![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/October_2023_Gaza%25E2%2588%2592Israel_conflict.svg/langdv-640px-October_2023_Gaza%25E2%2588%2592Israel_conflict.svg.png&w=640&q=50)
އިސްރާއީލް–ހަމާސް ހަނގުރާމަ
From Wikipedia, the free encyclopedia
އިސްރާއީލާއި ހަމާސް އިސްވެ އޮވެ ފަލަސްތީނުގެ ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތަކާ ދެމެދު ހަތިޔާރު އެޅި ހަނގުރާމައެއް 7 އޮކްޓޯބަރު 2023 އިން ފެށިގެން ޣައްޒާގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ހިނގަމުން އަންނައިރު، އިސްރާއީލުން ހިފާފައިވާ ހުޅަނގު އައްސޭރީގައި ވެސް ހަމަނުޖެހުންތައް ހިނގާފައިވެ އެވެ. 2008 ވަނަ އަހަރަށްފަހު ޣައްޒާ-އިސްރާއީލް ހަނގުރާމައިގެ ފަސްވަނަ ހަނގުރާމަ، މިއީ އިސްރާއީލާއި ފަލަސްތީނުގެ ފުޅާ ހަނގުރާމައިގެ ބައެކެވެ.
އިސްރާއީލް–ހަމާސް ހަނގުރާމަ | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
އަރަބި-އިސްރާއީލުގެ މައްސަލައާއި އިސްރާއީލާއި ފަލަސްތީނުގެ މައްސަލަ | |||||||
![]() ██ ފަލަސްތީނުގެ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުގައިވާ ޣައްޒާ ސްޓްރިޕް ██ އިސްރާއީލުގެ ކޮންޓްރޯލްގެ ދަށުގައިވާ ޣައްޒާ ސްޓްރިޕް ██ އެންމެ އިތުރަށް އިސްރާއީލުން ކުރިއަރާފައިވަނީ ޣައްޒާގަ ██ އިސްރާއީލުގެ އެތެރޭގައި ހުސްކޮށްފައިވާ ސަރަހައްދު 7 އޮކްޓޯބަރުގައި ދިން ހަމަލާތަކުގެ އެންމެ ބޮޑު މިންވަރު އިސްރާއީލުގެ އަމުރުތަކަށް ތަބާވާ ޣައްޒާގެ ސަރަހައްދު | |||||||
| |||||||
ހަނގުރާމަވެރިން | |||||||
|
![]() |
ހަނގުރާމަ ފެށުނީ 7 އޮކްޓޯބަރުގައި ހަމާސް އިސްވެ އޮވެ ހަނގުރާމަވެރި ޖަމާއަތްތަކުން އިސްރާއީލަށް ކުއްލި ހަމަލާއެއް ދިނުމުންނެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް 3،000 ހަނގުރާމަވެރިން ވަނީ ޣައްޒާ-އިސްރާއީލުގެ ހުރަސް ފަޅާލައި އިސްރާއީލުގެ އާންމު ޖަމާއަތްތަކަށާއި އަސްކަރީ މަރުކަޒުތަކަށް ހަމަލާދީފަ އެވެ. އެއްފަހަރާ އެތައް ހާސް ރޮކެޓްތަކެއް އިސްރާއީލަށް ފޮނުވާލި އެވެ. މި ހަމަލާގައި އިސްރާއީލުގެ 1139 މީހުންނާއި ބިދޭސީން މަރުވެފައިވާއިރު އޭގެ ތެރޭގައި އާންމުންގެ 766 މީހުންނާއި ސަލާމަތީ 373 މީހުން ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން އިސްރާއީލުގެ 251 މީހުންނާއި ބިދޭސީން ޣައްޒާއަށް އަޅުވެތިކޮށްފައިވެ އެވެ. ހަމާސް އިން ބުނީ އެ ހަމަލާއަކީ އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުގެ ސަރަހައްދުތައް ހިފެހެއްޓުމާއި ޣައްޒާ ބްލޮކޭޑް ކުރުމާއި ގަވާއިދާ ހިލާފަށް އިސްރާއީލުގެ އާބާދީ ފުޅާކުރުމުގެ އިތުރުން އަލްއަގްސާ މިސްކިތަށް އިންޒާރު ދިނުމާއި ފަލަސްތީނުގެ ރެފިއުޖީންނާއި ގައިދީންގެ ހާލަށް ރައްދު ދިނުމުގެ ގޮތުން ކަމަށެވެ . ހަނގުރާމަވެރިން އެގައުމުގެ ސަރަހައްދުން ސާފުކުރުމަށްފަހު އިސްރާއީލުން ރައްދު ދިނީ މިޒަމާނުގެ ތާރީހުގައި ހިނގި އެންމެ ފަނާކުރަނިވި އެއް ބޮން ގޮއްވުމުގެ ކެމްޕޭން ފެށުމުގެ ކުރިންނެވެ.
އިސްރާއީލުގެ އޮޕަރޭޝަން ފެށިފަހުން ޣައްޒާގައި ތިބި ފަލަސްތީނުގެ 35،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައިވާއިރު، އދ އިން ބުނެފައިވަނީ މަދުވެގެން %56 މީހުންނަކީ އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިން ކަމަށެވެ. އިތުރު 10،000 މީހުން ގެއްލިފައިވާއިރު، ކޮތަޅުތަކުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައި ތިބި ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. މި ހަމަނުޖެހުމަކީ އަރަބި-އިސްރާއީލުގެ ހަމަނުޖެހުމުގައި ފަލަސްތީނުގެ ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ މަރުވާ ހަމަނުޖެހުމެވެ. ޣައްޒާގެ 2.3 މިލިއަން ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް ހުރިހާ ރައްޔިތުން ގެދޮރު ގެއްލިފައިވާއިރު، އިސްރާއީލުގެ 100،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ވެސް ވަނީ ގެދޮރު ގެއްލިފައެވެ. އިސްރާއީލުން ބްލޮކޭޑް ކުރުމުން އަސާސީ ބޭނުންތައް ކަނޑާލާފައިވާއިރު، ސިއްހީ ހިދުމަތުގެ ނިޒާމު ނާކާމިޔާބުވެ، ބަނޑުހައިހޫނުކަން ކުރިމަތިވެފައިވާއިރު، ޣައްޒާގައި ވަނީ އިންސާނީ ދަތިކަމެއް ކުރިމަތިވެފަ އެވެ. 2024 ވަނަ އަހަރުގެ ކުރީކޮޅު އިސްރާއީލުގެ ސިފައިން ވަނީ ޣައްޒާގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ގެތަކާއި، ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބިންތަކާއި ގަސްތަކުގެ ތިންބައިކުޅަ އެއްބައި، ގިނަ ސްކޫލްތަކާއި ޔުނިވާސިޓީތަކާއި، ސަގާފީ ގިނަ ތަންތަނާއި، ބައެއް ސަހަރާތަކަށް ގެއްލުންދީ ނުވަތަ ހަލާކުކޮށްލާފައެވެ.[2][3]
މި ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން ބޮޑެތި އަސަރުތަކެއް ކޮށްފައިވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ބޮޑެތި މުޒާހަރާތައް ކުރިއަށް ގެންގޮސްފައިވާއިރު، މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ފަލަސްތީނަށް ތާއީދު ކޮށްފައިވެއެވެ. އިސްރާއީލުގެ އަމަލުތައް މުސްލިމް ދުނިޔެއާއި ގްލޯބަލް ސައުތުގެ ބޮޑު ބައެއް ވަނީ ކުށްވެރިކޮށްފައެވެ. ޑިސެމްބަރު 2023 ގައި ދެކުނު އެފްރިކާއިން ވަނީ ޣައްޒާގައި އިސްރާއީލުން ނަސްލު ނައްތާލުމުގެ ތުހުމަތުކޮށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ކޯޓަށް މައްސަލައެއް ހުށަހަޅާފައެވެ؛ އެއަށްފަހު ކޯޓުން ވަނީ އިސްރާއީލަށް ރަފާހުގެ ހަމަލާ ހުއްޓުވުމަށް އަމުރުކޮށްފަ އެވެ. ހުޅަނގުގެ އެކުވެރިންގެ ފަރާތުން އިސްރާއީލަށް ވަރުގަދަ ތާއީދެއް ލިބިފައި ވާއިރު، ޚާއްސަކޮށް އެމެރިކާއިން ވަނީ ފުޅާދާއިރާއެއްގައި އަސްކަރީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، އދ. މީގެ އިތުރުން އީރާނާއި ދައުލަތުގެ އެކިއެކި ފަރާތްތަކާއި ދައުލަތުގެ ނޫން ފަރާތްތަކުގެ އިއްތިހާދެއް ކަމަށްވާ އެކްސިސް އޮފް ރެސިސްޓެންސް އިން ވަނީ މެދުއިރުމަތީގައި އެމެރިކާގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒުތަކަށް ހަމަލާދީފައެވެ. ޔަމަނުގެ ހޫތީ ހަރަކާތުން ވެސް އިސްރާއީލާ ގުޅުން ހުރި ކަމަށް ބުނާ ވިޔަފާރި ބޯޓުތަކަށް ހަމަލާދޭން ފެށުމުން އެމެރިކާ އިސްވެ އޮވެ އަސްކަރީ ރައްދު ދިނެވެ.