Cwpan Rygbi'r Byd

Cwpan Rygbi'r Byd yw prif gystadleuaeth rhyngwladol rygbi'r undeb. Cynhelir twrnament bob pedair blynedd ers y bencampwriaeth gyntaf yn 1987 yn Awstralia a Seland Newydd. Trefnir y gystadleuaeth gan gorff llywodraethol y gamp yn rhyngwladol, World Rugby.

Cwpan Rygbi'r Byd
Chwaraeon	Rygbi'r Undeb
Sefydlwyd	1987
Motto	A World in Union
Nifer o Dimau	20 (16 rhwng 1987 a 1995)
Pencampwyr presennol	Seland Newydd
Gwefan Swyddogol	http://www.rugbyworldcup.com

Y pencampwyr presennol yw Seland Newydd enillodd y gystadleuaeth yn 2015 yn erbyn Awstralia. Mae un tîm wedi codi'r tlws 3 gwaith - Seland Newydd, a mae dau tîm wedi codi'r tlws ddwywaith; Awstralia a De Affrica.

Mae'r enillwyr yn derbyn Cwpan Webb Ellis sy'n dwyn enw'r disgybl o Ysgol Rugby lwyddodd, yn ôl y chwedl, i ddyfeisio'r gamp wrth "bigo'r bêl i fyny a rhedeg gydag o".

Hanes

Roedd rygbi'r undeb yn rhan o Gemau Olympaidd yr Haf ym Mharis ym Mharis 1900, Llundain 1908, Antwerp 1920 ac ym Mharis 1924. Ffrainc enillodd y fedal aur cyntaf, yna Awstralia gyda'r ddwy gystadleuaethn rygbi olaf yn y Gemau Olympaidd yn cael eu hennill gan Unol Daleithiau America, ond ni chafodd rygbi'r undeb ei gynnwys yn y gemau ar ôl 1924^[1][2]

Cafodd Cwpan Rygbi'r Byd ei grybwyll ar sawl achlysur yn mynd yn ôl at y 1950au, ond gyda'r gamp yn parhau i fod yn gêm amatur roedd y rhan fwayf o Undebau'r International Rugby Football Board (IRFB) yn erbyn y syniad^[3][4]. Ym 1985, roedd Awstralia, Seland Newydd a Ffrainc o blaid cynnal Cwpan Rygbi'r Byd, ac er nad oeddent yn cael cystadlu oherwydd sancsiynau yn erbyn system apartheid y wlad, roedd De Affrica hefyd o blaid.

Golygai hynny fod y bleidlais yn gyfartal 8-8 ond, wedi i aelod Lloegr acyna aelod Cymru newid eu meddyliau, cafwyd cytundeb i drefnu Cwpan y Byd am y tro cyntaf ym 1987^[4]

Pencampwriaethau

Blwyddyn	Lleoliad		Rownd Derfynol				Gêm 3ydd/4ydd				Nifer o dimau
			Enillydd	Sgôr	Ail		Trydydd	Sgôr	Pedwerydd
1987	Awstralia a Seland Newydd		Seland Newydd	29-9	Ffrainc		Cymru	22–21	Awstralia		16
1991	Lloegr, Ffrainc, Iwerddon Yr Alban a Cymru		Awstralia	12-6	Lloegr		Seland Newydd	13–6	Yr Alban		16
1995	De Affrica		De Affrica	15–12 (way)	Seland Newydd		Ffrainc	19–9	Lloegr		16
1999	Cymru		Awstralia	35–12	Ffrainc		De Affrica	22–18	Seland Newydd		20
2003	Awstralia		Lloegr	20–17 (way)	Awstralia		Seland Newydd	40–13	Ffrainc		20
2007	Ffrainc		De Affrica	15–6	Lloegr		Yr Ariannin	34–10	Ffrainc		20
2011	Seland Newydd		Seland Newydd	8–7	Ffrainc		Awstralia	21–18	Cymru		20
2015	Lloegr		Seland Newydd	34–17	Awstralia		De Affrica	24–13	Yr Ariannin		20
2019	Japan
2023	Ffrainc										20

Cyfeiriadau

1. "Rugby in the Olympics: History". World Rugby. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-06-27. Cyrchwyd 2015-06-27.
2. Richards, Huw. "Rugby and the Olympics". ESPN.
3. "History of the World Cup". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006-05-08. Cyrchwyd 2015-06-27. Unknown parameter |published= ignored (help)CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
4. "Rugby World Cup". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-04-22. Cyrchwyd 2015-06-27. Unknown parameter |published= ignored (help)