Elfen Grŵp 15

Grŵp pymtheg elfen yn y tabl cyfnodol ydy Grŵp 15, neu'r grŵp nitrogen. Yn nhrefn safonnol IUPAC mae grŵp 15 yn cynnwys:
nitrogen (N) (sy'n anfetel), ffosfforws (P) (anfetel), arsenig (As) (meteloid), antimoni (Sb) (meteloid), bismwth (Bi) (metel tlawd) ac ununpentiwm (Uup) (metel tlawd), mae'n debyg.

Grŵp →	15
↓ Cyfnod
2	7 N
3	15 P
4	33 As
5	51 Sb
6	83 Bi
7	115 Uup

Mae IUPAC yn ei alw'n swyddogol efo'r teitl Grŵp 15. Yr hen enw i'r grŵp oedd "Grŵp VB" a "Grŵp VA".^[1]

Mae patrwm yr electronnau rhwng aelodau unigol y teulu yn debyg iawn i'w gilydd, yn enwedig ar du allan y gragen, ac oherwydd hyn mae eu hymddygiad cemegol yn debyg i'w gilydd:

Z	Elfen	Nifer yr electronnau
7	nitrogen	2, 5
15	ffosfforws	2, 8, 5
33	arsenig	2, 8, 18, 5
51	antimoni	2, 8, 18, 18, 5
83	bismwth	2, 8, 18, 32, 18, 5
115	ununpentiwm	2, 8, 18, 32, 32, 18, 5

Mae gan bob un o'r elfennau hyn 5 electron yn haen allanol y gragen; 2 electron yn yr isgragen 's' a 3 electron yn yr isgragen 'p', .

Yr elfen bwysicaf, mae'n debyg, yn y teulu hwn o elfennau ydy nitrogen (symbol cemegol N) sef prif elfen yr aer sydd o'n cwmpas.

Casgliad o rai o'r elfennau o'r grŵp nitrogen.

Cyfeiriadau

1. Fluck, E. New notations in the periodic table. Pure & App. Chem. 1988, 60, tud 431-436.