Rhuddlan Teifi

Pentrefan (neu 'amlwd' bychan) yn ne Ceredigion, tua dwy filltir i'r gorllewin o Lanybydder ar y ffordd i Landysul yw Rhuddlan Teifi (ceir sawl amrywiad ar yr enw, yn cynnwys Rhuddlan Deifi, Pentre Rhuddlan neu Rhuddlan yn unig). Mae'n gorwedd ar lan ogleddol Afon Teifi.

Rhuddlan Teifi

Math	Wikimedia duplicated page
Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru
Gwleidyddiaeth

Prin bod Rhuddlan yn haeddu cael ei ddisgrifio fel 'amlwd' hyd yn oed, oherwydd does dim mwy na hanner dwsin o dai a ffermydd yno, ond mae ganddo le diddorol ym mytholeg Cymru. Ym Math fab Mathonwy, pedwaredd gainc y Mabinogi, lleolir llys Pryderi mab Pwyll Pendefig Dyfed yn Rhuddlan Teifi. Yn y chwedl, mae Pryderi yn arglwydd ar saith cantref Morgannwg yn ogystal â Dyfed, Ceredigion ac Ystrad Tywi. Daw Gwydion ap Dôn i lawr o Wynedd i'w lys yn Rhuddlan Teifi yn rhith bardd i geisio'r moch hud a lledrith a gafodd Pryderi gan Arawn, brenin Annwfn. Mae Gwydion yn rhithio ceffylau, milgwn a thariannau, ac yn eu cyfnewid am y moch. Y diwrnod wedyn, mae'r ceffylau, milgwn a thariannau hynny yn diflannu. Mae hyn yn arwain at ryfel rhwng Dyfed a Gwynedd, sy'n diweddu gyda ymladdfa rhwng Pryderi a Gwydion yn y gogledd. Lleddir Pryderi, a chaiff ei gladdu ym Maentwrog.

Mae hi bron yn sicr mai Rhuddlan (Teifi) yw'r lle. Yma felly, yn ôl traddodiad, yr oedd llys teyrnas Dyfed ar un adeg.

Cyfeiriadau

• Ifor Williams (gol.), Pedeir Keinc y Mabinogi (Caerdydd, 1930; sawl argraffiad newydd ers hynny), nodyn tud. 257.