From Wikipedia, the free encyclopedia
Гражда́нлăх — гражданинпа патшалăхăн иккĕшĕн хушшинче хире-хирĕçле право, тивĕç-ирĕк тата яваплăх пур чухнехи тăтăрхаллă тивĕç-ирĕклĕ çыхăнăвĕ.[1]
Гражданлӑх конституцири тата администрациллĕ тивĕç-ирĕкĕн институчӗсенчен пӗри пулса тӑрать тата ялан тенӗ пекех конституцире (тӗп саккунра) е патшалӑх конституцийӗн конституци акчӗпе тата нормăри тивĕç-ирĕкĕн акчӗсемпе ҫирӗпленет. Патшалӑхпа унӑн пулӑшӑвӗпе, конституци тата социаллӑ хӳтлӗхӗпе ҫыхӑннӑ ҫынсем хушшинчи хутшӑну мӗнле палӑрать: патшалӑх гражданинӑн тивĕç-ирĕкĕсемпе ирӗклӗхне йышӑнать тата гарантилет, чикӗ леш енче ӑна хӳтӗлет; тепӗр енчен, гражданин патшалӑх саккунӗсене ним иккӗленмесӗр тытса тӑрать, хӑй палӑртнӑ тивӗҫсене пурнӑҫлать. Ҫак тивĕç-ирĕксемпе тивӗҫсен пӗрлӗхӗ гражданинӑн политикӑри тата тивĕç-ирĕкри статусӗ пулса тӑрать, вӑл ӑна ют ҫӗршыв гражданӗсенчен тата гражданлӑхран уйӑрса тӑрать.
Монархиллӗ ҫӗршывсенче ҫынсем патшалӑхпа гражданин мар, пăхăнуллăх пек ҫыхӑну тытаҫҫӗ. Гражданлӑхпа танлаштарсан, пӑхӑнса тӑни вӑл патшалӑхпа мар, монархпа тӳрремӗн ҫыхӑннине пӗлтерет.
Гражданлӑха темиҫе майпа туянма пулать:
Хӑш-пӗр ҫӗршывсенче (Антигуа тата Барбуда, Сент-Люсия, Доминика т. ыт. те) ҫӗршыв экономикине инвестицисене кĕртсен е куҫман пурлӑха туянсан граджанлăха кĕртеççĕ. Çакнашкал меслет Европӑра ("Ылтӑн виза" — Португалире, Аслă Британире, Латвире т. ыт. те) тата Кариб бассейнӗнчи (Сент-Китс, Невис, Гренада тата ыт. те) анлӑ сарӑлнӑ. Гражданлӑха илес текен пайăр çын темиҫе тапхăр — пурӑнма юранинчен (ПЮ) пуçласа пĕрмай пурӑнма юранине (ППЮ), кайран натурализаци (гражданлӑха кĕни) процедурипе тӳрремӗн иртет. Гражданлӑха кĕрес процедура ҫӗршывăн саккунӗсене шута илсе пурнӑҫланать.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.