Ynysoedd Erch

Ynysoedd ger arfordir gogledd-ddwyrain yr Alban yw Ynysoedd Erch (Saesneg: Orkney, Gaeleg yr Alban: Arcaibh). Mae'r ynysoedd, tua 200 ohonynt i gyd, tua 16 km oddi ar arfordir Caithness. Gelwir yr ynys fwyaf yn Mainland, ac yma y ceir y brif dref, Kirkwall, gyda phoblogaeth o tua 7,000. Mae trigolion ar tua 20 o'r ynysoedd i gyd, gyda chyfanswm y boblogaeth yn 19,900 yn 2001.

Ynysoedd Erch

Math	ynysfor, un o gynghorau'r Alban, registration county, lieutenancy area of Scotland, Scottish islands area, siroedd yr Alban, sir hanesyddol y Deyrnas Unedig
Prifddinas	Kirkwall
Poblogaeth	22,270
Daearyddiaeth
Gwlad	Yr Alban
Arwynebedd	988.7994 km²
Gerllaw	Môr y Gogledd
Cyfesurynnau	59°N 3°W
Cod SYG	S12000023
GB-ORK
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Baner Ynysoedd Erch

Ymsefydlodd y Llychlynwyr yma yn yr 8fed a'r 9g, a chawsant ddylanwad parhaol ar ddiwylliant yr ynysoedd. Hyd y 19g roedd iaith Norn, iaith Lychlynnaidd, yn cael ei siarad yma.

Mae Gŵyl Sant Magnus yn ŵyl gerddorol sy'n digwydd ym mis Mehefin bob blwyddyn.

Lleoliad Ynysoedd Erchyn yr Alban

Ynysoedd

Yr ynysoedd pwysicaf yw:

• Mainland, sydd wedi ei chysylltu a:
  • South Ronaldsay
  • Burray
• Hoy
• Flotta
• Eday
• Egilsay
• North Ronaldsay
• Rousay
• Westray
• Papa Westray
• Sanday
• Stronsay
• Shapinsay
• Wyre

Hynafiaethau

Dynodwyd pedair safle Neolithig ar Ynysoedd Erch yn Safle Treftadaeth y Byd gan UNESCO yn 1999, dan yr enw Calon Ynysoedd Erch Neolithig.

• Maes Howe, siambr gladdu
• Meini Stenness, cylch cerrig
• Cylch Brodgar, cylch cerrig
• Skara Brae, olion pentref

Eraill

• Nes Brodgar, safle archeolegol

Enwogion

• John Rae (1813-1893), fforiwr
• Edwin Muir (1887–1959), bardd
• Robert Rendall (1898–1967), bardd
• George Mackay Brown (1921-1996), bardd

Gweler hefyd

• Ynysoedd Erch a Shetland (etholaeth seneddol y DU)