پەشتوونەکان

پەشتوون یان پەختوون (بە پەشتۆ: پښتانه) یان ئەفغان (بە پەشتۆ: افغان)^[3][4] یەکێک لە نەتەوەکانی ئێرانن کە خەڵکی ئەفغانستان و پاکستانن. پشتوونەکان موسوڵمانی سوننەن و بە زمانی پەشتو قسە دەکەن. نزیکەی ٣٥٠–٤٠٠ ھۆزی پشتون ھەیە. پەشتوونەکان پەیوەندییان بە کوردەکان و بەلۆچەکان و فارسەکان و تاجیکەوە هەیە.^[5]

پەشتوونەکان

ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان
٥٠ ملیۆن
پاکستان ٣٥ ملیۆن[1]
ئەفغانستان ١٥ ملیۆن[2]
زمانەکان
زمانی پەشتۆ
ئایین
ئیسلام (سوننە)
گرووپە ڕەگەزییە پێوەندیدارەکان
کورد, بەلوچ, لوڕ, تاڵش, فارسەکان

مێژوو

زۆربەی پەشتونەکان دەتوانرێت لە باشووری ڕۆژھەڵاتی ئەفغانستان تا باکووری ڕۆژاوای پاکستان بدۆزرێتەوە. لە ئێران پێکھاتەی بچووکتر ھەیە، لە وڵاتانی نیمچە دوورگەی عەرەبیش کۆمەڵگەیەکی گەورەی کرێکاری کۆچبەر ھەیە. ناوەندە گرنگەکانی شارە گەورەکانی کولتوری پشتوون بریتین لە پێشەوا و قەندەھار، لەکاتێکدا کابول و کوێتا، ھەرچەندە دانیشتووانی زۆری پشتوونیان ھەیە، بەڵام شارە تێکەڵاوەکانن کە گرنگییەکی کولتوورییان ھەیە. پەشتوونەکان نزیکەی ٤٢٪ی دانیشتووانی ئەفغانستان پێکدەھێنن کە کۆی گشتی ١٢٫٥ ملیۆن کەسە و زیاتر لە ١٥٫٤٢٪ی دانیشتووانی پاکستان یان ٢٨ ملیۆن کەسە. ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی بە گشتی نزیکەی ٤٠ ملیۆن کەس بێت. رێگای ژیانیان بە پەشتوونوالی ناسراوە.^[6][7]

سەرچاوەکان

1. https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pakistan/
2. https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/afghanistan/
3. Sims-Williams، Nicholas. «Bactrian Documents from Northern Afghanistan. Vol II: Letters and Buddhist». Khalili Collectins: 19.
4. «Afghan and Afghanistan». Abdul Hai Habibi. alamahabibi.com. 1969. لە ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٠ ھێنراوە.
5. «Pashtuns». Minority Rights Group (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). ١٩ی حوزەیرانی ٢٠١٥. لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
6. «Who Are the Pashtun People of Afghanistan and Pakistan?». ThoughtCo (بە ئینگلیزی). لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
7. «Pashtun people». www.cs.mcgill.ca. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئایاری ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٦ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

• دەروازەی ئێران
• دەروازەی ئەفغانستان
• دەروازەی پاکستان

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە پەشتوونەکان تێدایە.