کار (فیزیک)

کار یان ئیش (بە ئینگلیزی: Work) گواستنەوەی وزەیە لە تەنێکەوە بە بەکارھێنانی ھێزێک تەنەکە بجوڵێنێت بە ئاڕاستەی ھێزەکەوە. یەکەی کار لە سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان یان SI بریتییە لە نیوتۆن لێکدانی مەتر، یان جوول joule (کورتدەکرێتەوە بە: J). وشەی کار یەکەم جار لەلایەن ماتماتیکزانی فەڕانسەوی گاسپارد-گوستاڤ کۆریۆلیس (بە فەڕانسەوی Gaspard-Gustave Coriolis) لە ساڵی ١٨٣٠ زایینی بەکار ھات.^[1][2]

${\displaystyle {\vec {s}}={\vec {d}}}$

یاسا

کار ھێندێکی ژمارەیییە و بەندە لەسەر ھێز و لادان بە زمانی بیرکاری بەم شێوە دەریدەبڕن:

${\displaystyle W=\mathbf {F} \cdot \mathbf {d} =Fd\cos \theta .\,\!}$

لێرەدا، ${\displaystyle F}$، بڕی ھێز، ${\displaystyle d}$ لادان و ${\displaystyle \theta }$ گۆشەی نێوان ھێزەکە و ئاڕاستەی لادانەکەیە.

پەیوەندی کار-جووڵە وزە

کاری گشتی بەڕێکراو لەسەر تەنێکی دیاریکراو یەکسانە بە گۆڕان لە جووڵە وزەی ئەو تەنەدا. بە زمانی بیرکاری:

${\displaystyle W=\Delta E_{k}=E_{k_{2}}-E_{k_{1}}={\tfrac {1}{2}}m(v_{2}^{2}-v_{1}^{2})\,\!}$

لێرەدا ${\displaystyle m}$ بارستەی تەنەکە و ${\displaystyle v}$ بریتییە لە خێرایی. ^[3]

چ کاتێ ئیش بەڕێ دەکرێت؟

1. ئەگەر تەنەکە نەجولا ئەوا تۆ ئیشت نەکردووە.
2. ئەگەر تەنەکە جولا بەلام بەھەمان ئاراستەی ھێزەکە نەبوو ئەوا تۆ ئیشت نەکردووە.
3. ئەگەر تەنەکە جولا و بەھەمان ئاراستەی تەنەکەش بوو ئەوا تۆ ئیشت کردووە.

ئەمانەش ببینە

• وزە

پەراوێزەکان

1. Jammer، Max (١٩٥٧). Concepts of Force. Dover Publications, Inc. ISBN 0-486-40689-X.
2. Sur une nouvelle dénomination et sur une nouvelle unité à introduire dans la dynamique, Académie des sciences, August 1826
3. Andrew Pytel, Jaan Kiusalaas (2010). Engineering Mechanics: Dynamics - SI Version, Volume 2 (3rd ed.). Cengage Learning,. p. 654. ISBN 9780495295631.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر)

• دەروازەی فیزیک

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە کار (فیزیک) تێدایە.