Terence O'Neill

Terence Marne O'Neill (10 Medi 1914 – 12 Mehefin 1990) oedd pedwerydd Prif Weinidog Gogledd Iwerddon.

Terence O'Neill
Ganwyd	10 Medi 1914  Llundain
Bu farw	12 Mehefin 1990  Hampshire
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig, Gweriniaeth Iwerddon
Alma mater	Coleg Eton West Downs School Coleg Milwrol Brenhinol, Sandhurst
Galwedigaeth	gwleidydd, gwas sifil, person milwrol
Swydd	Prif Weinidog Gogledd Iwerddon, Aelod o Dŷ'r Arglwyddi, Aelod Seneddol Gogledd Iwerddon, Dirprwy Aelod Cynulliad Seneddol Cyngor Ewrop
Plaid Wleidyddol	Plaid Unoliaethol Ulster
Tad	Arthur O'Neill
Mam	Annabel Crewe-Milnes
Priod	Jean O'Neill, Lady O'Neill of the Maine
Plant	Patrick Arthur Ingham O'Neill, Penelope Ann O'Neill
Perthnasau	Bamber Gascoigne

Ganed Terence O’Neill yn Llundain, yn fab i'r Capten Arthur O'Neill, yr Aelod Seneddol cyntaf i'w ladd yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Aeth ef a'i deulu i fyw i Ogledd Iwerddon yn 1945, ac yn 1946 etholwyd ef i Senedd Gogledd Iwerddon dros Blaid Unoliaethol Ulster (UUP).

Yn 1963, olynodd Syr Basil Brooke fel Prif Weinidog Gogledd Iwerddon. Ceisiodd wella'r berthynas rhwng Protestaniaid a Chatholigion, ond bu gwrthwynebiad i hyn gan rai Protestaniaid. Gwahoddodd y Taoiseach (Prif Weinidog Gweriniaeth Iwerddon), Seán Lemass, i Belffast i gynnal trafodaethau; gwrthwynebwyd hyn yn chwyrn gan rai Unoliaethwyr, yn arbennig Ian Paisley.

Yn 1968, dechreuodd yr ymgyrch hawliau sifil yng Ngogledd Iwerddon. Ceisiodd O'Neill wneud newudiadau i gyfarfod a rhai o'u gofynion, ond roedd ei fesurau yn rhy ychydig i'r Catholigion, ond yn ormod i lawer o Brotestaniaid, gan gynnwys llawer yn ei blaid ei hun. Galwodd ethliad yn Chwefror 1969, ac wedi methu cael buddugoliaeth glir, ymddiswyddodd fel arweinydd yr UUP a Phrif Weinidog ym mis Ebrill.