جیاکاری و تەواوکاری یان کالکیولس (بە ئینگلیزی: calculus)یەکێک لە لقە سەرەکییەکانی بیرکارییە، و لە گۆڕانکارییەکانی دوو لقی جەبر و ئەندازە دێتە ئاراوە. لایبنیتس و ئیساک نیوتۆن ھاوکات لەگەڵ یەک لەم بوارەدا لێکۆڵینەوەیان کردووە و بە جیا ھەردووک داھێنەری کالکیولسن، بەڵام لایبنیتس داھێنەری ئەو ھێمایانەیە کە ئەمڕۆکە بۆ ھەژماری جیاکاری و تەواوکاری بەکار دێن. جیاکاری و تەواوکاری بریتییە لە بیرکاری گۆڕان (خێرایی و تاودان)، ھەروەھا بریتییە لە بیرکاری ڕاستەھێڵی لێکەوت و لێژی و ڕووبەر و قەبارە و زۆر لە چەمکەکانی تر، واتە چۆن ئەندازە بریتییە لە لێکۆڵینەوەی شێوە (نەگۆڕ)، ھەروا جەبریش بریتییە لە لێکۆڵینەوە لە کردارە ژمێرەیییەکان، جیاکاری و تەواوکاریش بریتییە لە لێکۆڵینەوە لە گۆڕانکاری بەردەوام.
ئەم وتارە سەبارەت بە جیاکاری و تەواوکاری نووسراوە. بۆ بینینی وتارە هاوشێوەکان بڕوانە گۆڕان (ڕوونکردنەوە).ئەم لقە یارمەتی زانایان و ئەندازیاران و ئابووریناسەکانی دا بۆ دروستکردنی نموونە کارییەکان بۆ لێکۆڵینەوەی بارەکانی ژیانی ڕۆژانە.
وشەکە
وشەی کالکیولس لە زمانی یۆنانییەوە وەرگیراوە بە واتای خیز و ورکەبەرد. ناوی ئەو لقە یادگاری سەردەمێکە کە یۆنانییەکان خیز و ورکەبەردەکانیان بۆ تێگەیشتن لە چەمکەکانی جەبر و ئەندازە بەکار دەھێنا.
بوارەکان
سەرچاوەکان
بەستەرە دەرەکییەکان
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.