Lleuad lawn
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lleuad lawn (weithiau lleuad llawn) yw'r wedd leuad pan fo'r lleuad yn ymddangos fel petai wedi'i goleuo yn llawn o safbwynt y Ddaear. Mae hyn yn digwydd pan fo’r Ddaear rhwng yr Haul a'r Lleuad (yn fanwl gywir, pan fo 180° o wahaniaeth yn hydredau ecliptig yr Haul a'r Lleuad). Mae hyn yn golygu bod yr hemisffêr lleuadol sy'n wynebu'r ddaear - yr ochr agosaf - wedi'i oleuo'n llawn gan yr Haul ac yn ymddangos fel disg crwn, tra bo’r ochr bellaf yn dywyll. Mae lleuad lawn yn digwydd tuag unwaith y mis.
Pan mae'r Lleuad yn symud i gysgod y Ddaear, ceir diffyg ar y Lleuad (hefyd clip neu eclips). Pan fydd hyn yn digwydd, gall wyneb y Lleuad neu ran ohono ymddangos yn gochlyd oherwydd y tonfeddi gleision a phlygiant goleuni'r haul trwy atmosffer y Ddaear.[3][4][5] Ar Leuad llawn yn unig y ceir diffyg ar y Lleuad ac ar bwyntiau yn ei chylchdro pan allai'r lleoeren basio trwy gysgod y blaned. Nid yw diffyg ar y Lleuad yn digwydd bob mis am fod cylchdro'r Lleuad yn gogwyddo 5.14° mewn perthynas â gwastad ecliptig y Ddaear; felly, mae'r Lleuad fel arfer yn pasio i'r gogledd neu'r de o gysgod y Ddaear, sydd wedi'i gyfyngu yn bennaf i'r gwastad cyfeiriol hwn. Mae diffyg ar y Lleuad yn digwydd pan mae'r lleuad lawn i'w chel o gwmpas y naill nod neu'r llall o'i gylchdro (esgynnol neu ddisgynol). Felly, mae diffyg ar y Lleuad yn digwydd tuag unwaith pob chwe mis ac yn aml tua phythefnos cyn neu ar ôl diffyg ar yr haul, sy'n digwydd yn ystod lleuad newydd o gwmpas y nod arall.
Mae'r cyfnod rhwng lleuad newydd neu lawn a'r cyfnod nesaf yr un peth, sef mis lleuadol, ar gyfartaledd yn 29.53 o ddyddiau. Felly, yn y calendrau lleuadol sydd â phob mis yn dechrau ar ddiwrnod y lleuad newydd, mae'r lleuad lawn i'w chael naill ai ar y 14eg neu'r 15fed diwrnod o'r mis lleuadol. Oherwydd bod mis calendr yn cynnwys dyddiau llawn, gall mis lleuadol fod naill ai yn 29 neu 30 diwrnod o hyd.
Mae lleuad fedi (hefyd lleuad y naw nos olau, lleuad gynhaeaf a lleuad chwech nos olau) a lleuad hela (hefyd lleuad gwŷr Penllyn a lleuad gwŷr Iâl) yn enwau traddodiadol ar gyfer lleuadau llawn ddiwedd yr haf neu yn yr hydref, ym misoedd Medi a Hydref yn hemisffer y gogledd. Lleuad fedi yw'r lleuad llawn agosaf at alban Elfed (22 neu 23 Medi) a gallai fod unrhyw bryd yn ystod y pythefnos cyn neu ar ôl y dyddiad hwnnw.[7] Lleuad hela yw'r lleuad lawn yn dilyn hynny.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
