ئەکتەری ئێرلەندی From Wikipedia, the free encyclopedia
کیلیان مێرفی (بە ئینگلیزی: Cillian Murphy) ئەکتەرێکی ئێرلەندییە. یەکەم دەرکەوتنی پیشەگەرانەی خۆی لە شانۆنامەی «دیسکۆ پیگز» لە ساڵی ١٩٩٦ی «ئەندا والش» ئەنجامدا، ھەروەھا لە فیلمێکی وەرگێڕدراوی سەر شاشە لە ٢٠٠١ بە ھەمان ناو بەشداربوو. فیلمە سەرەتایییە دیارەکانی بریتین لە: فیلمی ترسناکی دوای ٢٨ ڕۆژ (٢٠٠٢)، کۆمیدیای ڕەشی ئینتەرمیسیۆن (٢٠٠٣)، ھەستبزوێنی چاوی سوور (٢٠٠٥)، درامای جەنگی ئێرلەندی «ئەو بایەی کە جۆ دەھەژێنێت» (٢٠٠٦) و فیلمی ھەستبزوێنی تیشکی خۆر (٢٠٠٧). لە فیلمی کۆمیدی-درامی نانی بەیانی لەسەر پلۆتۆ (٢٠٠٥)، ڕۆڵی ژنێکی ڕەگەزگۆڕاوی ئێرلەندی بینیووە؛ کە بووە ھۆی ئەوەی پاڵێوراو بێت بۆ خەڵاتی گۆڵدن گڵۆب.
کیلیان مێرفی | |
|---|---|
 کیلیان مێرفی لە ٢٠٢٤ | |
| لەدایکبوون | ٢٥ی ئایاری ١٩٧٦ کۆرک، ئیرلەند |
| پیشە | ئەکتەر |
| چالاکبوون | ١٩٩٦-ئێستا |
| ھاوسەر | یۆنی ماکگینز (٢٠٠٤) |
| مناڵ(ەکان) | ٢ |
| خەڵاتەکان | خەڵاتی ئۆسكار (٢٠٢٤) بەهۆی فیلمی ئۆپنھایمەرەوە |
ھەروەھا مێرفی بە ھاوکارییەکانی لەگەڵ دەرھێنەر کریستۆفەر نۆلان ناسراوە، کە ڕۆڵێکی ترسێنەری لە سوارچاکی تاریکی (٢٠٠٥–٢٠١٢)، و دەستپێک (٢٠١٠)، و دەنکیرک (٢٠١٧) بینیووە. زیاتر ناوبانگی بەدەستھێنا بەھۆی ڕۆڵی تۆمی شێڵبی لە زنجیرە درامای سەردەمی بی بی سی پیکی بڵایندەرز (٢٠١٣–٢٠٢٢) و ڕۆڵی سەرەکی لە بەدواداچوونی ترسناکی «شوێنێکی بێدەنگ: بەشی دوو» (٢٠٢٠). لە ساڵی ٢٠١١دا، مێرفی خەڵاتی شانۆی ئیرلەندی تایمزی بۆ باشترین ئەکتەر و خەڵاتی دێسک درامی بۆ نمایشی تاکەکەسی نایابی بەدەستھێنا بۆ شانۆنامەی تاک -تەسی مستەرمان. لە ساڵی ٢٠٢٠ ڕۆژنامەی ئیرلەندی تایمز بە یەکێک لە گەورەترین ئەکتەرە سینەمایییەکانی ئێرلەندا ناوی برد.[1]
_career_workshop_c.1992_(9423657442).jpg)
مێرفی لە ٢٥ی ئایاری ١٩٧٦ لە گەڕەکی دۆگلاس لە شاری کۆرکی لەدایکبووە.[2] دایکی وانەی بە زمانی فەرەنسی دەگوتەوە لەکاتێکدا باوکی بەناوی برێندان، لە وەزارەتی پەروەردە کاری دەکرد.[3] ھەروەھا باپیر و خاڵۆزا و مامی مامۆستا بوون. لە شاری بالینتەمپڵ لە ویلایەتی کۆرکی لەگەڵ برا بچووکەکەی پایدی و دوو خوشکە بچووکەکەی سیلێ و ئۆرلا گەورە بووە.[4][5] لە تەمەنی ١٠ ساڵییەوە دەستی بە نووسین و پێشکەشکردنی گۆرانی کردووە.[6] ئەو بە کاتۆلیکی پەروەردە بووە و لە کۆلێژی «برازەرس پرێزنتەیشن» لە قوتابخانەی ناوەندی کاتۆلیک خوێندوویەتی کە ھەمیشە پارەی دەدا، کە لە ڕووی ئەکادیمییەوە ئاستێکی باشی بەدەستھێنا بەڵام زۆرجار تووشی کێشە دەبوو، ھەندێک جار سزا دەدرا، لە ساڵی چوارەمدا بڕیاریدا کە خراپ ڕەفتار نەکات لەسەر ئەو کێشانەی کە بەسەری دادێت.[7]
حەزی لە وەرزش نەبوو کە بەشێکی سەرەکی بوو لە پرۆگرامی خوێندنی قوتابخانەکەدا، بۆی دەرکەوت کە کاری ھونەری لە قوتابخانەکەدا پشتگوێ خراوە. مورفی یەکەم ڕۆڵی نمایشکردنی لە قۆناغی ناوەندیدا بەدەستھێنا، کاتێک بەشداری لە کورتەیەک درامادا کرد کە لەلایەن دەرھێنەری کۆمپانیای «شانۆی کۆرکادۆرکا پات کیرنانەوە» پێشکەشکرا. دواتر ئەو ئەزموونەی بە «بەرزییەکی گەورە» و ھەستێکی «تەواو زیندوو» وەسف کرد. ڕۆماننووس ویلیام وۆڵ کە مامۆستای زمانی ئینگلیزی بوو، ھانی دا بۆ ئەوەی کاری نواندن بکات بەڵام ئەو بڕیار بوو کە ببێتە ئەستێرەی ڕۆک.[8]
لە کۆتایییەکانی تەمەنی ھەرزەکاری و سەرەتای بیستەکانی تەمەنیدا، شانبەشانی براکەی پایدی لە چەندین تیپدا گۆرانی وت و گیتاری دەژەند و ئەو دووانە ھەمیشە پێکەوە بوون، ناوی تیپە سەرکەوتووەکەیان کردە «کوڕەکانی مستەر گرین جینز» کە لە ئەلبومی تیپێکی تر ناوەکەیان وەرگرتبوو. دواتر وتی گرووپەکە «تایبەتمەند بووە لە تێکستی گەمژانە و گیتاری تاکەکەسی». گرێبەستێکی پێنج ئەلبوومیان لەلایەن کۆمپانیای ئەسید جاز ڕیکۆردزەوە پێشکەش کرا، ئەوان ڕەتیانکردەوە چونکە پایدی ھێشتا لە قوتابخانە بوو و ئەو دووانە لەگەڵ ئەو بڕە پارە کەمەدا ھاوڕا نەبوون کە بەدەستیان دەھێنا بۆ پێدانی مافی ئاوازەکانی مێرفی بە کۆمپانیایەکی تۆمارکردن.[7][9] دواتر مێرفی دان بەوەدا دەنێت وتی: «زۆر دڵخۆشم کە ئەو گرێبەستەمان واژۆنەکرد، چونکە وەک ئەوە وایە ژیان و تێکڕای بەرهەمەکانت بدەیتە ئەو کۆمپانیایە».[10]
مورفی لە ساڵی ١٩٩٦ لە زانکۆی کۆلێژی کۆرکی (UCC) دەستی بە خوێندنی یاسا کردووە، بەڵام لە تاقیکردنەوەکانی ساڵی یەکەمدا دەرنەچوو، چونکە «ھیچ حەزی بە ئەنجامدانی نەدەکرد». نەک ھەر سەرقاڵی گرووپەکەی بوو، بەڵکو لە چەند ڕۆژێک دوای دەستپێکردنی لە زانکۆکەدا دەیزانی کە یاسا ئەوە بەشە نییە کە دەیویست بیکات.[11] دوای بینینی بەرھەمی شانۆیی کۆرکادۆرکای (A Clockwork Orange) کە لە دەرھێنانی کیرنان بوو، مێرفی بڕیاریدا تیشك بخاتە سەر نواندن پەرە بەو لایەنەی بدات. دوا بەدوای ئەم ڕۆڵە کورتانە، ڕۆڵی تری لە فیلم و دراما ئیرلەندییەکان دەبینی. مێرفی دواتر دانی بەوە دانا کە لەو کاتە حەزی سەرەکیی نواندن نەبوو، بەڵکو ڕۆیشتن بۆ ئاهەنگ و ناسینی ئافرەت بوو.
لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠٠٤ مێرفی ھاوسەرگیری لەگەڵ خۆشەویستە کۆنەکەی بەناوی «ئیڤۆن ماکگینس» کرد کە لە یەکێک لە نمایشەکانی گرووپی ڕۆکەکەی لە ساڵی ١٩٩٦ ناسیبووی.[12] لە ساڵی ٢٠٠١ تا ٢٠١٥ لە لەندەن ژیاون، پێش ئەوەی ڕوو لە دەبڵین بکەن. خاوەنی دوو کوڕن کە بە ڕێککەوت لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٠٥ و تەممووزی ٢٠٠٧ لەدایکبوون.[13][14] مێرفی خۆشەویستێکی گەورەی بۆ مۆسیقا ھەیە، لە ساڵی ٢٠٠٤دا ڕای گەیاندووە، «تاکە شتێک کە ویستبێتم لە ژیانمدا ئەنجامی بدەم، ڕۆیشتنم بووە بۆ شوێنی مۆسیقا و کۆنسێرتەکان».
ناوبراو چیتر لە گرووپی ڕۆکدا کار ناکات، بەڵکو بەردەوام لەگەڵ ھاوڕێکانی و لەسەر خۆی مۆسیقا دەژەنێت، و ھێشتاش گۆرانی دەنووسێت. مێرفی ھیچ پلانێکی نییە بۆ دەستپێکردنی گرووپێکی دیکە و دەڵێت «ھەرچەندە باش بووم، بەڵام چەمکی ئەکتەر بوون و تیپێکی ڕۆک لە لایەنەکەدا بەو مانایە بوو کە ھەرگیز بە جددی وەریان نەگرم». مورفی لە ساڵی ٢٠١٣ەوە چەندین بەرنامەی لە ڕادیۆی دیجیتاڵی بەریتانی «بی بی سی ڕادیۆ ٦ میوزیک» پێشکەش کردووە. لەوانەش زنجیرەی چاپی سنوورداری کیلیان مورفی کە تێیدا مۆسیقا دڵخوازەکەی ھاوبەشی پێ دەکات و باسی دەکات.[15] لە ساڵی ٢٠٠٥ ناوی ھاوڕێ ئەکتەرە ئێرلەندییەکانی کۆڵین فارێل، جۆناسان ڕیس مێیرز و لیام نیسن وەک ھاوڕێ ناوبرد، بەڵام نیسۆنی بەتایبەت بە «باوکی فیلم-جێگرەوە» ناوبرد.[16]
ھەروەھا مورفی دەڵێت: نزیکترین ھاوڕێیەتی ئەو ھاوڕێیەتیانەیە کە پێش ئەوەی بەناوبانگ بێت، دروستی کردووە.[17] مورفی بە ڕۆمانی کاتۆلیک گەورە بووە و نزیک بووە لە نەزانینخوازی، تا ئەو کاتەی لێکۆڵینەوەی لە ڕۆڵی خۆی وەک فیزیازان و کەشتیوانێک لە فیلمی تیشکی خۆر لە ساڵی ٢٠٠٧دا کردووە، کە تێیدا باوەڕی بێخواییەکەی پشتڕاستکردەوە.[18][19] نزیکەی ١٥ ساڵ ڕوەکخۆر بووە، کە بە وتەی خۆی دەڵێت، ئەمەم ئەنجامداوە چونکە «نیگەرانی نەخۆشی مانگای شێت بوومە، نەک لەبەر کارێکی ڕەوشتداریم بووبێت».[20] ھەروەھا لە ڕێکخستنە ناتەندروستەکانی بازرگانی کشتوکاڵی دا دوودڵی ھەبووە. جارێکی تر دەستی کردەوە بە خواردنی گۆشت بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆی لە فیلمی پێکی بڵایندەرز بەرجەستە بکات. لە چاوپێکەوتنێکی ٢٠٢٢، مێرفی ڕایگەیاند کە دووبارە بووەتە ڕوەکخۆر.[21]
کیلیان مورفی کاری نواندنی لەسەر شانۆ دەستپێکرد و دواتر بە ڕۆڵی پێشکەوتووی لە فیلمی ئیرلەندی "دیسکۆ پیگز" لە ساڵی ٢٠٠١دا گواسترایەوە بۆ سەر شاشەی گەورە. مورفی ناوبانگێکی نێودەوڵەتی بەدەستھێنا بەھۆی ڕۆڵی دکتۆر جۆناتان کرین/کەسایەتی ترسێنەر لە فیلمی "باتمان دەست پێدەکات" (٢٠٠٥)ی کریستۆفەر نۆلان، ئەمەش بووە ھۆی ئەوەی لە چەندین بەرھەمی گەورەدا بەشداری بکات لەوانە "چاوی سوور" (٢٠٠٥)، "نانی بەیانی لەسەر پلۆتۆ" (٢٠٠٥) و "خۆر" (٢٠٠٧).[22] ھەروەھا لە تەلەڤیزیۆن کاری کردووە، دیارترینیان لە زنجیرە بەناوبانگەکەی بەریتانی «پێکی بڵایندەرز» (٢٠١٣–٢٠١٩)، کە تێیدا ڕۆڵی سەرەکی تۆماس شێڵبی بینیوە.[23]
مورفی بە درێژایی ژیانی ھونەری ستایشی ڕەخنەگرانی بەدەستھێناوە بەھۆی ڕۆڵەکانییەوە، خەڵاتەکانیش بریتین لە پاڵێوراوی گۆڵدن گڵۆب بەھۆی ڕۆڵی لە فیلمی «با کە جۆ دەھەژێنێت» (٢٠٠٦) و خەڵاتی فیلم و تەلەڤیزیۆنی ئێرلەندی بەھۆی کارەکانی لە فیلمی «چاوی سوور».[24] بۆیە کیلیان مورفی خۆی وەک یەکێک لە ھەمەلایەنەترین و بەتواناترین ئەکتەرەکانی نەوەی خۆی جێگیر کردووە، بە جەستەیەکی سەرنجڕاکێشی کار کە بەردەوامە لە بەدەستھێنانی ستایشی بینەران و ڕەخنەگران بە ھەمان شێوە. لە ساڵی ٢٠١١ تا ئێستا کیلیان مورفی بەردەوام بووە لە کارکردن لەسەر چەندین پڕۆژەی سینەمایی و تەلەڤیزیۆنی. لە ساڵی ٢٠١٢ ڕۆڵی خۆی وەک جۆناتان کرین/کەسایەتی ترسێنەر لە فیلمی «سوارچاکی تاریکی»ی کریستوفر نۆلان دووبارە کردەوە. ھەروەھا لە فیلمی تاوانکاریی ھەستبزوێن «چاوی سوور» (٢٠١٢) شانبەشانی ڕۆبەرت دی نیرۆ و سیگۆرنی ویڤەر ڕۆڵی سەرەکی گێڕاوە.[25][26]
لە ساڵی ٢٠١٣ مورفی ڕۆڵی خۆی وەک تۆمی شێڵبی لە زنجیرە تەلەڤیزیۆنییە بەریتانییەکەی «پێکی بڵایندەرز» کە ڕەخنەگران ستایشی زۆریان لێکرد و بەناوبانگ بوو، دەستیپێکرد. بەرنامەکە بۆ ماوەی پێنج وەرز تا ساڵی ٢٠١٩ بەردەوام بوو، ئەمەش پێگەی مورفی وەک پیاوێکی پێشەنگ لە تەلەڤیزیۆنەکاندا چەسپاند. مورفی لەم ماوەیەشدا بەردەوام بوو لە کارکردن لە بواری فیلمدا. لە فیلمی ھەستبزوێنی خەیاڵی زانستی «تێپەڕاندن» (٢٠١٤) شانبەشانی جۆنی دێپ و ڕێبێکا ھۆڵ، ھەروەھا لە درامای مێژوویی «ئانترۆپۆید» (٢٠١٦) کە باس لە تیرۆرکردنی ڕێبەری نازییەکان ڕێینھارد ھایدریچ دەکات. لە ساڵی ٢٠١٧ مورفی لەگەڵ کریستوفر نۆلان یەکیانگرتەوە بۆ فیلمی داستانی جەنگی جیھانی دووەم «دەنکیرک».[27][28]
فیلمەکە سەرکەوتنێکی ڕەخنەگرانە و بازرگانی بەدەستھێنا و چەندین خەڵات و پاڵێوراوی بەدەستھێنا، لەنێویاندا چەندین پاڵێوراوی خەڵاتی ئۆسکار. لەم دواییانەدا، لە ساڵی ٢٠٢٠، مورفی ڕۆڵی سەرەکی لە فیلمی ترسناکی نێتفلیکس «شوێنێکی بێدەنگ بەشی دووەم» دا بینی، کە درێژەی فیلمە بەناوبانگەکەی ساڵی ٢٠١٨ بوو «شوێنێکی بێدەنگ»، ھەروەھا لە زنجیرە سنووردارەکەی «ئاوی باکوور» دا، کە لەسەر بنەمای ڕۆمانی ئیان ماکگوایەر دروست کراوە.[29] بە درێژایی ئەم ماوەیە، مورفی بەردەوام بووە لە ڕێزگرتنێکی زۆر بەھۆی نمایشە نوانس و چڕەکانییەوە، ستایشی لەلایەن ھەردوو ڕەخنەگران و بینەرانەوە بەدەستھێناوە. تا ئێستاش وەک ئەکتەری بەدواداچوون و چەندین پڕۆژەی سەرنجڕاکێشی ھەیە کە ھێشتا لە ئارادایە.[30][31]
کیلیان مورفی بە کەسێکی تایبەت ناسراوە و لە دەرەوەی کارەکانیدا تاڕادەیەک ئاستێکی نزم دەپارێزێت. زۆرجار لە تابلۆیدەکان یان لە گۆڤاری قسە و باسەکاندا نابینرێت و توانیویەتی ژیانی تایبەتی خۆی لە چاوی گشتی دوور بخاتەوە.[32][33] سەرەڕای ئەوەی مورفی ئارەزووی ژیانی تایبەتی ھەیە، بەڵام لە پیشەسازی کات بەسەربردندا ڕێزی زۆری لێدەگیرێت و سەرسامی زۆری ھەیە. ئەو بە بەتوانای ناباوەر و ھەمەلایەنە ناسراوە و زۆرجاریش نمایشەکانی بەھۆی چڕی و نوانسەکانیانەوە ستایش دەکرێن. زۆرێک لە ھاوئەستێرەکانی و ھاوکارەکانی زۆر قسەیان لەسەر کردووە، چ لە ڕووی توانای نواندن و چ لە ڕووی کەسایەتییەوە.[34]
لە چاوپێکەوتنەکاندا، مورفی وەک کەسێکی زیرەک و بیرمەند و قسەخۆش دەردەکەوێت. ئەو بەوە ناسراوە کە تایبەتە بەڵام بە ئەدەب، زۆرجاریش لە کاتی قسەکردن لەسەر بابەتگەلی کەسی زیاتر قسەکانی بە وردی ھەڵدەبژێرێت.[35][36] سروشتی تایبەتی مورفی تەنھا عیرفانییەکەی زیاد کردووە و بەردەوامە لە ڕێز و سەرسامییەکی زۆر لەلایەن ھەردوو ھەوادار و کەسانی ناوخۆیی پیشەسازییەوە. کیلیان مورفی ناوبانگێکی وەک ئەکتەرێکی بەتوانا و تاکێکی تایبەت و بیرمەند کە بە توندی تایبەتە بە پیشەکەی. وێنەی گشتی ئەو وێنەی کەرامەتێکی بێدەنگ و پیشەیی یەدەگانە و کارەکانی بەردەوامن لە سەرسامکردن و ئیلھامبەخشین بە بینەران لە سەرانسەری جیھاندا.[37]
کیلیان مێرفی بە دەنگی بەرز پشتگیرییەکانی بۆ کۆمەڵێک ھۆکار بووە و بە درێژایی ژیانی ھونەری بەشداری لە جۆرەھا چالاکییەکانیدا کردووە. یەکێک لەو هۆکارانەی کە مێرفی زۆر بە سۆزەوە بووە، ژینگەیە. ناوبراو لە بارەی پێویستی کردەوە سەبارەت بە گۆڕانی کەشوھەوا قسەی کردووە و داوای لە خەڵک کردووە ھەنگاو بنێن بۆ کەمکردنەوەی شوێنپێی کاربۆنیان. لە ساڵی ٢٠١٨ دەنگی خۆی بە قەرز داوە بە فیلمێکی بەڵگەنامەیی بە ناوی «کاتژمێرەکە دەروات»، کە ئامانجی ھۆشیارکردنەوەی خەڵک بوو سەبارەت بە گۆڕانی کەشوھەوا. ھەروەھا مێرفی لە ڕێکخراوە خێرخوازییە جیاوازەکاندا بەشدار بووە.[38] پاترۆنی دامەزراوەی پزیشکی و توێژینەوەی منداڵانە کە پارە کۆدەکاتەوە بۆ پشتگیریکردنی منداڵانی نەخۆش و خێزانەکانیان، ھاوکات پاڵپشتی ڕێکخراوی خێرخوازی ئۆکسفامی کردووە کە کاردەکات بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەژاری و نادادپەروەری.
مێرفی جگە لە کارە خێرخوازییەکانی، پلاتفۆرمی خۆی بۆ پشتیوانی لە دۆزی سیاسی جۆراوجۆریش بەکارھێناوە. لە ساڵی ٢٠١٤دا پشتگیری لە ڕێکخراوی "بەڵێ" بۆ یەکسانی ھاوسەرگیری لە ئێرلەندا کرد و بە دەنگی بەرز لە بەرژەوەندی ڕیفراندۆمی سەرکەوتوو بۆ بە یاساییکردنی ھاوسەرگیری ھاوڕەگەزبازان ھاتە دەنگ.[39][40] ھاوکات پشتیوانی خۆی بۆ مافەکانی ژنان و بزووتنەوەی ژیانی ڕەشپێستەکان ڕاگەیاند؛ بۆیە مێرفی بە درێژایی ژیانی ھونەری داکۆکیکارێکی دەنگی و چالاک بووە بۆ چەندین ھۆکاری گرنگ هەبووە. ئەو پلاتفۆرمی خۆی بۆ ھۆشیارکردنەوە و پشتیوانی بۆ ئەو پرسانە بەکارھێناوە کە بە قووڵی گرنگییان پێدەدات، چالاکییەکانیش بەڵگەی پابەندبوونییەتی بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی و یەکسانی.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
