Pód małym krejzom rozměju se te krejze na kulowem powjerchu, kótarychž rowniny njewopśimuju srjejźišćo kule.
Mě „małe krejze“ jo se ako napśeśiwne k „wjelikim krejzam“ napórało, kótarychž rowniny wopśimuju srjejźišćo kule a kótarež wopśimuju wšykne tak wjelike ako móžno krejze na kulowem powjerchu.
Nejwažnjejše małe krejze su
- šyrinowe krejze (konstantna geografiska šyrina) a
- krejze zdalonosći (krejze z jadnakeju zdalonosću k datemu dypkoju).
Ale njegóźe se za trigonometriske woblicenja. Za jich formule muse se bźez wuwześa wjelike krejze wužywaś – na pśikład meridiany abo „ortodromy (nejkrotše zwězujuce linije mjazy kulowymi dypkami)“. Tśirožk z takich wjelikich krejzow groni se pó swójich nejwažnjejšych nałoženjach astronomiski abo nawtiski tśirožk, pomjenjujo se pak teke pó swójich rožkowych dypkach tśirožk pol-cenit-gwězda.
Sferiska trigonometrija wužywa małe krejze jano za póstajenje měrjeńskich wjelikosćow a kutowych wótstawkow. Wóne su geometriske městna jadnakich zdalonosćow wót jadnogo wuchadnišća – na pśikład pśi analyzy žwałow zemjerdžanjow, w nawigaciji abo za měrjenje wusokostnego kuta gwězdow. Na pśikład laže wšykne dypki zemskego powjercha, na kótarychž pokazujo se gwězda w tej samskej wusokosći h, na małem krejzu wokoło „wobrazowego dypka“ gwězdy (źož stoj w ceniśe). Mały krejz, kótaryž słuša k toś tej měrjeńskej wjelikosći h ma radius 90° − h, což teke wótpowědujo cenitowej distancy. Toś ta wjelikosć wustupujo ako bok (w stopnjach pódana distanca) w nawtiskem tśirožku, a to mjazy gwězdu a cenitom (městno wobglědowarja).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
