مانھاتن
From Wikipedia, the free encyclopedia
مانھاتن (بە ئینگلیزی: Manhattan) یەکێکە لە پێنج ناوچەکەی شاری نیویۆرک و ناوەندی ئابووری و کارگێڕییەکەی و لە ڕووی مێژوویییەوە شوێنی دروستبوونییەتی.[1] مانھاتن لە یەکەمی تشرینی دووەمی ساڵی ١٦٨٣ دامەزراوە و سنوورەکانی ھەمان سنوورەکانی شاری نیویۆرک لە ویلایەتی نیویۆرک. لە ڕووی چڕیی دانیشتووانەوە، مانھاتن چڕترین خاڵە لە ئەمریکا و لە ھەر کیلۆمەتر چوارگۆشەیەکدا ٢٥ ھەزار و ٨٤٦ کەس ھەیە.[2] نەتەوە یەکگرتووەکان و بۆرسەی نیویۆرک لەم ناوچەیەدا ھەڵکەوتوون. ئەم بەشە زۆربەی دوورگەی مانھاتن لەخۆدەگرێت کە بە ڕووباری ھادسۆن و ڕووباری ڕۆژھەڵات و ڕووباری ھارلم سنووردارە، کە چەند دوورگەیەکی بچووکی تەنیشتە؛ و گەڕەکی بچووکی ماربڵ ھیڵز لە برۆنکس بەستراوەتەوە بە ویشکانی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاەوە، کە بەھۆی ڕووباری ھارلمەوە لە باقی مانھاتن جیاکراوەتەوە.
مانھاتن | |
---|---|
بە ئینگلیزی: Manhattan | |
دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٦٢٤ |
ناو بە زمانی فەرمی | Manhattan |
خوێندنەوەی ئای پی ئەی | mænˈhætən |
ناونراوە لەدوای | Manhattan |
ناسناوی خەڵک | manhattaniti |
وڵات | ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا |
پایتەخت | بێ نرخ |
دابەشکاریی کارگێڕی | نیویۆرک |
ناوچەی کاتی | Eastern Time Zone، UTC−05:00، UTC−04:00 |
پۆتانی شوێن | ٤٠°٤٣′٤٢″N ٧٣°٥٩′٣٩″W |
سەرۆک | Gale Brewer |
دانیشتووان | ١٬٦٩٤٬٢٥١ |
بەرزی لە ئاستی دەریا | ٨٥ مەتر |
خاکی ھاوشێوە | New York County |
ڕووداوە بەرچاوەکان | ھێرشەکانی ١١ی ئەیلوول |
ڕووبەر | ٣٣٫٥٨ square mile |
وێبگە | http://manhattanbp.nyc.gov/html/home/home.shtml |
فایلی کەی ئێم ئێڵ | Template:Attached KML/Manhattan |
دیمۆگرافیای بابەت | demographics of Manhattan |
کۆدی تەلەفۆن | 212، 646، 917 |
بینین لە پۆلدا | Category:Views from Manhattan, New York City، Category:Views from automobiles in Manhattan, New York City |
مانھاتن ڕەگ و ڕیشەی خۆی دەگەڕێتەوە بۆ ناوەندێکی بازرگانی کە لە ساڵی ١٦٢٤ لە مانھاتنی خوارەوە لەلایەن کۆلۆنیالیستەکانی کۆماری ھۆڵەندا دامەزراوە. ناوی ئەم پۆستە نیو ئەمستردام بووە لە ساڵی ١٦٢٦. لە ڕووی مێژوویییەوە، مانھاتن لەلایەن کۆلۆنیالیستە ھۆڵەندییەکانەوە لە ساڵی ١٦٢٦ لە ئەمریکییە ڕەسەنەکان کڕدرا بە ٦٠ گیلدەر کە نزیکەی ١٠٥٩ دۆلارە.[3][4][5] ئەم زەوییە و ناوچەکانی دەوروبەری لە ساڵی ١٦٦٤دا کەوتە ژێر دەسەڵاتی ئینگلتەرا و دوای ئەوەی شا چارڵزی دووەمی ئینگلتەرا زەوییەکەی بە براکەی، دوکی یۆرک بەخشی، ناوی گۆڕدرا بۆ نیویۆرک.[6] نیویۆرک کە دەکەوێتە شاری مانھاتنی ئێستا، لە ساڵی ١٧٨٥ تا ١٧٩٠ وەک پایتەختی ئەمریکا بەکارھاتووە.[7] پەیکەری ئازادی کە ڕەنگە گرنگترین ھێمای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بێت و لە ساڵی ١٨٨٦ بۆ پێشوازیکردن لە تازەھاتووان و کۆچبەران دروست کراوە، ھەروەھا دەکەوێتە شاری مانھاتن.[8] پەیکەری ئازادی پێشوازی لە ملیۆنان کۆچبەر کرد کە لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا بە کەشتی ھاتبوونە ئەمریکا[9] و ھێمایەکی گشتگیرە بۆ ئەمریکا و ئایدیاڵەکانی ئازادی و ئاشتی.[10] مانھاتن لە کاتی یەکخستنی شاری نیویۆرک لە ساڵی ١٨٩٨ بوو بە شارۆچکەیەک.