نەخۆشی فیل
From Wikipedia, the free encyclopedia
فیلاریا[1] کە بە فیل ناسراوە[2]، کۆمەڵێک نەخۆشین کە بەهۆی کرمی دەورییەوە دروست دەبن و مرۆڤ و ئاژەڵ تووش دەکەن، فیلاریا کرمێکی نێتۆدییە کە هێرش دەکاتە سەر شانەکانی ژێر پێست و بۆرییە لیمفاوییەکانی شیردەرەکان و لە حاڵەتە توندەکاندا دەبێتە هۆی هەوکردن و لە حاڵەتە درێژخایەنەکاندا برینی لێدەکەوێتەوە. فیلاریا نەخۆشییەکی دەگمەنە و کاریگەری لەسەر سیستەمی لیمفاوی دەبێت، دەبێتە هۆی هەوکردنی بۆرییەکانی لیمفە، دەبێتە هۆی گەورەبوونی ئەو شوێنەی تووشبووە، بەتایبەتی ئەندامەکان یان بەشەکانی سەر یان جەستە. ئەم ناوەی لێنراوە بەهۆی ئەوەی لە قاچی تووشبوو شێوەی لە قاچی فیل دەچێت، کرمی فیلاریال مشەخۆری فیلاریال دابەش دەبن بەسەر گروپی سەرەکی لە ٣ جۆری جیاواز و ناسراو، بەپێی شوێنی نیشتەجێبوونی کرمە گەورەکان لە خانەخوێی کڕکڕاگەکاندا و ئەو بەشەی جەستە کە تووشی دەبن. فیلاریای لیمفاوی کاریگەری لەسەر خانەکانی بەرگری سیستەمی لیمفاوی هەیە، فیلاریای ژێر پێست کاریگەری لەسەر بۆشاییەکانی ژێر پێست و سپییەکانی چاو دەبێت، فیلاریای بۆشایی کاریگەری لەسەر بۆشاییەکانی لەش هەیە. هەر گروپێک ٨ جۆر لەخۆدەگرێت. گروپی پێست جۆرەکانی لەخۆدەگرێت، گروپی لیمفاوی کرم لەخۆدەگرێت، گروپی بۆشایی لەش کرم لەخۆدەگرێت، لەسەدان مشەخۆری فیلاریال تەنها هەشت جۆر دەبنە هۆی هەوکردنی سروشتی لە مرۆڤدا. مشەخۆری گروپی پێست و لیمفاوی گرنگییەکی کلینیکیان هەیە کە پێویستی بە سەرنجدان هەیە، چونکە جۆرەکانی تری مشەخۆری فیلاریا نابنە هۆی هەوکردنی تەواو چونکە ناتوانن بگەنە قۆناغی گەورەبوون لە خانەخوێی مرۆڤدا بۆ بەرهەمهێنانی کرمۆکەی مایکرۆفیلاریا، سووڕی ژیانی فیلاریا هاوشێوەیە بۆ سووڕی ژیانی هەموو جۆرەکانی فیلاریا، کە پێکهاتووە لە ٥ قۆناغی گەشەکردنی کرمۆکە لە خانەخوێ کڕکڕاگە، جومگەپێ و ڤێکتەر. کرمی مێینەی پێگەیشتوو هەزاران کرمۆکە بۆ فیلاریا دادەنێت، کە گروپێکی نەخۆشییە بەهۆی مشەخۆری نێتۆدەکانەوە دروست دەبێت کە مرۆڤ و ئاژەڵ تووش دەکات، مشەخۆری فیلاریال دابەش دەبن بەسەر سێ گروپی سەرەکی ناسراودا، بەپێی شوێنی نیشتەجێبوونی کرمی پێگەیشتوو لە خانەخوێی کڕکڕاگەکاندا و ٨ جۆر لەخۆدەگرن، مێشوولە لەگەڵ خواردنەکەی دەیانخوات و لە کاتی خواردنی خوێنیاندا قوربانییەکی نوێ تووش دەکات، بەم شێوەیە سووڕی تووشبوون بە فیلاریا دەسوڕێتەوە. نەخۆشی فیلاریال بەهۆی ئەوەی خانەخوێ تووشی کاریگەری کرمۆکە دەبێت یان بەهۆی گۆڕینی بۆ کرمی پێگەیشتوو لە بەشە جیاوازەکانی جەستەدا. هەردوو ڕەگەزی نێر و مێ ئامادەن بۆ ئەم نەخۆشییە، هەروەک هەموو تەمەنەکان، کرمۆکەکان دەتوانن لە شێوەی کرمێکدا بگەنە تەمەنی گەورەبوون لە ماوەی ٦ مانگ بۆ ساڵێک و بۆ ماوەی ٤ - ٦ ساڵ بژین، لە هەر خولێک مێینەکە ملیۆنان کرمۆکە بەرهەم دەهێنێت کە شەوانە لە خوێندا دەردەکەون.[3]