سایبەرپەنک

سایبەرپەنک (بە ئینگلیزی: Cyberpunk) ژێر چەشنێکی زانستی خەیاڵییە کە بە شێوەیەکی گشتی بەدوای داھاتوویەکی «دیستۆپیای»یدا دەگەڕێت، زۆرجار بە تەکنەلۆژیای پێشکەوتوو، کۆنترۆڵی کۆمپانیاکان و خراپبوونی کۆمەڵایەتی تایبەتمەندە. زۆرجار ئەم ژانرە ژینگەیەکی شارستانی زەق لەخۆدەگرێت کە گرنگی بە سایبەرنێتیک، ڕاستی خەیاڵی، زیرەکی دەستکرد و چەمکە ئاییندەیییەکانی دیکە دەدات.^[١] چیرۆکە سایبەرپانکەکان زۆرجار سەنتەری کارەکتەرە پەراوێزخراوەکان یان دژە دامەزراوەکانن کە جیھانێک بەڕێوەدەبەن کە کۆمپانیا بەھێزەکان و حکوومەتە گەندەڵەکان زاڵن بەسەریدا.^[٢]

سایبەرپەنک
لقی	dystopian fiction، خەیاڵی زانستی
ناونراوە لەدوای	Cyberpunk
کاری وەرگیراو	cyberpunk derivative form
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

یەکێک لە توخمە دیاریکەرەکانی سایبەرپانک، گەڕانە بەدوای کاریگەرییەکانی تەکنۆلۆژیا لەسەر کۆمەڵگا، زۆرجار تیشک دەخاتە سەر دەرئەنجامە ئەگەرییەکانی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیای کۆنترۆڵنەکراو. ئەمەش دەتوانێت بابەتگەلێکی وەک چاودێری، لەدەستدانی تایبەتمەندی و کاڵبوونەوەی سنوورەکانی نێوان مرۆڤایەتی و ئامێرەکان لەخۆبگرێت. سەرەڕای ئەوەش، زۆرجار سایبەرپانک ورد دەبێتەوە لە پرسەکانی پەیوەست بە نایەکسانی، ململانێی چینایەتی و ئیستغلالکردنی تەکنەلۆژیا بۆ قازانج و کۆنترۆڵکردن.^[٣] جوانکاری بینراوی سایبەرپانک زۆرجار دیمەنی شارەکانی نیۆن ڕووناک، ئامێرە تەکنەلۆژیای بەرز و تێکەڵەیەک لە توخمە ئاییندەیییەکان و گریتییەکان لەخۆدەگرێت.^[٤] ئەم چەشنە کاریگەرییەکی زۆری لە چاندی باودا ھەبووە، ئیلھامبەخش بووە بۆ فیلم و وێژە و دکایەی ڤیدیۆیییەکان و جۆرەکانی تری میدیا.^[٥][٦] نموونەی بەرچاوی سایبەرپانک بریتین لە بەرھەمەکانی نووسەرەێکی وەک ویلیام گیبسن؛ بۆیە سایبەرپانک وەک چەشنێکی سەرنجڕاکێش و پەیوەندیدار دەمێنێتەوە کە بەردەوامە لە سەرسامکردنی بینەران بە گەڕانە بیرکردنەوە ورووژێنەرەکانی لە یەکتربڕینی نێوان تەکنەلۆژیا و کۆمەڵگا و سروشتی مرۆڤ.^[٧]

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Cyberpunk»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣.

1. Sterling، Bruce (1986). «Preface». Burning Chrome by William Gibson. Harper Collins. p. xiv.
2. Thomas Michaud, "Science fiction and politics: Cyberpunk science fiction as political philosophy", pp. 65–77 in Hassler، Donald M. (2008). New Boundaries in Political Science Fiction. University of South Carolina Press. ISBN 978-1-57003-736-8. See pp. 75–76.
3. Hague، Angela (2002). Teleparody: Predicting/preventing the TV Discourse of Tomorrow. London New York: Wallflower Press. p. 68. ISBN 1-903364-39-6. OCLC 50497381.
4. «Bibliography for GURPS Cyberpunk». sjgames.com. Steve Jackson Games. لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٩ ھێنراوە. The world of the British Judge Dredd is quintessentially cyberpunk...
5. «DVD Verdict Review – New Rose Hotel». Dvdverdict.com. ١٠ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٠. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.
6. «'New Rose Hotel': Corporate Intrigue, Steamy Seduction». The New York Times. 1999-10-01. لە 2009-03-20 ھێنراوە.
7. «CTheory.net». CTheory.net. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تەممووزی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٠٩ ھێنراوە.

• دەروازەی کایەی ڤیدیۆیی
• دەروازەی فیلم
• دەروازەی وێژە
• دەروازەی کۆمەڵگا
• دەروازەی ڕۆمانەکان
• دەروازەی چاند
• دەروازەی خەیاڵی زانستی
• دەروازەی ئینتەرنێت
• دەروازەی کۆمپیوتەر
• دەروازەی زانستی کۆمپیوتەر

کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە سایبەرپەنک تێدایە.