ޖުލައި 18, 2014.
2. "Political Constitution of the United Mexican States, title 2, article 40" (PDF). MX Q: SCJN. Archived from the original (PDF) on މެއި 11, 2011. Retrieved އޮގަސްޓު 14, 2010.
3. Rafaela Castro (2000). Chicano Folklore: A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican Americans (Media notes). Oxford University Press. p. 83. ISBN 978-0-19-514639-4.
4. "International Programs-Country Rankings". Retrieved މެއި 23, 2015.
5. "Mexico". International Monetary Fund. Retrieved އެޕްރީލް 25, 2015.
6. "Gini Index". World Bank. Retrieved މެއި 23, 2012.
7. "2013 Human Development Report Statistics" (PDF). Human Development Report 2013. United Nations Development Programme. މާރޗް 14, 2013. Retrieved މާރޗް 16, 2013.