Stati Uniti d'America

paese di l'America settentriunale From Wikipedia, the free encyclopedia

Stati Uniti d'America
Remove ads
Remove ads

I Stati Uniti d'America, in cortu, i Stati Uniti ò i SUA (in inglese : United States of America, United States, USA, U.S.) sò un Statu di l'America settentriunale annant'à l'Oceanu Atlanticu è l'Oceanu Pacificu. Hè ancu à spessu chjamatu "America", ma st'usu hè scurettu perchè l'America hè un cuntinente, è micca solu un paese.

WikiLettera
WikiLettera

'Ssu artìculu hè in custruzzione. Pudete cuntribuisce à a so redazzione.

Ulteriori informazioni Stati Uniti d'America United States of America ...

A capitale hè Washington DC.

Remove ads

Storia

L'America Precolumbiana

A presenza umana a più antica hè stata custatata 20 000 anni fà, è si truvava in Alaska.

Ci sò state parechje civilisazione chì si sò sviluppate è chì sò sparite prima di a vinuta di i primi Auropei, cume i Anasazis o i "Mound Builders".

Thumb
Cliff Palace, vestighi di situ Anasazi.

Ma quandu ghjunghjenu i coloni in America, 'ssa terra ùn hè per u tantu biota : ci si trovanu assai Amerindiani.

A Colonisazione

U cuntinente americanu è statu scupertu dà Cristofaru Colombu, un navigatore ghjenuvese (chì avia campatu in Corsica), in u 1492.

U paese u più anzianu si chjama Saint Augustine (fundata 1565), in Florida, fundatu da i Spagnoli. Dopu, venenu l'Inglesi, in Virginia è in ciò chi diventerà a Nova Ingliterra. Ghjè in st'ultimu chì ghjunghjenu i Patri Pelegrini (Pilgrim Fathers), di religione protestante ma micca anglicana, invece a ghjente di u Sudu di e colonie sò anglicani. Quandu ind'u nordu si custruisce una sucetà ugualitaria, u mudellu suciale di u sudu hè quellu di u "gentleman farmer", è hè dunque di più aristocraticu. Un episodu interessante di st'epica hè a fundazione di a Pennsylvania da i Quakers. Plymouth è fundata in 1620 dà l'Inglesi, è a Nova Amsterdam (chì diventerà dopu New York), hè custruita da l'Olandesi in u 1624.

A cunquista di sti territorii novi ùn si fecenu micca senza viulenze trà i culoni è l'Amerindiani, chì morenu ancu di malatia.

À pocu à pocu si stalla in i SUA un ambiu di razzisimu, contr'à l'Indiani, ma ancu è sopratuttu contr'à i Neri chì sò purtati d'Africa in batelli pè diventà servi. A schjavitù hè assai disseminatu ind'u Sudu (cume in Virginia) duve s'impieghanu i schjavi chì servanu di manu d'opera à bon'mercatu ind'i campi di cutone è di tabaccu.

In u 1775, ci campanu 2 millione d'abitanti. A più grande cità hè tandu Philadelphia, incù 40 000 abitanti.

Thumb
Nouvelle-France 1534-1763.

A Guerra d'Independenza

I SUA pruclamonu a so indipendenza u 4 ghjuliu 1776, dopu parechji anni di tensione incù a Grande Britannia, anzituttu à prupositu di a pulitica fiscale. Ben' intesu, l'Inglesi ùn l'accetanu micca. Fù tandu u principiu di una guerra chì durara fin'à lu 1783.

A Dichjarazione d'Indipendenza di i Stati Uniti hè firmata famosa pè avè pè a prima volta ind'a storia parlatu di i diritti inalienabili di l'omu, dicendu :

«... Tenemu cume evidente e seguente verità : tutti l'omi nascenu uguali ; sò dutati da u Creatore di certi dritti inalienabili ; à mezu à 'ssi dritti si trovanu a vita, a libertà è a ricerca di u benistà ... »

L'armata britanica hè più numarosa è megliu armata cà l'armata americana, cumposta sopratuttu di milizie. I primi tempi di u conflittu, sò dunque assai difficile pè l'insuretti.

Ma u rapportu di forza scambia quandu La Fayette vene à aiutà e truppe di George Washington. In fine di contu, e truppe britanniche sò disfatte è hè signatu u Trattatu di Parigi chì ricunnosce a suverenità di l'anziane culonie.

Un Paese Ghjovanu

Stu novu paese deve avale inventà istituzione nove pè rimpiazzà l'administrazione culuniale. Ma ci hè un cuntrastu trà dui gruppi d'omi politichi :

  • Quelli chì volenu una confederazione trà e 13 culonie, senza statu centrale forte, chì ricunoscerebbe una soverinità di i Stati
  • I partigiani di l'Unione
Remove ads

Pulitica

I Stati Uniti sò una federazione di 50 stati. Washington DC, a capitala, ùn face parte di nissunu Statu, è ci vole ancu à mintuvà chì Porto Rico è parechje isule di u Pacificu facenu parte di i SUA.

Thumb

Stati

Remove ads

Geografia

Economia

I Stati Uniti sò a prima putenza economica di u mondu. Facenu parte di u G8 è di u G20, è ancu di l'OCDE è di l'ALENA (zona di libaru-scambiu di America di u nordu). A maioria di e grande imprese multinazionale anu u so sede suciale in i Stati Uniti (PepsiCo, Microsoft, ecc… )

E più zone dinamiche sò situate à a fruntera cù u Messicu, a Silicon Valley è di manera generale u litturale punente, è ancu u littorale este, cù a piazza finanzaria di Wall Street, o l'industria aerospaziale in Florida (Cape Canaveral).

Malgradu quessa, ghjè di i Stati Uniti chì hè partita a crisi economica di 2010, cù a crisi di i subprimes in u settore immobiliare, chì s'hè sparsa dopu à u restu di u settore finanzariu (cù a bancarotta di Lehman Brothers di settembre di u 2008) è à l'«economia reale». L'economia di i Stati Uniti hè ancu indebulita da un tassu di debite assai impurtante.

Remove ads

Cultura


Da vede dinò

Ligami

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads