endid gweinyddol a halogwyd From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae parth aberthu neu ardal a aberthwyd (a elwir yn aml yn barth aberthu cenedlaethol yn ardal ddaearyddol a amharwyd yn barhaol arno gan newidiadau amgylcheddol trwm neu ddadfuddsoddi economaidd. Mae sylwebwyr gan gynnwys Chris Hedges, Joe Sacco, a Steve Lerner wedi dadlau bod arferion busnes corfforaethol yn cyfrannu at gynhyrchu parthau aberthu.[1][2][3] Amlygodd adroddiad gan y Cenhedloedd Unedig yn 2022 fod miliynau o bobl yn fyd-eang mewn parthau aberthu llygredd, yn enwedig mewn parthau a ddefnyddir ar gyfer diwydiant trwm a mwyngloddio.[4]
Mae parth aberthu neu ardal aberthu yn ardal ddaearyddol sydd wedi'i amharu'n barhaol naill ai gan ddifrod amgylcheddol neu gan ddadfuddsoddiad economaidd.[5]
Dylid cofio hefyd nad oes dewis yn yr aberthu: mae rhywun oddi allan yn aberthu pobl a’u cymuned neu dir heb ganiatâd y brodorion.”[6] Diffiniad mwy soffistigedig yw: “Yn enw 'cynnydd' (datblygiad economaidd, addysg, crefydd, ffatrïoedd, technoleg) efallai y bydd angen niweidio neu aberthu grwpiau penodol o bobl (a elwir yn israddol) er mwyn grwpiau eraill (y rhai uwchraddol) elwa."[6]
Mae diffiniad arall yn nodi bod Parthau Aberth yn lleoedd sydd wedi'u difrodi oherwydd defnydd tir digroeso yn lleol sydd wedi achosi "llygredd cemegol lle mae trigolion yn byw ger diwydiannau llygredig iawn neu ganolfannau milwrol."[1]
Yn ôl Helen Huntington Smith,[7] defnyddiwyd y term am y tro cyntaf yn yr Unol Daleithiau wrth drafod effeithiau hirdymor cloddio am lo mewn stribedi yng Ngorllewin America yn y 1970au. Cynhyrchodd Pwyllgor Astudio'r Academi Wyddoniaeth Genedlaethol / Academi Beirianneg Genedlaethol ar y Potensial ar gyfer Adsefydlu Tiroedd Arwyneb lle Cloddwyd am Lo yng Ngorllewin yr Unol Daleithiau - adroddiad ym 1973 a gyflwynodd y term.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.