![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Martin_Niem%25C3%25B6ller_%25281952%2529.jpg/640px-Martin_Niem%25C3%25B6ller_%25281952%2529.jpg&w=640&q=50)
Martin Niemöller
From Wikipedia, the free encyclopedia
Roedd Friedrich Gustav Emil Martin Niemöller (14 Ionawr 1892 – 6 Mawrth 1984) yn ddiwinydd gwrth-Natsïaidd Almaeneg a gweinidog Lutheraidd. Mae'n fwyaf adnabyddus am ddatganiad, "ei gerdd" sydd wedi cael ei ddyfynnu yn eang - "Yn gyntaf daethon nhw am y Sosialwyr, ac nid oeddwn yn siarad allan - oherwydd nid oeddwn yn Sosialaidd ......Yna ddaethon nhw amdana i - ac nid oedd neb ar ôl i siarad drosto fi."
Martin Niemöller | |
---|---|
![]() | |
Ganwyd | 14 Ionawr 1892 ![]() Lippstadt ![]() |
Bu farw | 6 Mawrth 1984 ![]() Wiesbaden ![]() |
Dinasyddiaeth | yr Almaen, Ymerodraeth yr Almaen, yr Almaen Natsïaidd, Gorllewin yr Almaen ![]() |
Galwedigaeth | diwinydd, bardd, submariner, gwrthryfelwr milwrol, ymgyrchydd heddwch ![]() |
Priod | Else Bruner ![]() |
Gwobr/au | Medal Wilhelm Leuschner, Medal Carl von Ossietzky, Uwch Groes Dosbarth 1af Urdd Teilyngdod Gwladwriaeth Ffederal yr Almaen, Y Groes Haearn, Gwobr Heddwch Lennin, Carl-von-Ossietzky-Medaille, Gwobr Joseph E. Drexel ![]() |
Bu'n geidwadol ac yn gefnogol i Adolf Hitler i ddechrau, ond daeth yn un o sylfaenwyr yr Eglwys Gyffesol, a oedd yn gwrthwynebu Natsïeiddio eglwysi Protestanaidd yr Almaen. Gwrthwynebodd yn arbennig y Paragraff Aryan. Oherwydd ei wrthwynebiad i reolaeth Natsïaid o'r eglwysi, cafodd Niemöller ei garcharu yn gwersylloedd crynhoi Sachasenhausen a Dachau o 1938 i 1945. Ar ôl ei garcharu, mynegodd ei euogrwydd am beidio â gwneud digon i helpu dioddefwyr y Natsïaid. Gwrthododd ei gredoau cenedlaethol yn gynharach ac roedd yn un o gychwynnwyr Datganiad Erlyn Stuttgart.
O'r 1950au ymlaen, roedd yn heddychydd ac yn weithredwr gwrth-ryfel, ac yn is-gadeirydd War Resisters International o 1966 i 1972.