3ydd israniad y linell-amser ddaearegol yw'r Proterosöig a'r eon olaf o'r goreon cyn-Gambriaidd. Mae'n cynrychioli'r amser ychydig cyn datblygiad bywyd ar y Ddaear. Daw'r enw Proterosöig o'r Groeg "bywyd cynharach"; ystyr y gwreiddyn "protero-" yw "rhagflaenu" ac ystyr "söig" yw "anifail, rhywbeth byw".[1] Digwyddodd y Proterosöig rhwng 2500 Ma a 542.0±1.0 Ma (miliwn o flynyddoedd cyn y presennol (CP)), a dyma ran mwyaf diweddar y cyn-Gambriaidd. Caiff ei rannu'n dair gorgyfnod - o'r iengengaf i'r hynaf: y Paleoproterosöig, Mesoproterosöig, a'r Neoproterosöig.
| Enghraifft o'r canlynol | eon, eonothem  |
|---|---|
| Rhan o | Cyn-Gambriaidd, Graddfa Cronostratigraffig Fyd-eang Safonol (Daeargronolegol) ICS |
| Dechreuwyd | Mileniwm 2501. CC |
| Daeth i ben | Mileniwm 542. CC |
| Rhagflaenwyd gan | Archeaidd |
| Olynwyd gan | Ffanerosöig |
| Yn cynnwys | Neoproterosöig, Mesoproterozoic, Paleoproterozoic |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Stromatolites
De America
Gorllewin Namibia
Mae'r digwyddiadau sy'n berthnasol i'r eon hon wedi eu diffinio'n eitha clir: ceir newid yr hinsawdd i un llawn ocsigen yn ystod y Paleoproterosöig, rhewi wyneb y Ddaear yn ystod y cyfnod Cryogeniaidd yn y Neoproterosöig hwyr ac yn olaf y cyfnod Ediacaraidd (635 - 542 CP) ble cafwyd datblygu organeb amlgellog.
| Cyn-Gambriaidd | |||
|---|---|---|---|
| Hadeaidd | Archeaidd | Proterosöig | Ffanerosöig |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
