Defnyddiwr:Jason.nlw/WiciBrosiect Addysg/Mynydd Parys
From Wikipedia, the free encyclopedia
Mae Mynydd Parys yn fryn 147 m (482 troedfedd) o uchder, ychydig i'r de o dref Amlwch yng ngogledd-ddwyrain Ynys Môn. Yn ail hanner y 18fed ganrif y diwydiant copr ym Mynydd Parys oedd yr un mwyaf yn y byd.[1]
Daearyddiaeth | |
---|---|
Dechreuwyd cloddio am gopr ym Mynydd Parys tua 4000 o flynyddoedd yn ôl a pharhaodd hyn drwy gydol cyfnod y Rhufeiniaid.[2][3]
Ail-ddarganfuwyd copr ar y mynydd yn 1764 gan fwynwr lleol ac erbyn y 1780au Mynydd Parys oedd y gloddfa fwyn fwyaf yng Nghymru. Tan 1821, roedd Mynydd Parys hyd yn oed yn cynhyrchu ei arian ei hunan, a oedd yn cael ei roi i’r gweithwyr.[4]
Roedd Mynydd Parys yn tra-arglwyddiaethu ar farchnad gopr y byd yn ystod chwarter olaf y 18fed ganrif, ac roedd y copr a gloddiwyd yma'n cael ei ddefnyddio i gynhyrchu llongau rhyfel Prydain. Erbyn diwedd y 19eg ganrif roedd y gweithfeydd yn dechrau dirywio oherwydd trafferthion ynghylch tynnu copr o’r ddaear a chystadleuaeth ratach oddi wrth farchnadoedd yn Ewrop.
Erbyn heddiw mae’r gweithfeydd hynafol yn cael eu hastudio gan haneswyr ac archaeolegwyr ac mae golygfeydd trawiadol y mynydd yn boblogaidd ymhlith cerddwyr ac ymwelwyr.