ناحیەی ئاڤگەنی

ناحیەی ئاڤگەنی، (بە عەرەبی: ناحیة العیاضیة، بە ئینگلیزی: Avgani subdistrict) یەکێکە لە ناحیەکانی قەزای تەلەعفەر لە پارێزگای نەینەوا لە ھەرێمی کوردستان لە عێراق. ناوەندەکەی شارەدێی ئاڤگەنیە.^[١][٢]

ناحیەی ئاڤگەنی
ناحیە
وڵات	کوردستان  عێراق
ھەرێم	ھەرێمی کوردستان
پارێزگا	پارێزگای نەینەوا
قەزا	تەلەعفەر
بوون بە ناحیە	١٩٥٧
ڕووبەر
• سەرجەم	٧٨٤ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٣٠٣ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی	٤٤٥ مەتر (١٬٤٦٠ پێ)
زمان و ئایین
• زمان	کوردی (کورمانجی)، عەرەبی و تورکمانی
• ئایین	ئیسلام(سوننە) و ئێزیدی
ناوچەی کاتی	UTC+٣:٣٠ (ناوچەی کاتی)
• ھاوین (DST)	UTC+٤:٣٠ (ھاوین)
تەلەفۆن	٠٠٩٦٤

ناو

• ناوی ئەم ناحیە لە ناوەندەکەی وەرگیراوە کە ئەویش شارەدێی ئاڤگەنیە.^[٣]

مێژوو

لە ساڵی ١٨٧٩دا شاری مووسڵ سەرلەنوێ کرایەوە ناوەندی ویلایەتی مووسڵ لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانیدا، قەزای شنگال یەکێک بوو لە شەش قەزاکانی، ناحیەی تەلەعفەر و ناحیەی زوممار سەر بە قەزای شنگال بوون. ئەم دابەشی کارگێڕییە تاوەکو داگیرکردنی عێراق و ھەرێمی کوردستان لەلایەن ئینگلیزەوە لە ساڵی ١٩١٨ ھەر پەیڕەوی دەکرا. لەگەڵ دامەزراندنی حکومی پاشایەتی عەرەبی لە عێراق ناوچەی جزیری باشووری کوردستان دابەشکرایە سەر قەزای تەلەعفەر و قەزای شنگال و ناوچەی بادۆش درایە پاڵ مووسڵ.^[٤]

ئەم ناحیەیە لە ساڵی ١٩٥٧دا دامەزراوە.

جوگرافیا

سنوری ناحیەی ئاڤگەنی:

• لە باکوورەوە ناحیەی ڕەبیعە
• لە باشوورەوە ناحیەی تەلەعفەر
• لە ڕۆژھەڵاتەوە ناحیەی زوممار
• لە ڕۆژاواوە ناحیەی سنونێ.^[٥]

دانیشتووان

پێکھاتەی دانیشتووانی ناحیەکە بەم جۆرەیە:

• لێکۆڵینەوە لە پێکھاتەی دانیشتووانی ناحیەکە، بە ھۆی کەمبوونی سەرژمێری ڕاستەقینە و دوور لە دەستکاری و ڕاگواستن و بە عەرەباندنە بەردەوامەکانی ناوچە کوردنشینەکانەوە کارێکی ئاسان نییە، بەڵام دەتوانینبڵێین کە ڕێژەی ھەر دوو نەتەوەی کورد زۆرینەیە و عەرەب کەمینەیە.^[٦]
• ھەرچەندە لە ساڵی ١٩٥٧ەوە سەرژمێرییەکی ڕاست و دروست بێ دەسکاری نەکراوە، بەڵام نکۆڵی لەوە ناکرێت، کە زۆربەی دانیشتوانی ئاڤگەنی کوردن، پێش بە عەرەبکردنی ناوچەکە لە ساڵی ١٩٧٥وە.

کشتووکاڵ

شوێنەوار

کارگێڕی

لە ڕووی کارگێڕییەوە ئەم ناحیە پێک ھاتووە لە (٢١) گوند.^[٧]

ئەمانەش ببینە

• ناحیەی تەلەعفەر
• ناحیەی ئاڤگەنی
• ناحیەی زوممار
• ناحیەی ڕەبیعە

سەرچاوەکان

1. د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
2. دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «یەکە کارگێڕییەکانی ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
3. جەمیل ڕۆژبەیانی. وڵاتەکەت-باشتر-بناسە/ «ووڵاتەکەت بناسە» (PDF) (بە کوردی). {{cite web}}: نرخی |ناونیشان= بپشکنە (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)^{[بەستەری مردوو]}
4. د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٥٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
5. دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «ڕووپێوی دیمۆگرافی لە ھەرێمی کوردستان» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
6. د.عەبدوڵا غەفور. «گوندەکانی کوردستان لەسەرژمێری ساڵی ١٩٧٧دا» (PDF) (بە کوردی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)
7. دەستەی ئاماری ھەرێمی کوردستان. «Demographic Survey» (PDF) (بە ئینگلیزی).{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

• دەروازەی جوگرافیا
• دەروازەی عێراق