From Wikipedia, the free encyclopedia
ڕووداوەکانی دوای بەھاری عەرەبی یان وەک ناسراوە بە زستانی عەرەبی ،[1] [2] [3] [4] [5] زاراوەیەکە بۆ سەرھەڵدانی ستەمکاری و توندڕەوی ئایینی کە لە دوای خۆپیشاندانەکانی بەھاری عەرەبی لە وڵاتانی عەرەبی. [6] زاراوەی زستانی عەرەبی ئاماژەیە بۆ ئەو ڕووداوانەی کە لە سەرانسەری جیھانی عەرەبیدا ڕوویانداوە، لەوانە شەڕی ناوخۆیی سووریا، [7] [8] یاخیبوونی عێراق کە بەدوایدا شەڕی ناوخۆی عێراق ھات، [9] قەیرانی میسر، [10] قەیرانی لیبیا و قەیرانی یەمەن دوای ئەوەی حووسییەکان لە دەسەڵاتی شەرعی یاخی بوون. [11] ڕووداوەکان ڕوویانداوە وەک لە زستانی عەرەبیدا ئاماژەی پێکراوە، لە میسر کە بووە ھۆی کودەتایەکی سەربازی و ڕووخاندنی سەرۆک محەمەد مورسی لە دەسەڵات لەلایەن سوپاوە دوای خۆپیشاندانەکانی ٣٠ی حوزەیرانی ٢٠١٣. میلیشیا و ھۆزە جیاوازەکانی لیبیا دوای داڕمانی دانوستانەکان دەستیان بە شەڕ کرد و گۆڕەپانەکانی لوبنان و لیبیا و بەحرەینیش گەواھیدەری ڕووداوەکانی زستانی عەرەبی بوون. ململانێی باکووری مالی زۆرجار وەک بەشێک لە «زستانی ئیسلامی» وەسف کراوە. ئەو گۆڕانکارییە ڕامیارییانەی لە تونس ڕوویدا، کە گۆڕانکاری لە حکومەتدابوو، ھەروەھا یاخیبوونی داعشی تێدابوو، لەلایەن ھەندێکەوە ئاماژەیان پێکرا کە ئەگەری ھەیە «بەرەو زستانی عەرەبی بڕۆن». [12] [13] [14] [15] [16]
زستانی عەرەبی | |
---|---|
جێ | جیھانی عەرەب |
لە پێش | بەھاری عەرەبی |
ڕێکەوتی دەستپێکردن | ١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٢ |
بەگوێرەی زانایانی زانکۆی وارشۆ، بەھاری عەرەبی بەتەواوی تێپەڕیوە بۆ ناو «زستانی عەرەبی» چوار ساڵ لە سەرەتای درووستبوونییەوە. [17] زستانی عەرەبی بە سەرھەڵدانی چەندین شەڕی ناوخۆی ناوچەیی و ناسەقامگیری ناوچەیی و دابەزینی ئابووری و دیمۆگرافی وڵاتانی عەرەبی و ململانێی مەزھەبی و نەتەوەیی و ئایینی تایبەتمەندە. بەپێی توێژینەوەیەکی زانکۆی ئەمریکی لە بەیرووت، تا ھاوینی ٢٠١٤ زستانی عەرەبی بووەتە ھۆی مردنی نزیکەی چارەکە ملیۆنێک و ملیۆنان پەنابەر. [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] بەپێی سەنتەری لێکۆڵینەوەکانی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و ئەفریقا ، تا ١ی ١ی ٢٠١٤، تێچووی نائارامییەکانی دوای بەھاری عەرەبی لە جیھانی عەرەبیدا نزیکەی ٨٠٠ ملیار دۆلاری ئەمریکییە. پێشبینی دەکرێت لە ساڵی ٢٠١٤ دا نزیکەی ١٦ ملیۆن کەس پێویستیان بە ھاوکاری مرۆیی ھەبێت لە سووریا و عێراق و ئەردەن و لوبنان و تورکیا و یەمەن.[25] بەپێی ھەواڵێکی ڕۆژنامەی ئیکۆنۆمیست، ماڵتا سوودی لە زستانی عەرەبی وەرگرتووە، چونکە گەشتیاران ڕوویان لەو زستانە کردووە وەک جێگرەوەیەکی سەلامەتتر لەجیاتی میسر یان توونس.
گێژاوی ڕامیاری و توندوتیژی لە ناوچەی ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکووری ئەفریقا بووەتە ھۆی ئاوارەبوونی بەکۆمەڵی دانیشتوانی ناوچەکە. بە ئاوارەکانی ناوخۆ و پەناخوازان و پەنابەران کە پێشتر لە لیبیا نیشتەجێ بوون، بەرەو یەکێتیی ئەووروپا ڕۆشتن. [26]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.