Romanos IV

Ymerawdwr Bysantaidd o 1068 hyd 1071 oedd Romanos IV Diogenes neu Romanus IV Diogenes, Groeg: Ρωμανός Δ΄ Διογένης, Rōmanos IV Diogenēs (bu farw 1072.

Romanos IV
Ganwyd	1030  Cappadocia
Bu farw	4 Awst 1072, 1072  Kınalıada
Dinasyddiaeth	yr Ymerodraeth Fysantaidd
Galwedigaeth	ymerawdwr, person milwrol
Swydd	Ymerawdwr Bysantaidd
Tad	Konstantinos Diogenes
Priod	Eudokia Makrembolitissa, Anna of Bulgaria
Plant	Konstantinos Diogenes, Leo Diogenes, Nikephoros Diogenes
Llinach	Doukas

Diptych o Romanus ac Eudocia Macrembolitissa, yn cael eu coroni gan Grist (Bibliothèque nationale de France)

Roedd Romanos Diogenes yn fab i Cystennin Diogenes, aelod o deulu pwerus o Cappadocia. Enillodd ddyrchafiad yn y fyddin, ond yn 1067 cafwyd ef yn euog o gynllwyn yn erbyn meibion Cystennin X Doukas. Tra'n aros ei ddienyddiad, cafodd ei alw i bresenoldeb yr ymerodres Eudokia Makrembolitissa, a'i hoffosdd gymaint nes rhoi pardwn iddo a'i briodi ar 1 Ionawr, 1068.

Trwy hyn daeth Romanos IV Diogenes yn gyd-ymerawdwr gyda Mihangel VII, Konstantios Doukas, ac Andronikos Doukas, ond ganddo ef yr oedd y pwer. Ymladdodd dair ymgyrch lwyddiannus yn erbyn y Twrciaid Seljuk, gan eu gyrru tu draw i Afon Ewffrates yn 1068 - 1069. Yn 1071 dechreuodd ymgyrch arall yn erbyn dinas Manzikert. Wedi rhai llwyddiannau ar y dechrau, gorchfygwyd Romanos ym Mrwydr Manzikert ar 26 Awst, 1071. Cymerwyd Romanos yn garcharor gan y Swltan Alp Arslan. Rhyddhawyd ef yn gyfnewid am dâl sylweddol.

Cymerodd gelynion Romanos yng Nghaergystennin fantais ar hyn i gynllwynio yn ei erbyn. Ymosodwyd arno gan Cystennin ac Andronikos Doukas, meibion Ioan Doukas. Gosodwyd gwarchae arno mewn caer yn Cilicia, ac ildiodd Romanos gan addo encilio i fynachlog. Dallwyd ef ar 29 Mehefin, 1072) a'i alltudio i Ynys Proti. Bu farw o'i glwyfau yn fuan wedyn.