پەرژینکردن
From Wikipedia, the free encyclopedia
پەرژینکردن (بە ئینگلیزی: Enclosure) زاراوەیەکی مێژوویە[1]، کە لە خاوەندارێتی زەویی ئینگلیزدا بەکاردێت، کە ئاماژە بە دەستبەسەرداگرتنی "زەوی ئاسایی" یان "زەوی هاوبەش" دەکات کە پەرژین دەکرێت و بە ئەنجامدانی ئەم کارە خەڵکی ئاسایی لە ماف و مافەکانیان لە دەستگەیشتن و مافەکانیان بێبەش دەکات. ڕێکەوتنەکان بۆ پەرژینکردنی زەوی دەکرێت لەڕێگەی پرۆسەیەکی فەرمی یان نافەرمی ئەنجام بدرێن. پرۆسەکە بە شێوەیەکی ئاسایی دەکرێت بە سێ ڕێگا ئەنجام بدرێت. یەکەم جار دروستبوونی "داخراوەکان" بوو، کە لە کێڵگە هاوبەشە گەورەکان جیادەکرانەوە. دووەم، پەرژینکردن هەبوو لەلایەن خاوەنەکانیانەوە، خاوەنەکان کە پێکەوە کاریان دەکرد، بە زۆری جوتیاری بچوک بوون، کە بووە هۆی داخستنی تەواوی کێڵکەکان. لە کۆتاییشدا بە یاساکانی پەرلەمان پەرژینکردن جێبەجێ کرا.[2]
هۆكارە سەرەکییەكانی پەرژینکردن بریتی بوو لە باشترکردنی كاریگەری كشتوكاڵ.[3] لەگەڵ ئەوەشدا، هۆكاری تر هەبوون، نموونەیەك ئەوەیە كە بەهای زەوی گەمارۆیەك بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد دەبێت.[4] دەرئەنجامی كۆمەڵایەتی ئەم سیاسەتە هەبوو، لەگەڵ چەندین خۆپیشاندانی دژ بە سەندنەوەی ماف لە خەڵكی ئاسایی. توندوتیژیەکانی پەرژینکردن لەلایەن مێژوونووسانەوە وەک "فۆرمێکی پێشەنگ" لە خۆپیشاندانی کۆمەڵایەتی لە ساڵانی ١٥٣٠ بۆ ١٦٤٠ دەبینرێن.
نوسەری "کەم زۆرترە: چۆن کەمکردنەوەی گەشەکردن دەتوانێت زەوی قوتار بکات"، بە پشتبەستن بە سەرچاوەی جیاواز، ئەم پرۆسەیە بە سەرەتای جێگیرکردنی سەرمایەداری دادەنێت.[5]